1
Republika e Kosovës
Republika Kosova-Republic of Kosovo
Qeveria-Vlada-Government
Ministria e Ekonomisë dhe Financave-Ministarstvo za Privredu-Ministry of
Econony and Finance
________________________________________________________________________
UDHËZIMI ADMINISTRATIV Nr. .... /2009, PËR IMPLEMENTIMIN E KODIT
TE DOGANAVE DHE AKCIZES
PRISHTINË, Shtator 2009
2
TABELA E PËRMBAJTJES
PJESA I: DISPOZITAT E PËRGJITHSHME IMPLEMENTUESE
KREU I: TË PËRGJITHSHME
Kapitulli 1: Definicionet
Kapitulli 2: Vendimet
Kapitulli 3: Teknikat e përpunimit e të dhënave
KREU II: INFORMACIONI OBLIGUES
Kapitulli 1: Definicione
Kapitulli 2: Procedura për marrjen e informacionit obligues - Njoftimi i informacionit
për aplikantët
Kapitulli 3: Efekti ligjor i informacionit obligues
Kapitulli 4: Dispozitat për t‘u aplikuar në rast të skadimit të informacionit obligues
KREU III: ORIGJINA E MALLRAVE
Kapitulli 1: Origjina jo preferenciale
Seksioni 1: Puna apo përpunimi me origjinë të fituar
Nënseksioni 1:Tekstilet dhe artikujt e tekstilit në kuadër të Seksioni XI nga TARIK
Nënseksioni 2:Produktet tjera në krahasim me tekstilet dhe artikujt e tekstileve në kuadër
të Seksionit XI nga TARIK
Nënseksioni 3:Dispozitat e përbashkëta për të gjitha produktet
Seksioni 2: Dispozitat implementuese në lidhje me pjesët rezervë
Seksioni 3: Dispozitat implementuese në lidhje me certifikatat e origjinës
Kapitulli 2: ORIGJINA PREFERENCIALE
Seksioni 1: Definicionet
Seksioni 2: Masat preferenciale tarifore të miratuara në mënyrë unilaterale nga
Komisioni Evropian për Kosovën
Nënseksioni 1:Definicion i konceptit për origjinën e produkteve
Nënseksion 2: Dëshmia e origjinës
(a) Certifikata e transferimit
(b) Deklarimi i ngarkesës së mallrave të faturuara
Nënseksion 3: Metodat e bashkëpunimit administrativ
Nënseksioni 4:Ceuta dhe Melilla
KREU IV: VLERA DOGANORE
Kapitulli 1: Dispozitat e përgjithshme
Kapitulli 2: Dispozitat në lidhje me tatimet dhe pagesën e licencës
3
Kapitulli 3: Dispozitat në lidhje me vendin e hyrjes në Kosovë
Kapitulli 4: Dispozitat në lidhje me kostot e transportit
Kapitulli 5: Vlerësimi i disa bartësve medial
Kapitulli 6: Deklarimet e të veçantave dhe dokumenteve për t‘u pajisur
KREU V: HYRJA E MALLRAVE NË KOSOVË
Kapitulli 1: Kontrollimi i mallrave dhe marrja e mostrave nga personi i përfshirë
Kapitulli 2: Deklarimi përmbledhës
Kapitulli 3: Deponimi i përkohshëm
Kapitulli 4: Dispozitat e veçanta të aplikueshme për mallrat e transportuara nëpërmes
ajrit
Seksioni 1: Dispozitat e përgjithshme
Seksioni 2: Dispozitat e veçanta të aplikueshme për bagazhin në kabinë dhe bagazhi
mbajtës nga udhëtarët
KREU VI: DEKLARIMET DOGANORE – PROCEDURA E ZAKONSHME
Kapitulli 1: Deklarimet Doganore në formë të shkruar
Seksioni 1: Dispozitat e përgjithshme
Seksioni 2: Formularët për t‘u shfrytëzuar
Seksioni 3: Të veçantat e kërkuara sipas procedurës doganore përkatëse
Seksioni 4: Dokumentet për t‘iu bashkangjitur deklarimit doganor
Kapitulli 2: Deklarimet doganore të bëra, duke shfrytëzuar teknikat e përpunimit e të
dhënave
Kapitulli 3: Deklarimet doganore të bëra gojarisht apo me ndonjë tjetër veprim
Seksioni 1: Deklarimet gojore
Seksioni 2: Deklarimet e bëra me atë të veprimeve të tjera
Seksioni 3: Dispozitat e përbashkëta për Seksionin 1 dhe 2.
Seksioni 4: Qarkullimi Postar
KREU VII: KONTROLLIMI I MALLRAVE, TË GJETURAT E ZYRËS
DOGANORE DHE MASAT E TJERA TË NDËRMARRA NGA ZYRA
DOGANORE
KREU VIII: PROCEDURAT E THJESHTËSUARA
Kapitulli 1: Dispozitat e përgjithshme
Kapitulli 2: Deklarimet për lirim për qarkullim të lirë
Seksioni 1: Deklarimet e pakompletuara
Seksioni 2: Procedura e thjeshtësuar e deklarimit
Seksioni 3: Procedura për zhdoganim lokal
Kapitulli 3: Deklarimet për procedurën doganore me ndikim ekonomik
Seksioni 1: Hyrja për procedurë doganore me ndikim ekonomik
4
Nënseksioni 1:Hyrja për procedurën e deponimit doganor
A: Deklarimet e pakompletuara
B: Procedura e thjeshtësuar e deklarimeve
C: Procedura për zhdoganim lokal
Nënseksioni 2:Hyrja për përpunim të brendshëm, përpunim nën kontrollin doganor apo
procedurat e importimit të përkohshëm
A:Deklarimet e pakompletuara
B:Deklarimet e thjeshtësuara dhe procedurat e zhdoganimit lokal
Nënseksioni 3:Mallrat e deklaruara për procedurën e përpunimit të Jashtëm
Nënseksioni 4:Dispozitat e përbashkëta
Seksioni 2: Kryerja e procedurës doganore me ndikim ekonomik
Kapitulli 4: Deklarimet e eksportit
Seksioni 1: Deklarimet e pakompletuara
Seksioni 2: Procedura e thjeshtësuar e deklarimit
Seksioni 3: Procedura lokale e zhdoganimit
Seksioni 4: Dispozitat e përbashkëta për seksionet 2 dhe 3
PJESA II: TRAJTIMI APO SHFRYTËZIMI I MIRATUAR DOGANOR
KREU I: LIRIMI NGA QARKULLIMI I LIRË
Kapitulli 1: Dispozitat e përgjithshme
Kapitulli 2: Shfrytëzimi i fundmë
Kapitulli 3: Menaxhimi i kuotës tarifore të dizajnuar për t‘u shfrytëzuar, duke pasuar
renditjen kronologjike të datave të deklarimeve doganore
KREU II: STATUSI DOGANOR I MALLRAVE DHE TRANSITI
Kapitulli 1: Statusi doganor i mallrave
Seksioni 1: Dispozitat e përgjithshme
Seksioni 2: Dëshmia e statusit Kosovar
Kapitulli 2: Transiti
Seksioni 1: Dispozitat e përgjithshme
Seksioni 2: Procedura
Nënseksioni 1:Garantimi individual
Nënseksioni 2:Mjetet e transportit dhe deklarimet
Nënseksioni 3:Formalitetet në Zyrën e largimit
Nënseksioni 4:Formalitetet gjatë rrugës
Nënseksioni 5:Formalitetet në Zyrën e destinimit
Nënseksioni 6:Kontrolli i fundit të procedurës
Seksioni 3: Thjeshtësimet
Nënseksioni 1: Dispozitat e përgjithshme në lidhje me thjeshtësimet
Nënseksioni 2: Garantimi gjithëpërfshirës dhe heqja dorë nga garantimi
Nënseksioni 3: Përjashtimi në lidhje me itinerarin e përshkruar
Nënseksioni 4: Statusi i dërguesit të autorizuar
Nënseksioni 5: Statusi i pranuesit të autorizuar të mallit
5
Nënseksioni 6: Procedurat e thjeshtësuara për mallrat e transportuara me tren apo në
kontejner të mëdhenj
Nënseksioni 7: Procedurat e thjeshtësuara për transport ajror
Nënseksioni 8: Procedurat e thjeshtësuara për transport me tubacion
Seksioni 4: Borxhi doganor dhe kthimi
Kapitulli 3: Transporti nëpërmes procedurës TIR apo ATA
Seksioni 1: Dispozitat e përbashkëta
Seksioni 2: Procedura TIR
Seksioni 3: Procedura ATA
Kapitulli 4: Procedura për dërgesat postare
KREU III: PROCEDURAT DOGANORE ME NDIKIM EKONOMIK
Kapitulli 1: Dispozitat bazike të përbashkëta për më shumë se një veprim
Seksioni 1: Definicione
Seksioni 2: Aplikimi për autorizim
Seksioni 3: Vendimi për autorizim
Seksioni 4: Dispozitat tjera në lidhje me aplikimin e procedurave
Nënseksioni 1:Dispozitat e përgjithshme
Nënseksioni 2:Transferet
Nënseksioni 3:Regjistrimet
Nënseksioni 4:Shkalla e prodhimit dhe formula e llogaritjes
Nënseksioni 5:Kamata kompensuese
Nënseksioni 6:Zbatimi
Kapitulli 2: Deponimi doganor
Seksioni 1: Dispozitat e përgjithshme
Seksioni 2: Kushtet shtesë në lidhje me dhënien e autorizimit
Seksioni 3: Regjistri i depos
Seksioni 4: Dispozitat tjera në lidhje me aplikimin e procedurave
Kapitulli 3: Përpunimi i brendshëm
Seksioni 1: Dispozitat e përgjithshme
Seksioni 2: Kushtet shtesë në lidhje me dhënien e autorizimit
Seksion 3: Dispozitat tjera në lidhje me aplikimin e procedurave
Seksioni 4: Dispozitat në lidhje me aplikimin e sistemit pezullues
Seksioni 5: Dispozitat në lidhje me aplikimin e sistemit të rikthimit të tagrave
importuese doganore
Kapitulli 4: Përpunimi nën kontrollin doganor
Kapitulli 5: Importimi i përkohshëm
Seksioni 1: Dispozitat e përgjithshme
Seksioni 2: Kushtet për lirim total nga tatimet në import
Nënseksioni 1: Mjetet e transportit
Nënseksioni 2: Gjërat personale dhe mallrat për qëllime sportive të importuara nga
udhëtari
Nënseksioni 3: Materialet për lehtësimin në fatkeqësi: mjekësore, kirurgjike dhe pajisja
laboratorike; shtazët; mallrat për shfrytëzim në zonat kufitare
6
Nënseksioni 4:Zëri, pamja apo mediet e bartjes së të dhënave, materiali publicitar; pajisja
profesionale, materiali pedagogjik dhe pajisjet shkencore
Nënseksioni 5:Paketimet; kallëpet, blloqet, pikturat, skemat, matja, kontrollimi dhe
testimi i instrumenteve dhe artikujve tjerë të ngjashëm; mjetet dhe instrumentet e veçanta;
mallrat për të kryer testimet apo që duhet të testohen; mostrat, mjetet e zëvendësimit të
prodhimit
Nënseksioni 6:Mallrat për promovim apo për shitje
Nënseksioni 7:Pjesët rezervë, mjetet ndihmëse dhe pajisjet; mallrat tjera
Seksioni 3: Dispozitat në lidhje me aplikimin e procedurave
Kapitulli 6: Përpunimi i jashtëm
Seksioni 1: Kushtet shtesë në lidhje me dhënien e autorizimit
Seksioni 2: Dispozitat në lidhje me aplikimin e procedurave
Seksioni 3: Dispozitat në lidhje me llogaritjen e lehtësimeve tatimore
KREU IV: DISPOZITAT IMPLEMENTUESE NË LIDHJE ME EKSPORTIN
Kapitulli 1: Eksporti i vazhdueshëm (suksesiv)
Kapitulli 2: Eksporti i përkohshëm duke shfrytëzuar ATA carnet
KREU V: TRAJTIMET APO SHFRYTËZIMET TJERA TË MIRATUARA
DOGANORE
Kapitulli 1: Zonat e lira dhe depot e lira
Seksioni 1: Dispozitat e përbashkëta për Seksionin 2 dhe 3
Nënseksioni 1:Definicionet dhe dispozitat e përgjithshme
Nënseksioni 2:Miratimi i evidencave të stoqeve të mallit
Seksioni 2: Dispozitat e aplikueshme për zonat e lira të llojit të kontrollit dhe për depot e
lira
Nënseksioni 1:Kontrollet
Nënseksioni 2:Dispozitat tjera në lidhje me funksionimin e zonave të lira të llojit të
kontrollit dhe depot e lira
Nënseksioni 3:Dispozitat e aplikueshme për zonën e lirë të llojit të kontrollit II
Kapitulli 2: Ri-eksportimi, asgjësimi dhe braktisja
PJESA III: MALLRAT E KTHYERA
PJESA IV: BORXHI DOGANOR
KREU I: SIGURIMI
KREU II: LINDJA E BORXHIT
Kapitulli 1: Dështimet që nuk kanë efekt domethënës në procedurën e deponimit të
përkohshëm apo në procedurën e rregullt doganore.
Kapitulli 2: Hedhurinat natyrore
Kapitulli 3: Mallrat në situata të veçanta
7
KREU III: KTHIMI I SHUMËS SË BORXHIT DOGANOR
KREU IV: KTHIMI APO SHLYERJA E TAKSAVE TË IMPORTIT APO
EKSPORTIT
Kapitulli 1: Dispozitat e përgjithshme
Kapitulli 2: Dispozitat implementuese në lidhje me nenin 230 te KDA
Seksioni 1: Zbatimi
Seksioni 2: Procedura për pranimin e kthimit apo të shlyerjes
Kapitulli 3: Dispozitat specifike në lidhje me aplikimin e nenit 230 KDA të Kodit
PJESA V: DISPOZITAT PËRFUNDIMTARE
LISTA E ANEKSEVE
1 Informacioni Obligues Tarifor – Formulari i Aplikimit.
2 Informacioni Obligues Tarifor – Formulari njoftues.
3 Formulari i Informacionit Obligues për Origjinën.
4 Shënime hyrëse për listën e veprimeve punuese apo përpunuese që përputhen apo
nuk përputhen ndërmjet statusit të origjinës dhe të produkteve të prodhuara, kur
ato të jenë zbatuar në materialet jo të origjinës.
5 Lista e veprimeve punuese apo përpunuese që përputhen apo nuk përputhen
ndërmjet statusit të origjinës dhe të produkteve të prodhuara, kur ato të jenë
zbatuar në materialet jo të origjinës (tekstilet dhe artikujt e tekstilit në kuadër të
Seksionit XI).
6 Lista e veprimeve punuese apo përpunuese që përputhen apo nuk përputhen
ndërmjet statusit të origjinës dhe të produkteve të prodhuara, kur ato të jenë
zbatuar në materialet jo të origjinës (produktet tjera nga tekstilet dhe artikujt e
tekstilit në kuadër të Seksionit XI).
7 Certifikata e origjinës dhe aplikimi përkatës.
8 Shënime hyrëse për listën në aneksin 9.
9 Lista e punës apo përpunimit e kërkuar për të zbatuar në materialet jo të origjinës
ashtu që produktet e prodhuara të mund të fitojnë statusin e origjinës.
10 Certifikata e transportit EUR. 1 dhe aplikimet relevante.
11 Deklarimi i faturës.
12 Shënime interpretuese për vlerën doganore.
13 Aplikimi i parimeve të pranuara përgjithësisht për llogaritjen për të përcaktuar
vlerën doganore.
14 Deklarimi i të veçantave në lidhje me vlerën doganore -D.V.1.
15 Faqja BIS e deklaratës unike.
16 Formulari DUD.
17 Formulari i vazhdimësisë së DUD-it – lista bis.
18 Shënim sqarues për zbatimin e DUD-it.
19 Kodet që duhet të shfrytëzohen në formularët DUD.
8
20 Deklarimi Doganor për bagazhin e regjistruar.
21 Mallrat që përfshijnë rrezik më të madh të mashtrimit.
22 Procedura e transitit – garantimi individual.
23 Fletëngarkesa.
24 Shënim sqarues për fletëngarkesën.
25 Deklarata e transitit.
26 Kriteret e referuara në nenet 233 dhe 234.
27 Aplikimi i Seksioneve 37.6 dhe 37.7 të Kodit.
28 Garantimi gjithëpërfshirës.
29 Certifikata garantuese gjithëpërfshirëse.
30 Certifikata e heqjes dorë nga garantimi.
31 Shënim sqarues për certifikatat e garantimit gjithëpërfshirës dhe për certifikatat e
heqjes dorë nga garantimi.
32 Etiketa (neni 253).
33 Formulari i tatimit.
34 Etiketa e verdhë.
35A Aplikimi për autorizim për lirimin e mallrave për qarkullim të lirë me shfrytëzim
të
fundmë.
35B Aplikimi për autorizim për procedurën e deponimit doganor.
35C Aplikimi për autorizim për përpunim të brendshëm.
35D Aplikimi për autorizim për përpunim nën kontroll doganor.
35E Aplikimi për autorizim për import të përkohshëm.
35F Aplikimi për autorizim për përpunim të jashtëm.
36A Autorizimi për lirimin mallrave për qarkullim të lirë me shfrytëzim të fundmë.
36B Autorizimi për procedurën e deponimit doganor.
36C Autorizimi për përpunim të brendshëm.
36D Autorizimi për përpunim nën kontrollin doganor.
36E Autorizimi për import të përkohshëm.
36F Autorizimi për përpunim të jashtëm.
37 Lista e formularëve të zakonshëm për trajtimin e referuar në nenin 306.
38 Lista e produkteve kompensuese që i nënshtrohen taksave në import.
39 Veprat artistike, koleksionet dhe antikitete.
40 Rastet kur hyrja e mallrave për import të përkohshëm me deklaratë me shkrim,
kur nuk kërkohet ofrimi i garancionit (neni 356).
41 Akti informues për të lehtësuar procedurën e përpunimit të jashtëm.
42 Certifikata e statusit doganor.
9
PJESA I
DISPOZITAT E PËRGJITHSHME IMPLEMENTUESE
KREU I
TË PËRGJITHSHME
KAPITULLI 1
Definicionet
Neni 1
Për qëllimet e këtij Udhëzimi Administrativ:
1. Kod- nënkupton Kodin Doganor dhe të Akcizave në Kosovë nr. 03/L-109.;
2. ATA carnet- nënkupton dokumentin ndërkombëtar doganor për Lejimin e importit të
përkohshëm të paraparë me Konventën ATA, përkatësisht me Konventën e Stambollit;
3. Të dhëna e hollësishme që përdoren për identifikimin e mallrave- nënkupton të
dhëna që nevojiten për të identifikuar mallrat nga pikëpamja tregtare (komerciale),
duke i mundësuar doganës të bëjë klasifikimin tarifor dhe nga ana tjetër, për të caktuar
sasinë e mallrave;
4. Mallra të natyrës jo tregtare ( jo komerciale )- nënkupton mallra, vendosja e të
cilave nën një procedurë doganor bëhet kohë pas kohe dhe natyra e sasia e të cilave
tregon se ato do të përdoren vetëm për qëllime private, vetjake ose familjare të
marrësit ose të personave që i transportojnë, ose mallra që duket qartë se do të
dhurohen;
5. Masa të politikës tregtare- nënkupton masa jo tarifore, si pjesë e politikës tregtare te
paraparë me dispozitat ligjore në fuqi në Kosovë, të cilat rregullojnë importin dhe
eksportin e mallrave, siç janë masat e mbikëqyrjes, ruajtjes, kufizimet ose limitet
sasiore dhe ndalimet e importit ose eksportit;
6. Nomenklatura Doganore- nënkupton nomenklaturën e referuar në nenin 24 të Kodit;
7. Sistemi i Harmonizuar- nënkupton Përshkrimin e Harmonizuar të Mallit dhe të
Sistemit të Kodit;
8. Konventa e Stambollit- nënkupton Konventën për Lejimin e importit të përkohshëm
të miratuar në Stamboll më 26 qershor 1990.
10
KAPITULLI 2
Vendimet
Neni 2
Kur personi, që ushtron kërkesë për marrjen e një vendimi nuk ka mundësi të paraqesë të
gjitha dokumentet dhe të dhënat e nevojshëm për sjellje të vendimit, Dogana duhet t‘i
ofrojë (jap) dokumentet dhe të dhënat që ka në dispozicion.
Neni 3
Vendimi që ka të bëjë me garancinë dhe që është në favor të personit, që ka nënshkruar
dhe ka marrë përsipër t‘i paguajë shumat që duhen paguar me kërkesën e parë me shkrim
të doganës, do të revokohet kur personi nuk e ka përmbushur detyrimin që e ka marrë
përsipër.
Neni 4
Një revokim nuk do të zbatohet për mallrat të cilat në çastin e hyrjes në fuqi të revokimit,
ishin vendosur tashmë nën një procedurë tjetër mbi bazën e autorizimit të revokuar.
Megjithatë, Dogana mund të kërkojë që këtyre mallrave t‘u jepet një trajtim apo përdorim
i lejuar doganore brenda një afati të caktuar prej tyre.
KAPITULLI 3
Teknikat e përpunimit e të dhënave
Neni 5
1. Nën kushtet dhe mënyrën e caktuar nga Dogana, duke respektuar principet e
legjislacionit doganor, Dogana mund të ofrojë që formalitet të kryhen nëpërmjet teknikës
së përpunimit e të dhënave.
Për këtë qëllim:
- ‗teknikë e përpunimit e të dhënave‟ nënkupton:
a) Shkëmbimin e mesazheve standarde EDI me autoritetet doganore;
b) Futja e informacionit të kërkuar për kryerjen e formaliteteve përkatëse në
sistemet doganore të përpunimit e të dhënave;
11
- EDI (shkëmbimi elektronik i të dhënave) - nënkupton, transmetimin e të
dhënave të strukturuara sipas mesazheve standarde të harmonizuara ndërmjet dy
sistemeve kompjuterik nëpërmjet mjeteve elektronike,
- mesazhi standard- nënkupton strukturën e definuar të njohur më parë për
transmetim elektronik e të dhënave.
2. Kushtet e paraqitura për kryerjen e formaliteteve me teknikën e përpunimit e të
dhënave duhet të përfshijë në mes tjerash masat për kontrollin e burimit e të dhënave dhe
për të mbrojtur të dhënat nga rreziku i qasjes së paautorizuar, humbja, ndryshimi apo
shkatërrimi.
Neni 6
Kur formalitetet të jenë kryer me teknikën e përpunimit e të dhënave, Dogana do të
përcaktojë rregullat për zëvendësimin e nënshkrimit me dorë me një teknikë tjetër, e cila
mund të bazohet në shfrytëzimin e kodeve.
Neni 7
Për programet e testimit që shfrytëzojnë teknikat e përpunimit të dhënave të dizajnuara
për të vlerësuar thjeshtësimet e mundshme, Dogana mundet që për kohën e caktuar për të
kryer programin të heqin dorë nga kërkesa, për të ofruar informacionin në vazhdim:
a) Deklaratën e ofruar në Nenin 177 (1);
b) Në rastet e përjashtimit nga neni 220 (1), të dhënat që kanë të bëjnë me disa
rubrika të Dokumentit Unik Doganor, që nuk janë të domosdoshme për
identifikimin e mallrave dhe që nuk ndikojnë mbi bazën e të cilëve aplikohen
tatimet në import dhe eksport.
Megjithatë, informacioni duhet të jetë në dispozicion kur kërkohet zbatimi i kontrollit.
Shuma e taksave importuese që duhet paguar në periudhën e përfshirë gjatë përjashtimit
të aplikuar, duke u mbështetur në nënparagrafin e parë, nuk duhet të jetë më e ulët se
shuma e cila do të ishte paguar në mungesë të përjashtimit.
12
KAPITULLI 4
MENAXHIMI i RISKUT
Neni 7A
1. Dogana e Kosovës duhet të ndërmarr menaxhimin e riskut për të bërë dallimin
ndërmjet niveleve të riskut i shoqëruar me mallrat që varën nga kontrolli apo
mbikëqyrja doganore dhe për të përcaktuar, kur mallrat do të varën nga kontrollet
e veçanta doganore.
2. Përcaktimi i niveleve të riskut duhet të bazohet në vlerësimin e gjasës, që ngjarja
e lidhur me riskun të ndodhë dhe cili është ndikimi i tij, si dhe a duhet që ngjarja
në të vërtet të materializohet. Bazat për zgjedhjen e dërgesave apo deklarimeve
për t‘u varur nga kontrollet doganore duhet të përfshijë elementin e rastësisë.
Neni 7B
1. Fushat e përbashkëta të kontrollit prioritar duhet të përfshijnë trajtimet apo
shfrytëzimet e miratuara doganore, llojet e mallrave, korridoret e transportit, llojet
e transportit apo operatorët ekonomik, që duhet të varen nga nivelet e rritura të
analizës së riskut dhe kontrollet doganore gjatë periodës së caktuar.
2. Aplikimi i fushave të përbashkëta të kontrollit prioritar, duhet të bazohet në
qasjen e përbashkët të analizimit të riskut dhe në mënyrë që të sigurohen nivele
ekuivalente të kontrolleve doganore, kritere dhe standarde të përbashkëta të riskut
për zgjedhjen e mallrave apo operatorëve ekonomik, për t‘u kontrolluar.
3. Kontrollet doganore të kryera në fushat e përbashkëta të kontrollit prioritar, nuk
duhet të paragjykojnë kontrollet e tjera që zakonisht kryhen nga Dogana e
Kosovës.
Neni 7C
Kriteret dhe standardet e përbashkëta të riskut për aplikim të harmonizuar të kontrolleve
doganore në rastet specifik, duhet të përfshijnë elementet në vazhdim:
(a) përshkrimin e riskut (risqeve);
(b) Faktorët apo treguesit e riskut për t‘u shfrytëzuar për të zgjedhur mallrat apo
operatorët ekonomik për kontroll doganor;
(c) Natyrën e kontrolleve doganore për t‘u ndërmarrë nga Dogana e Kosovës;
(d) Kohëzgjatjen e aplikimit të kontrolleve doganore të referuara në pikën (c).
Neni 7D
Elementet e dhëna në vazhdim duhet të merren parasysh për të vendosur fushat e
përbashkëta të kontrollit prioritar dhe aplikimin e kritereve dhe standardeve:
(a) Proporcionalitetin e riskut;
(b) Urgjencën dhe aplikimin e domosdoshëm të kontrolleve;
(c) Ndikimin e mundshëm në qarkullimin tregtar për Kosovën dhe për burimet e
kontrollit.
13
KREU II
INFORMACIONI I DETYRUESHËM
KAPITULLI 1
Definicione
Neni 8
Për qëllimet e këtij Kreu:
1. Informacioni i detyrueshme- nënkupton informacionin tarifor apo origjinës, që është
detyrues për Doganën, kur të jenë plotësuar kushtet e parapara në Nenin 9 dhe 10;
2. „Kërkues‟ për:
- çështje tarifore nënkupton personin i cili ka aplikuar pranë Doganës për
informacion tarifor të detyrueshëm;
- çështje të origjinës nënkupton personin që ka aplikuar pranë Doganës për
informacion të detyrueshëm të origjinës dhe që është i arsyeshëm.
3. „mbajtësi‟- nënkupton personin në emrin e të cilit lëshohet informacioni.
.
KAPITULLI 2
Procedura për marrjen e informacionit detyrues– Njoftimi i informacionit për kërkuesit.
Neni 9
1. Kërkesa për informacionin detyrues duhet të ushtrohet me shkrim pranë doganës.
Kërkesa për informacionin detyrues tarifor duhet të ushtrohet në formën e dhënë në
Aneksin 1.
2. Kërkesa për informacion detyrues tarifor do të ushtrohet vetëm për një lloj të mallit.
Kërkesa për informacion detyrues të origjinës do të ushtrohet vetëm për një lloj të mallit
dhe për një varg rrethanash që kanë ndikim në konstatimin e origjinës.
3. Kërkesa për informacionin detyrues tarifor duhet të përmbajë këto të dhëna:
a) Emrin dhe adresën e mbajtësit;
14
b) Emrin dhe adresën e aplikuesit, kur ky person nuk është mbajtës;
c) Përshkrimin e hollësishëm të mallrave që mundëson identifikimin e tyre dhe
caktimin e klasifikimit të tyre në nomenklaturën doganore;
d) Përbërjen e mallrave dhe çdo mënyrë ekzaminimi të përdorur për të caktuar këtë
përbërje, kur klasifikimi i mallrave varet nga kjo;
e) Ndonjë mostër, fotografi, plane, katalogje apo dokumente të tjera në dispozicion, të
cilat mund t‘i asistojnë Doganës, për të bërë klasifikimin e drejtë të mallrave në
nomenklaturën doganore, të bashkëngjiten si aneks;
f) Klasifikimin e parashikuar;
g) Marrëveshjen për të ofruar të përkthyer çdo dokument të bashkangjitur në një gjuhë
zyrtare të Kosovës, nëse kjo kërkohet nga Dogana;
h) Ndonjë informatë që konsiderohet konfidenciale;
i) Të dhëna të ofruara nga aplikuesi që tregojnë, qoftë edhe mbi bazën e njohurive të
tij se informacioni tarifor i detyrueshëm është zbatuar (aplikuar) apo lëshuar
faktikisht në Kosovë për mallrat identike apo të ngjashme;
j) Pranimi se informacioni i lëshuar mund të ruhet në bazën e të dhënave të Doganës,
në veçanti informacioni tarifor i detyrueshëm, duke përfshirë ndonjë fotografi,
skicë (a), broshurë (a), etj, mund të ofrohen për publikun nëpërmjet internetit me
përjashtim të informatës, të cilin kërkuesi e ka shënjuar si konfidencial, me ç‘rast do
të aplikohen dispozitat ligjore, që rregullojnë mbrojtjen e informacionit.
4. Kërkesa për informatë detyruese të origjinës duhet të përfshijë këto të dhëna:
a) Emrin dhe adresën e mbajtësit;
b) Emrin dhe adresën e aplikuesit, ku personi nuk është mbajtës;
c) Bazat ligjore të aplikueshme për qëllimet e Seksionit 11 dhe 11B të Kodit;
d) Përshkrimin e hollësishëm të mallrave dhe klasifikimin e tyre tarifor;
e) Përbërjen e mallrave dhe çdo mënyrë ekzaminimi e përdorur për të përcaktuar
këtë apo ate cimim ex- works, kur kjo është e nevojshme.
15
f) Kushtet që mundësojnë përcaktimin e origjinës, materialet e shfrytëzuara dhe
origjina e tyre, klasifikimin e tyre tarifor, vlerat korrespoduese dhe përshkrimi i
rrethanave (rregullat për ndryshimin e titujve tarifor, vlerën e shtuar, përshkrimin
e operimit apo procesit dhe ndonjë rregull tjetër specifike), që mundëson
plotësimin e kushteve të dhëna; në veçanti duhet të përmendet rregulli i saktë i
aplikuar për origjinën dhe origjinën e parashikuar për mallrat;
g) Ndonjë mostër, fotografi, plane, katalogje apo dokumente të tjera në dispozicion
për përbërjen e mallrave dhe komponentët e tyre të materialeve dhe që mund të
ndihmojë në përshkrimin e procesit të prodhimit apo në procesin nëpërmjet të cilit
kanë kaluar materialet;
h) Marrëveshjen për të ofruar të përkthyer çdo dokument të bashkangjitur në një
gjuhë zyrtare të Kosovës, nëse kjo kërkohet nga Dogana;
i) Ndonjë të dhënë që konsiderohet konfidencionale, qoftë ajo që ka të bëjë me
publikun apo me administratën;
j) Shënime të ofruara nga kërkuesi që tregojnë, qoftë edhe mbi bazën e njohurive të
tij se informacioni tarifor i detyrueshëm për mallrat identike apo të ngjashme me
ato të referuara sipas pikës (d) apo (f) është zbatuar apo lëshuar faktikisht në
Kosovë;
k) Pranimi që informacioni i dhënë, mund të depozitohet në bazën e të dhënave të
qasjes publike të Doganës; megjithatë, për pjesën prej nenit 16 të Kodit, zbatohen
dispozitat ligjore në fuqi që rregullojnë mbrojtjen e informacionit në Kosovë.
5. Kur Dogana konsideron që kërkesa nuk përmban të gjitha të dhënat që kërkohen për të
dhënë një mendim të informuar, Dogana do të kërkojë nga kërkuesi të ofrojë
informacionin e kërkuar. Afatet kohore prej tre muajsh dhe 150 ditë të referuara në Nenin
10 duhet të fillojnë nga momenti kur Dogana do ta ketë informacionin e plote të
nevojshëm, për të marrë vendimin; Dogana duhet ta njoftojë kërkuesin se është pranuar
kërkesa dhe t‘i komunikojë datën nga e cila afati kohor i përmendur më lartë fillon të
veprojë.
Neni 10
1. Informacioni i detyrueshëm, duhet të njoftohet kërkuesi sa më shpejt të jetë e mundur:
a) Çështjet tarifore: nëse nuk ka qenë e mundur që t‘i njoftohet kërkuesit
informacioni tarifor i detyrueshëm brenda tre muajsh nga pranimi i kërkesës,
Dogana do të kontaktojë aplikuesin për t‘i shpjeguar arsyen e vonesës dhe t‘i
tregojë, kur pritet të jetë në gjendje t‘i njoftojë informacionin .
b) Çështjet e origjinës: informacioni i detyrueshëm duhet të njoftohet brenda afatit
kohor prej 150 ditësh nga dita kur kërkesa është pranuar.
16
2. Informacioni i detyrueshëm i njoftohet aplikuesit me formularin e treguara në Shtojca
2 (informacioni i detyrueshëm tarifor) apo Aneksi 3 (Informacioni i detyrueshëm i
origjinës). Njoftimi duhet të tregojë se cilat të dhëna konsiderohen do të konsiderohen
konfidenciale. Po kështu, duhet të tregohet edhe mundësia e apelimit sipas nenit ( 246).
KAPITULLI 3
Efekti ligjore i informacionit të detyrueshëm.
Neni 11
1. Pa rënë ndesh me nenin 10 dhe 68 të Kodit Doganor dhe Akcizave, informacioni i
detyrueshëm mund të kërkohet vetëm nga mbajtësi.
2. (a) çështje tarifore: Dogana mund t‘i kërkojnë mbajtësit, gjatë përmbushjes së
formaliteteve, të informojë Doganën se ai/ ajo është në posedim të një informacioni
tarifor të detyrueshëm edhe për mallrat që janë duke u doganuar në Doganë.
(b) çështjet e origjinës: autoritetet përgjegjëse për kontrollimin e aplikimit të
informacionit të detyrueshëm të origjinës, mund të kërkojë nga mbajtësit, që kur të
kryhet ndonjë formalitet, të informojë ato autoritete se ai është në posedim të
informacionit të detyrueshëm të origjinës, që përfshinë mallrat për të cilat janë duke
u kryer formalitetet.
3. Mbajtësi i informacionit të detyrueshëm mund ta përdorë atë informacion edhe në
lidhje me mallrat e tjera, me kusht që autoritetet doganore përkatëse të binden plotësisht
se:
a) Çështjet tarifore: mallrat në fjalë përputhen në gjithë drejtimet me ato të përshkruara në
informacionin e paraqitur.
b) Çështjet e origjinës: që mallrat në fjalë përputhen në gjithë drejtimet me ato të
përshkruara në informacionin e paraqitu që përcaktojnë origjinën e tyre.
4. Dogana e Kosovës (për Informacion të detyrueshëm tarifor) apo autoritet e cekura në
nenin 2 ( b) (informacion të detyrueshëm të origjinës) mund të kërkojë, që informacioni i
detyrueshëm përkthehet në gjuhën zyrtare në Kosovë.
Neni 12
1. Me adaptimin e një nga veprimet apo masat e referuara në nenin 18. 5 të Kodit,
Dogana e Kosovës duhet të ndërmarr hapat e domosdoshëm për të siguruar se
17
informacioni i detyrueshëm më tutje duhet të lëshohet, vetëm në përputhje me veprimin
apo masën në fjalë.
2. Për informacionin e detyrueshëm tarifor për qëllimin e paragrafit 1 më sipër, data për
t‘u marrë parasysh duhet të jetë data e dhënë në nenin 18.5 (a) të Kodit.
3. Për informacionin e detyrueshëm të origjinës për qëllimet e paragrafit 1 më sipër, data
për t‘u marrë parasysh duhet të jetë data e dhënë në nenin 18.5 (b) të Kodit.
KAPITULLI 4
Dispozitat për t‟u aplikuar në rast të skadimit të informacionit obligues
Neni 13
1. Kur mbajtësi i informacionit të detyrueshëm që ka pushuar të jetë valid, për arsyet e
referuara në nenin 18.5 të Kodit, dëshiron të shfrytëzojë mundësinë e thirrjes në
informacionin e tillë gjatë periodës së dhënë, sipas paragrafit 6 të atij neni, ai duhet të
njoftojë Doganën e Kosovës, duke ofruar dokumente mbështetëse për të mundësuar, që të
konstatohet se a janë plotësuar kushtet relevante.
2. Në rastet kur nuk janë e plotësuar kushtet e referuara në paragrafin 1, të cilat kanë të
bëjnë me mundësinë e vazhdimit të thirrjes në informacion të detyrueshëm tarifor apo
informacion të detyrueshëm për origjinën, Dogana e Kosovës duhet të njoftojnë
mbajtësin me akt të shkruar.
KREU III
ORIGJINA E MALLRAVE
KAPITULLI 1
Origjina jo preferenciale
Seksioni 1
Punimi apo përpunimi për të fituar origjinën
Neni 14
Ky kapitull shtrohet për tekstilet dhe artikujt e tekstileve, që janë në kuadër të Seksionit
XI të TARIK-ut dhe për disa produkte të ndryshme nga tekstili dhe artikujt e tekstilit,
punimi apo përpunimi i të cilave duhet të konsiderohet se i plotëson kriteret e parapara
me nenin 28 të Kodit. Duhet të dëshmojë se në mallin konkret është fituar origjina e
vendit në të cilin është kryer.
„Vend‟- nënkuptohet qoftë Kosova apo ndonjë vend tjetër i cili i përgjigjet.
18
Nënseksioni 1
Tekstilet dhe artikujt e tekstilit në kuadër të Seksioni XI nga TARIK
Neni 15
Për tekstilet dhe artikujt e tekstilit në kuadër të Seksionit XI të TARIK-ut , procesi i kryer
ashtu siç është dhënë me nenin 23, duhet të jetë në lidhje me punimin apo përpunimi që
përputhet me origjinën e dhënë me nenin 28 të Kodit.
Neni 16
Punimi apo përpunimi si rezultat i të cilit produktet e fituara klasifikohen në numrin tjetër
të TARIK-ut nga ai në të cilin kanë qenë të përfshira materialet e ndryshme me pa-
origjinë, konsiderohet si proces i përfunduar.
Megjithatë, për produktet e shënuara në Aneksin 5, vetëm proceset e referuar në kolonën
3 të atij Aneksi në lidhje me secilin produkt të fituar, do të konsiderohen si i plotë
(përfunduar) me ose pa ndryshimin e numrit tarifor.
Metoda e aplikimit të rregullave në Aneksin 5 është përshkruar në shënimet hyrëse në
Aneksi 4.
Neni 17
Në kuptim të nenit paraprak, veprime apo operacionet e ndërmarra mbi mallin të
specifikuara në nenin 29 të Kodit, duhet të konsiderohen si veprime apo operacione të
pamjaftueshme për fitimin e statusin edhe nëse vije deri të ndryshimi i numrit tarifor.
Nënseksioni 2
Produktet veç se tekstili dhe produkteve të tekstileve, të cilat bëjnë pjesë në
Seksionin XI nga TARIK
Neni 18
1. Në rastin e produkteve të fituara që janë të shënuara në Aneksin 6, punimi apo
operacioni që referohet në kolonën 3 të atij Aneksi, duhet të konsiderohet si operacion që
konfirmon origjinën sipas nenit 28 të Kodit.
Metoda e aplikimit të rregullave të paraqitura në Aneksin 6 është përshkruar në shënimet
hyrëse në Aneksin 4.
2. Neni 17 aplikohet me ndryshimet e domosdoshme për këtë nënseksion.
19
Nënseksioni 3
Dispozitat e përbashkëta për të gjitha produktet
Neni 19
Kur në listat e Aneksit 5 dhe 6 është dhënë se origjina fitohet nëse vlera e materialeve të
përdorura pa-origjinë nuk e tejkalon përqindjen e caktuar çmimit ex-works të produkteve
të fituara, kjo përqindje duhet llogaritur si vijon:
- „vlerë‟ nënkupton vlerën doganore në kohën e importimit të materialeve pa
origjinë të përdoruara apo, nëse kjo nuk dihet dhe nuk mund të përcaktohet,
atëherë merret çmimi i parë i paguar i vërtetuar për materialet në fjalë,
- ‗çmimi ex-works‟ nënkupton çmimi ex-works të produktit të fituar i zbritur nga
të gjitha tatimet e brendshme të cilat rimbursohen apo mund të rimbursohen me
rastin e eksportit të atij produkti.
- „vlera e fituar si rezultat i atyre operimeve‟ nënkupton shtimin e vlerës si
rezultat i vet montimit së bashku me ndonjë operacion përfundues dhe
kontrollues, si dhe nga përfshirja e çfarëdo pjese që ka origjinë nga vendi ku janë
kryer ato operacione, duke përfshirë të gjitha shpenzimet të shkaktuara në atë
vend si rezultat i veprimeve të tilla.
Seksioni 2
Dispozitat implementuese në lidhje me pjesët rezervë
Neni 20
1. Pjesët ndihmëse, pjesët rezervë dhe mjetet e ofruara me ndonjë pjesë të pajisjes,
makinerisë, aparaturës apo automjetit që formon pjesën e pajisjes së vet standarde, duhet
të konsiderohet të ketë të njëjtën origjinë sikurse edhe ajo pjesë e pajisjes, makinerisë,
aparaturës apo automjetit.
2. Pjesët rezervë esenciale për shfrytëzim me ndonjë pjesë tjetër të pajisjes, makinerisë,
aparaturës apo automjetit që janë vënë në qarkullim të lirë apo që më parë janë
eksportuar, duhet të konsiderohet të ketë të njëjtën origjinë sikurse të pjesës së pajisjes,
makinerisë, aparaturës apo automjetit, me kusht që të plotësohen kushtet e paraqitura në
këtë seksion.
Neni 21
Supozimi i origjinës së referuar në nenin paraprak duhet të pranohet vetëm:
- Kur kjo është e domosdoshme për importim në vendin e destinimit,
20
- Nëse përfshirja e pjesëve esenciale të përmendura në fazën e prodhimit nuk do të
parandalonte që pjesa e pajisjes, makinerisë, aparaturës apo automjetit të ketë
origjinë të Kosovës apo të vendit të prodhimit.
Neni 22
Për qëllimet e nenit 20:
a) „pjesë e pajisjes, makinerisë, aparaturës apo automjetit‟ nënkupton mallrat e
shënuara në Seksionet XVI, XVII dhe XVIII të TARIK-ut;
b) pjesët rezervë esenciale paraqesin;
- Komponentë pa të cilat nuk mund të sigurohet operacioni i duhur i
mallrave të referuara në (a), të cilat janë vënë në qarkullim të lirë apo që
më parë janë eksportuar;
- Karakteristikat e këtyre mallrave dhe
- Të destinuara për mirëmbajtjen e tyre të zakonshme dhe për të
zëvendësuar pjesët e të njëjtit lloj, që janë dëmtuar apo që janë jashtë
shërbimit.
Neni 23
Kur është paraqitur një kërkesë në Doganë të Kosovës, për certifikatën e origjinës për
pjesë rezervë esenciale, në kuptimit të nenit 20, rubrika 5 (numri i artikullit, shenjat,
numrat dhe lloji i paketimeve, përshkrimi i mallrave) të asaj certifikatë dhe kërkesës,
duhet të përfshijë deklarimin nga personi se mallrat e përmendura kanë për qëllim
mirëmbajtjen e pjesës së pajisjes, makinerisë aparaturës apo automjetit e cila ka qenë
paraprakisht e eksportuara, së bashku me shënimet reale mbi pjesën e përmendur të
pajisjes, makinerisë, aparaturës apo automjetit.
Çdoherë kur është e mundur personi i caktuar i jep të dhënat mbi certifikatën e origjinës
(organi i cili e ka lëshuar numrin dhe datën e certifikatës), me të cilën ka qenë e
eksportuar pjesa e pajisjes, makinerisë, aparaturës apo automjetit për mirëmbajtjen e të
cilave ato pjesë kanë qenë të destinuara.
Neni 24
Kur origjina e pjesëve rezervë esenciale në kuptim të nenit 20, duhet të dëshmohet për
lëshimin e tyre në qarkullim të lirë në Kosovë me dhënien e certifikatës së origjinës,
atëherë certifikata duhet të përfshijë shënimet e referuara në neni 23.
21
Neni 25
Në mënyrë që të sigurohet aplikimi i rregullave të paraqitura në këtë seksion, Dogana
mund të kërkojë dëshmi shtesë, në veçanti:
- Paraqitjen e faturës apo kopjes së faturës në lidhje me pjesën e pajisjes,
makinerisë, aparaturës apo automjetit, që është vënë në qarkullim të lirë apo që
është eksportuar më herët,
- Kontrata apo kopja e kontratës apo ndonjë dokument tjetër që tregon se furnizimi
bëhet si pjesë e shërbimit të mirëmbajtjes.
Seksioni 3
Dispozitat implementuese në lidhje me certifikatat e origjinës
Neni 26
Kur origjina e produktit është apo duhet të dëshmohet për importim, duke paraqitur
certifikatën e origjinës, atëherë një certifikatë e tillë duhet të plotësojë kushtet e dhëna në
vazhdim:
a) Duhet të lëshohet nga autoriteti i cili është i autorizuar për atë qëllim në vendin e
lëshimit;
b) Duhet të përmbajë shënimet e domosdoshme për identifikimin e produktit, për të
cilin ka të bëjë, në veçanti:
- numrin e kileve, karakteristikat e tyre, markat (shenjat identifikuese) dhe
numrat që ato mbajnë,
- llojin e produktit,
- pesha bruto dhe neto të produktit; megjithatë, këto të dhëna mund të
zëvendësohen me të tjera siç janë numri dhe vëllimi, kur produkti i nënshtrohet
ndryshimeve në peshë gjatë transportit ose kur nuk është e mundur të përcaktohet
pesha, apo kur normalisht identifikohet me tregues të tjerë,
- emrin e dërguesit;
c) në mënyrë të qartë konstatohet që produkti në të cilin referohet posedon me
origjinën nga një vend i caktuar;
22
Neni 27
1. Certifikata e origjinës e lëshuar nga autoritetet doganore duhet të përputhet me kushtet
e përshkruara nën
Neni 26 (a) dhe (b) të këtij udhëzimi.
2. Certifikata dhe kërkesat që lidhen me to, do të ushtrohen në formularë që janë në
përputhje me format e dhëna në Aneksin 7.
.
3. Në Certifikatën e origjinës do të dëshmojë se mallrat kanë origjinë nga Kosova.
Neni 28
Certifikatat e origjinës do të lëshohen pas ushtrimit te kërkesës me shkrim nga personi i
caktuar.
Kur e arsyetojnë rrethanat, veçanërisht kur parashtruesi i kërkesës ka aktivitet të rregullt
eksporti, Dogana e Kosovës mund të vendosë të mos kërkojë ushtrimin e kërkesës për
çdo operacion eksporti, me kusht që do të veprojë në përputhje me dispozitat ligjore në
fuqi, për sa i përket origjinës.
Kur e kërkojnë nevojat tregtare, mund të lëshohet një ose disa kopje të certifikatës së
origjinës.
Kopjet e tilla lëshohen në format që korrespondojnë me mostrat në Aneksin 7.
Neni 29
1. Formulari/certifikata e origjinës duhet të shtypen në një nga gjuhët zyrtare në Kosovë.
2. Dogana e Kosovës mund të rezervojnë të drejtën për të shtypur formularët e
certifikatës së origjinës apo mund t‘i kenë ato të shtypura nga shtypshkronjat e miratuara.
Në rastin e fundit, secila certifikatë duhet të ketë referimin e miratimit të tillë. Secila
certifikatë e origjinës duhet të përmbajë emrin dhe adresën e shtypshkronjës ose shenjen
përmes se cilës ajo do te identifikohet. Duhet të përmbajë po ashtu edhe numrin serik, të
shtypur apo të vulosur, me të cilin identifikohet.
Neni 30
Formulari i kërkesës dhe certifikata e origjinës duhet të plotësohen me makinë shkrimi
ose me dorë me shkronja të shtypit, në njërën nga gjuhët zyrtare në Kosovë.
23
Neni 31
Secila certifikatë e origjinës që referohet në nenin 27 duhet të përmbajë: numrin serik me
anë të së cilit mund të identifikohet. Kërkesa për certifikatë dhe gjithë kopjet e vet
certifikatës, duhet të kenë të njëjtin numër.
Në vazhdim, Dogana e Kosovës mund të vë numra në dokumentet e tilla, sipas rendit të
lëshimit.
Neni 32
Dogana e Kosovës duhet të përcaktojnë se cilat shënime shtesë, nëse ekzistojnë duhet të
përshkruhen në kërkesë. Shënimet e tilla duhet të përkufizohen në minimumin e
domosdoshëm.
Neni 33
Dogana e Kosovës që ka lëshuar certifikatat e origjinës, duhet t‘i ruajnë kërkesat,
minimumi për dy vite.
KAPITULLI 2
Origjina preferenciale
Seksioni 1
Definicionet
Neni 34
Për qëllimet e këtij Kapitulli:
a) „prodhim‟ nënkupton të gjitha llojet e punimeve ose përpunimeve, duke përfshirë
këtu edhe montimin ose operacione të tjera specifike;
b) „material‟ nënkupton çdo përbërës, lëndë e parë, përbërës ose pjesë etj. e
përdorur në procesin e prodhimit;
c) „produkt‟ nënkupton çdo produkt që është prodhuar, edhe në qoftë se do të
përdoret me tej në një operacion tjetër prodhimi;
d) „mallrat‟ nënkupton si materialet ashtu edhe produkte;
e) „vlerë doganore‟ nënkupton vlerën ashtu siç është përcaktuar në përputhje me
Marrëveshjen për zbatimin e Nenit VII të Marrëveshjes së Përgjithshme mbi
24
Tarifat dhe Tregtinë e vitit 1994 (Marrëveshja e Organizatës Botërore të Tregtisë-
OBT mbi vlerën doganore);
f) „çmimi ex-works‟ në listën e Aneksit 9 nënkupton çmimin që paguhet për
produktin ex-works të prodhuesit, i cili ka ndërmarrë punimin ose transformimin e
fundit të produktit. Ky çmim duhet të përmbajë në vetvete vlerën e të gjithë
materialeve të përdoruara në prodhim, të zbritur për tatimet e brendshme që
faktikisht janë rimbursuar ose që mund të rimbursohen, kur produkti i përfituar
eksportohet;
g) „vlera e materialeve‟ në listën e Aneksin 9 nënkupton vlera doganore në çastin e
importimit të materialeve të përdorura pa-origjinë ose, në qoftë se kjo vlerë nuk i
njihet dhe nuk mund të përcaktohet, çmimi i parë i verifikueshëm i paguar për
materialet në fjalë në Kosovë apo në Komunitetin Evropian. Kur vlera e
materialeve të shfrytëzuara me origjinë, atëherë ka nevojë të krijohet ky
nënparagraf, duhet të aplikohet me ndryshimet e domosdoshme.
h) „Kapitull‟ dhe „kre‟ do të thotë: kapitujt dhe krerët (me kode 4 shifrore), të
përdorura në (TARIK);
i) „klasifikim‟ i referohet produktit ose materialit i cili klasifikohet nën numrin
tarifor përkatës;
j) „Dërgesë‟ nënkupton produkte të cilat janë dërguar në të njëjtën kohë nga një
eksportues tek një marrës i prodhimit, apo që është përfshirë në një dokument të
vetëm transporti, me të cilin mbulohet transportimi i tyre nga eksportuesi deri te
marrësi i prodhimit apo, në mungesë të atij dokumenti, me një faturë të vetme.
Seksioni 2
Masat preferenciale tarifore të miratuara në mënyrë unilaterale nga Bashkimi
Evropian për Kosovën
Nënseksioni 1
:
Definicioni i konceptit për produktet e origjinës
Neni 35
1. Për qëllim të dispozitave të cilat kanë të bëjnë me masat preferenciale tarifore të
aprovuara në mënyrë unilaterale nga ana e Bashkimit Evropian për Kosovën (në tekstin e
mëtutjeshëm: Bashkimi Evropian), produktet si në vijim do të konsiderohen si produkte
që kanë origjinë nga Kosova:
a) Produktet të përfituara plotësisht në Kosovë në kuptim të nenit 36;
25
b) Produkte të fituara në Kosovë, për prodhimin e të cilave janë përdor produkte të
ndryshme nga ato të paragrafit (a), me kusht që produktet e tilla të jenë objekt i
punimeve ose përpunimeve të mjaftueshme në kuptim të nenit 37.
2. Për qëllim të këtij seksioni, produktet me origjinë nga Bashkimi Evropian në kuptim të
paragrafit 3 të këtij neni, të cilat në Kosovë i nënshtrohen punimit apo përpunimi të
mjaftueshëm, në kuptim të asaj që përshkruhet në neni 38, do të konsiderohen si produkte
që kanë origjinë nga Kosova.
3. Paragrafi 1 i këtij neni duhet të zbatohet mutatis mutandis (me ndryshimet përkatëse),
kur është e nevojshme të përcaktohet origjina e prodhimeve të fituara në Bashkim.
Neni 36
1. Në vazhdim këto produktet do të konsiderohen tërësisht të fituara në Kosovë apo
në Bashkim:
a) Produktet minerale të nxjerra nga toka apo nga shtresa nën nivelin e detit;
b) produktet bimore të mbledhura, të korrura ose të vjelura aty;
c) kafshët e gjalla të lindura dhe të rritura aty;
d) produkte me prejardhje nga kafshë të gjalla të atjeshme;
e) produkte gjahu dhe peshkimi të atjeshëm;
f) produkte peshkimi detar dhe produkte të tjera të nxjerra nga deti, jashtë ujërave
tokësore nga anijet e veta;
g) produkte të fituara në bordin e anijeve fabrikë, të prodhuara ekskluzivisht me
produkte të paragrafit (f) më sipër;
h) produkte të përdorura që janë mbledhur po aty, me kusht që t‘i shërbejnë për t‘u
përdorur vetëm si lëndë e parë;
i) mbetjet dhe hedhurinat e prejardhura nga operacione prodhimi të kryera aty;
j) produktet e nxjerra nga shtrati apo toka nën fundin e detit të ndodhura jashtë
ujërave territoriale, me kusht që kjo e fundit të ushtrojë të drejta ekskluzive, me
qëllim shfrytëzimi mbi këtë shtrat dhe nëntokë detare;
k) Mallrat e prodhuara aty ekskluzivisht nga produktet e specifikuara në (a) deri (j)
të këtij neni;
2. Termet „mjetet lundruese‟ dhe „uzinat e veta në anije‟ në paragrafin 1(f) dhe (g)
duhet të aplikohen vetëm për anijet dhe uzinat në anije:
- Që janë të regjistruara apo shënuara në Kosove apo të shtetit anëtar të Bashkimit
Evropian,
26
- Që lundron nën flamurin e Shtetit të Kosovës apo Shtetit anëtar të Bashkimit
Evropian,
- Që i përkasin të paktën 50 % shtetasve të Kosovës apo Shteteve Anëtare të
Bashkimit Evropian apo Kompanisë, selia e të cilës ndodhet në Kosove apo në
Shtetet Anëtare të Bashkimit Evropian, në të cilin menaxheri apo menaxherët,
Kryesuesi i Bordit të Drejtorëve apo Bordit Mbikëqyrës dhe shumica e anëtarëve
të bordeve të tilla janë shtetas të Kosovës apo Shteteve Anëtare të Bashkimit, veç
kësaj në rastin e kompanive të paktën gjysma e kapitalit i takon Kosovës apo
Shtetit Anëtar të Bashkimit, apo entiteteve publike, apo shtetasve të Kosovës, apo
të shteteve anëtare të Bashkimit,
- Prej të cilave kapiteni dhe oficerët shtetas të Kosovës apo shtetas të shteteve
Anëtare, dhe
- Nga të cilat të paktën 75 % e ekuipazhit janë shtetas të Kosovës apo të shteteve
anëtare të Bashkimit.
3. Termi „Shtetet anëtare‟ duhet gjithashtu të përfshijë ujërat territoriale të Shteteve
Anëtare të Bashkimit.
4. Anijet që operojnë në detet e hapura, duke përfshirë uzinat e anijeve në të cilat
punohen apo përpunohen peshqit e zënë, të konsiderohen si pjesë e territorit të Shtetit
Anëtar të Bashkimit të cilit i takojnë, me kusht që i plotësojnë kushtet e paraqitura në
paragrafin 2.
Neni 37
Në kuptim të nenit 35 të këtij udhëzimi, produktet të cilat nuk fitohen plotësisht në
Kosovë apo në Bashkimin Evropian, konsiderohen se janë punuar apo përpunuar në
mënyrë të mjaftueshme, kur të jenë plotësuar kushtet e paraqitura në Aneksin 9.
Këto kushte vlejnë për të gjitha produktet e përfshira në këtë seksion, për punën apo
përpunimin, që duhet të kryhet në materialet pa - origjinë të shfrytëzuara për prodhimin,
kjo aplikohet vetëm për materialet e tilla.
Nëse produktet, kanë fituar statusin e origjinës duke plotësuar kushtet e paraqitura në
listë, shfrytëzohen në prodhimin e produktit tjetër, kushtet e aplikueshme për produktin,
në të cilin përfshihet nuk aplikohen në të dhe nuk duhet të merren parasysh materialet pa
– origjinë, të cilat kane mund të shfrytëzohen për prodhimin e vet.
Neni 38
1. Pa paragjykuar në paragrafin 2, veprimet e dhëna në vazhdim duhet të konsiderohen si
të pamjaftueshme për punim apo përpunimin, për të fituar statusin e produkteve me
27
origjinë qoftë dhe nëse, janë plotësuar apo jo kushtet e dhëna, sipas nenit 37 të këtij
udhëzimi, nëse:
a) Veprimet e konservimit për të siguruar që produktet të mbesin në kushte të mira
gjatë transportit dhe strehimit;
b) Çmontimi dhe montimi i pakove;
c) Larja, pastrimi; largimi i pluhurit, oksidimi, vajosja, lyerja dhe mbështjelljet e
tjera;
d) Hekurosja e tekstileve;
e) Ngjyrosja e thjeshtë dhe veprimet e lustrimit;
f) Zhvoshkja, bluarja e pjesshme apo totale, lustrimi dhe smaltimi i misrave dhe
orizit;
g) Operimet e dhënies ngjyrë të sheqerit apo krijimi i kokrrave të sheqerit; bluarja e
pjesshme apo totale e sheqerit;
h) Heqja e lëkurës, heqja e farave dhe qërimi i frutave, arrave dhe perimeve;
i) Mbrehja, bluarja e zakonshme apo prerja e zakonshme;
j) Shoshitja, kontrollimi, ndarja, klasifikimi, kategorizimi, bashkërendimi (duke
përfshirë krijimin e vargjeve të artikujve);
k) Mbushja e zakonshme në shishe, kanaçe, boca, thasë, çanta, vendosja në letra apo
në tabela dhe të gjitha operimet e tjera të zakonshme të paketimit;
l) Vendosja apo shtypja e shenjave, tiketave, logove dhe shenjave tjera të ngjashme
për produktet dhe paketimet e tyre;
m) Përzierja e zakonshme e produkteve qoftë e të njëjtit lloj apo të llojeve të kundërta
me një apo më shumë komponentë të përzierjes, që nuk i plotësojnë kushtet e
paraqitura në këtë seksion për t‘u mundësuar atyre që të merren në konsideratë si
të origjinës nga Kosova ose Komuniteti;
n) Montimi i zakonshëm i pjesëve të produkteve për ta kompletuar artikullin e plotë
apo çmontimin e produktit në pjesë përbërëse;
o) Kombinimi i dy apo më shumë operimeve të specifikuara në pikat (a) deri në (n)
të këtij udhëzimi;
p) Therja e shtazëve.
28
2. Të gjitha operimet e kryera, qoftë në Kosovë apo në Bashkim për produktin e
dhënë, duhet të konsiderohen së bashku kur të përcaktohet nëse punimi apo
përpunimi që është kryer në atë produkt, duhet të merret si i pamjaftueshëm në
kuadër të kuptimit të paragrafit 1.
Neni 39
1. Njësia për klasifikim dhe për aplikim të dispozitave të këtij seksioni (kaptin), duhet të
paraqet produktin konkret, i cili konsiderohet si njësi themelore me rastin e përcaktimit të
klasifikimit në TARIK.
Në përputhje me rrethanat siç vijon;
a) Kur produkti i cili përbëhet nga grupi apo grumbullimi i artikujve, klasifikohet
sipas kushteve të TARIK-ut në numër të vetëm të tarifës dhe vetëm atëherë e
gjitha e përbënë elementin e klasifikimit;
b) Kur dërgesa përbëhet nga numri i produkteve identike të klasifikuara në numrin e
njëjtë të TARIK-ut, çdo produkt duhet merret individualisht kur aplikohen
dispozitat e këtij seksioni (kaptinë).
2. Kur sipas, rregullës së përgjithshme 5 të TARIK-ut, ambalazhi (paketimi ) është i
përfshirë me produktin për qëllime klasifikimi, atëherë përfshihet edhe për qëllimet e
përcaktimit të origjinës.
Neni 40
1. Pavarësisht, nenit 37, materialet me pa - origjinë mund të përdoren në prodhimin e
produktit të dhënë me kusht që vlera totale e tyre të mos kaloi 10% të çmimit ex-works të
produktit.
Kur në listë të jenë dhënë një apo disa përqindje për vlerën maksimale të materialeve me
pa -origjinë, atëherë përqindjet e tilla nuk guxojnë të tejkalojnë me rastin e aplikimit të
paragrafit paraprak.
2. Paragrafi 1, nuk duhet të aplikohet për produktet në kuadër të Kapitujve 50 deri 63 të
TARIK-ut.
Neni 41
Garnitura, pjesët rezervë dhe mjetet e punës, të cilat porositen bashkërisht me pjesën e
caktuar të pajisjes, makinerisë, aparaturës apo automjetit, të cilat paraqesin pjesë të
zakonshme të pajisjeve dhe që janë inkorporuar në çmimin e tyre ose që nuk janë
faturuara ndaras, konsiderohen si një tërësi së bashku me pajisjet lëndore, makinerisë,
aparaturës apo të automjetit të dhënë.
29
Neni 42
Për komplete të definuara në rregullën 3 të TARIK-ut, konsiderohen të kenë origjinën
sipas të gjitha produkteve, të cilat janë pjesë përbërëse e asaj origjine. Megjithatë, kur
kompleti përbëhet nga produkte që kanë origjinë dhe nga ato që nuk kanë, për kompletin
konsiderohet të ketë origjinë, me kusht që vlera e produktit pa origjinë nuk e tejkalon
15% të vlerës së kompletit‖ex-works‖.
Neni 43
Në mënyrë që të përcaktohet, nëse produkti ka origjinë apo jo, nuk duhet përcaktuar
origjinën e këtyre të dhënave me poshtë, të cilat do të mund të përdoreshin në prodhim:
a) Energjia dhe derivatet;
b) Uzina dhe pajisja;
c) Makinat dhe veglat;
d) Mallrat që nuk hyjnë dhe që nuk janë të destinuara të hyjnë në përbërjen
përfundimtare të produktit.
Neni 44
Kushtet e paraqitura në këtë seksion për sigurimin e statusit duhet të vazhdojnë të
plotësohet gjatë gjithë kohës në Kosovë apo në Komunitet.
Nëse produktet me origjinë eksportohen nga Kosova apo nga Komuniteti në një vend
tjetër dhe kthehen, atëherë ato duhet të konsiderohen si pa - origjinë, përveç nëse mund të
demonstrojnë provojë para doganës kompetente se:
- Produktet e kthyera janë të njëjta me ato që janë eksportuar, dhe
- Ato nuk kanë kaluar nëpër ndonjë veprim përtej ruajtjes së tyre të domosdoshme,
për të qenë në gjendje të mirë derisa qëndrojnë në atë vend apo derisa janë
eksportuar.
Neni 45
1. Produktet e dhëna në vazhdim konsiderohen si të transportuara direkt nga Kosova për
në Komunitet apo nga Komuniteti për në Kosovë:
a) Produktet e transportuara pa kaluar nëpër territor të ndonjë vendi tjetër;
b) Produktet që përbëjnë një dërgesë të vetme të transportuar nëpërmes territorit të
vendeve tjera, tjetër prej atij të Kosovës apo Komuniteti, e nëse jepet rasti,
30
shkarkimi apo me strehim të përkohshëm në ato vende, me kusht që produktet të
jenë nën mbikëqyrje të doganës në vendin e transitit apo të strehimit dhe që, nuk
kalojnë nëpër veprime të tjera nga shkarkimi, ri-ngarkimi apo ndonjë tjetër veprim
i dizajnuar për të ruajtur ato në gjendje të mirë;
c) Produktet që transportohen me tubacione pa ndërprerje nëpërmes territoreve të
vendeve tjetër përveç nga Kosova dhe Komuniteti.
2. Plotësimi i kushteve të përmendura në paragrafin 1(b) të këtij neni, argumentohet
pranë Doganës së Kosovës me prezantimin e:
a) Dokumentin Unik mbi Transportin, i cili mbulon kalimin nga vendi i eksportit
përmes vendit të transitit;
b) Certifikata e lëshuar nga Dogana e Kosovës të vendit të transitit:
- Duke dhënë përshkrim të saktë të produkteve;
- Duke dhënë datat e shkarkimit dhe ri-ngarkimit të produkteve dhe kur të
jetë e aplikueshme emrat e anijeve ose përdorimit të mjeteve tjera;
- Duke vërtetuar kushtet nën të cilat mbeten produktet në vendin e transitit;
c) Ose në mungesë të këtyre dokumenteve, dokumentacioni tjetër përcjellës.
Neni 46
1. Produktet me origjinë që janë dërguar nga Kosova për një panair në vendin tjetër apo
që janë shit pas panairit për importim në Komunitet, duhet të përfitojnë në importim nga
preferencat tarifore të referuara në nenin 35, me kusht që të plotësojnë kërkesat e këtij
seksioni, që u jep të drejt atyre të njihen si produkte me origjinë nga Kosova dhe me
kusht që të argumentojnë para organeve kompetente në Komunitete se:
a) Eksportuesi ka dërguar produktet nga Kosova drejtpërdrejt në vendin në të cilin
mbahet panairi dhe ku ato janë shfaqur;
b) Produktet janë shitur apo janë dhënë në shfrytëzim në ndonjë mënyrë nga
eksportuesi për personin në Komunitet;
c) Produktet janë dërguar gjatë panairit apo menjëherë pas tij në Komunitet, në
gjendjen në të cilën kanë qenë gjatë ekspozimit;
d) Produktet nuk janë shfrytëzuar për ndonjë qëllim tjetër përveç për ekspozim në
ekspozitë.
31
2. Certifikata e qarkullimit EUR. 1 duhet të paraqitet tek autoritetet doganore të
Komunitetit, në mënyrë të zakonshme. Duhet që emri dhe adresa e panairit të tregohet në
të. Kur të jetë e domosdoshme mund të kërkohen dokument shtesë dëshmuese për natyrën
e produkteve dhe kushteve nën të cilat ato janë ekspozuar.
3. Paragrafi 1 aplikohet në çdo ekspozitë tregtare, industriale, të bujqësisë ose të zejtarisë,
shfaqja e të cilave nuk ka qenë e organizuar për qëllime private nëpërmjet shitoreve ose
objekteve punuese, me qëllim të shitjes së produkteve të jashtme, e që nëpërmjet tyre
produktet mbesin nën mbikëqyrje doganore.
Nënseksioni 2
Dëshmia e origjinës
Neni 47
Produktet me origjinë në Kosovë, duhet të përfitojnë nga preferencat tarifore të referuara
në Neni 35 të këtij akti nënligjor me paraqitjen e:
(a) Certifikatës së qarkullimit EUR. 1, mostrat e paraqitura në Aneksin 10 apo
(b) në rastet e specifikuara në nenin 52 (1) të këtij akti nënligjor, deklarimi, teksti i të cilit
është dhënë në Aneksin 11, i dhënë nga eksportuesi në faturë, në shënim përcjellës apo
ndonjë tjetër dokument komercial, i cili përshkruan produktet e dhëna në detaje të
mjaftueshme për të mundësuar atyre të identifikohen (më tutje të referuara si ‗deklarimi
në faturë‘).
(a) CERTIFIKATA E ORIGJINES EUR. 1.
Neni 48
1. Produktet me origjinë në kuptim të këtij seksioni, duhet të jenë të përshtatshme për
import në Komunitetet, për përfitim nga preferencat tarifore të referuara në nenin 35 të
këtij akti nënligjor, me kusht që ato të jenë transportuara drejtpërdrejt në Komunitet në
kuptim të nenit 45 të këtij akti nënligjor, me paraqitjen e certifikatës së origjinës EUR. 1
të lëshuar nga Dogana e Kosovës, me kusht që Dogana e Kosovës:
- T‘i ketë komunikuar Komisionit informacionin e kërkuar nga neni 57 të këtij akti
nënligjor dhe,
- Të ketë ndihmuar Komunitetin, duke lejuar autoritetet doganore të Shteteve
Anëtare të verifikojnë autenticitetin e dokumentit apo saktësinë e informacionit,
në lidhje me origjinën e vërtetë për produktet e dhëna.
32
2. Certifikata e origjinës EUR. 1 mund të lëshohet vetëm kur mund të paraqitet si dëshmi
materiale për qëllimet e preferencave tarifore të referuara në neni 35 të këtij akti
nënligjor.
3. Certifikata e origjinës EUR. 1 lëshohet vetëm me kërkesë me shkrim të eksportuesit
apo nga përfaqësuesi i tij i autorizuar. Një kërkesë për e certifikatën e origjinës EUR 1
bëhet në formën e mostrës së paraqitur në Aneksin 10, që duhet të plotësohen me
dispozitat e këtij nënseksioni.
Kërkesat për certifikatën e origjinës EUR. 1 duhet të mbahen të paktën tri vite nga
Dogana e Kosovës apo të Shtetit Anëtar të Komunitetit.
4. Eksportuesi apo përfaqësuesi i tij i autorizuar duhet të paraqesin bashkë me kërkesën e
tyre gjithë dukumetacionin përcjellës, me të cilën dëshmohet se produkti që eksportohen
kualifikohet për të lëshuar certifikatën e origjinës EUR. 1.
Eksportuesi merr obligim të paraqes me kërkesë të Dogana e Kosovës ndonjë dëshmi
shtesë, të cilat ju nevojiten për qëllimin që të konstatojnë statusin e origjinës për
produktet, që kanë të drejtë në trajtim preferencial dhe duhet të pajtohet për ndonjë
inspektim të llogarisë (librave) të tij, si dhe ndonjë kontroll nga Dogana e Kosovës mbi
rrethanat në të cilat është fituar produkti.
5. Certifikata e origjinës EUR. 1 duhet të lëshohet nga Dogana e Kosovës apo të Shtetit
Anëtar Eksportues, nëse produktet për t‘u eksportuar mund të konsiderohen si produkte
me origjinë në kuadër të kuptimit të këtij seksioni.
6. Pasi që certifikata e origjinës EUR. 1 përbën dëshmi dokumentuese për aplikim të
marrëveshjeve preferenciale të paraqitura në neni 35 të këtij akti nënligjor, duhet të jetë
përgjegjësi e Doganës së Kosovës apo të Shtetit eksportues, që të ndërmerr hapat e
domosdoshëm për të verifikuar origjinën e produkteve dhe për të kontrolluar deklaratat e
tjera për certifikatën.
7. Për qëllimin e verifikimit nëse kushtet e paraqitura në Paragrafin 5 janë plotësuar,
atëherë Dogana e Kosovës apo të Shtetit Anëtar eksportues, duhet të kenë të drejtë të
kryejnë ndonjë kontroll që konsideron si të duhur.
8. Duhet të jetë përgjegjësi e Doganës së Kosovës apo të Shtetit Anëtar eksportues, për të
siguruar se formularët e referuar në Paragrafin 1 janë plotësuar si duhet.
9. Data e lëshimit të certifikatës mbi qarkullimin EUR. 1 duhet të plotësohet në pjesën e
certifikatës së rezervuar nga Dogana e Kosovës.
10. Certifikata mbi qarkullimin e EUR. 1 duhet të lëshohet nga Dogana e Kosovës apo të
Shtetit Anëtar eksportues, kur produktet për të cilat ka të bëjë, të jenë eksportuar. Duhet
t‘i vihet në dispozicion eksportuesit sa më shpejt kur të jetë bërë eksportimi apo kur ai të
jetë siguruar.
33
Neni 49
1. Dëshmitë e origjinës duhet të paraqiten në autoritetet doganore të Shtetit Anëtar për
importimin në përputhje me procedurat e paraqitura në nenin 30.1 dhe 30.2 të Kodit.
Autoritetet e tilla mund të kërkojnë përkthimin e dëshmisë së origjinës dhe gjithashtu të
kërkojnë deklaratën e importimit, për t‘u bashkangjitur me deklarimin nga importuesi
për efektin se produktet i plotësojnë kushtet e kërkuara për aplikim të këtij seksioni.
2. Kur me kërkesë të importuesit dhe me kushtet e paraqitura nga autoritetet doganore të
vendit importues, produktet e çmontuara apo produktet e pa montuara në kuadër të
kuptimit të rregullit të 2 (a) të TARIK-ut dhe në kuadër të Seksionit XVI apo XVII, apo
në kuadër të numrit tarifor nr. 7308 apo 9406 të TARIK-ut janë importuar në mënyrë
suksesive, dëshmia e vetme e origjinës i paraqitet Doganës me rastin e importit të
porosisë së parë.
Neni 50
1. Pavarësisht, nga neni 48 (10), certifikata e origjinës EUR. 1 përjashtimisht mund të
lëshohet pas eksportimit të produkteve, për të cilat ka të bëjë, nëse:
a) Nuk është lëshuar në kohën e eksportimit për shkak të gabimeve apo për pa
qellim, apo për shkak të rrethanave të veçanta; apo
b) Në qofte se vërtetohet pranë Doganës se certifikata e origjinës EUR. 1 është
lëshuar por nuk është pranuar gjatë importit për arsye teknike.
2. Dogana mund të lëshojnë certifikatën e origjinës EUR. 1 në mënyrë retroaktive vetëm
pas verifikimit nëse shënimet e dhëna në kërkesën e eksportuesit përputhen me shënimet
përkatëse të shkresës së eksportit dhe që certifikata e origjinës EUR. 1, me qëllim të
përmbushjes se dispozitave të këtij seksioni, nuk është lëshuar kur produktet që ishin
eksportuar.
3. Certifikatat e origjinës EUR. 1 të lëshuara në mënyrë retroaktive duhet të vërtetohen
me përdorimin e klauzolës: ‗E LËSHUAR NË MËNYRË RETROAKTIVE‘.
4. Klauzola e referuar në paragrafin 3 duhet të vendoset në katrorin ―Vërejtjet‘ të
certifikatës së origjinës EUR. 1.
Neni 51
1. Në rast të vjedhjes, humbjes apo shkatërrimit të certifikatës së origjinës EUR. 1,
eksportuesi mundet që doganës që ia ka lëshuar certifikatën e origjinës EUR 1 t‘i ushtrojë
kërkesë për lëshim të duplikatit mbi bazën e dokumenteve që ata kanë në posedim.
2. Duplikati i lëshuar në këtë mënyrë duhet të ketë klauzolën me fjalën DUPLIKAT.
34
3. Klauzola e referuar në Paragrafin 2 duhet të vendoset në katrorin ‗VËREJTJET‘ të
certifikatës së origjinës EUR. 1.
4. Duplikati i cili bartë datën e lëshimit të certifikatës origjinale EUR. 1, duhet të jetë e
efektshme nga ajo datë.
(b) DEKLARATA NË FATURËN
Neni 52
1. Deklarimi në faturë mund të bëhet:
a) Nga eksportuesi i miratuar i Komunitetit në kuadër të kuptimit të nenit 53, të këtij
akti apo
b) Nga ndonjë eksportues për ndonjë ngarkesë e cila përbëhet nga një apo më shumë
pako, që përmbajnë produkte me origjinë, vlera totale të cilave nuk kalon 6000
euro dhe me kusht që asistimi i referuar në nenin 48 (1) duhet të aplikohet për
këtë procedurë.
2. Deklarimi në faturë mund të bëhet nëse produktet e përfshira mund të konsiderohen me
origjinë në Komunitet apo në Kosovë dhe i plotësojnë të gjitha kërkesat e tjera në këtë
seksion.
3. Eksportuesi i cili bënë deklarimin në faturë duhet të jete i përgatitur që të paraqesë në
çdo kohë me kërkesë të autoriteteve doganore të vendit të eksportit, të gjitha dokumentet
e duhura, duke dëshmuar statusin e origjinës së produkteve të përfshira, e gjithashtu
plotësimin e kërkesave të tjera të këtij seksioni.
4. Deklarimi në faturë duhet të bëhet nga eksportuesi në formën e të shkruarit, vulosjes
dhe shtypjes në faturë, të shënimit shpjegues apo ndonjë dokumenti tjetër komercial,
deklarimi, teksti i cili është dhënë në Aneksin 11, duke shfrytëzuar njërin version
linguistik të paraqitur në atë Aneks dhe në përputhje me dispozitat e ligjit vendor të
vendit të eksportit. Nëse deklarimi është shkruar me dorë, atëherë duhet të shkruhet me
ngjyrë me shkronja të shtypit.
5. Deklarimet e faturës duhet të përmbajnë nënshkrimin origjinal të eksportuesit në
dorëshkrim. Megjithatë, eksportuesi i miratuar në kuadër të kuptimit të nenit 53 të këtij
akti, nuk është i obliguar të nënshkruajë deklarata të tilla me kusht që ai i jepe Doganës
zotimin me shkrim, se ai e pranon përgjegjësinë e plotë për ndonjë faturë, e cila
identifikon atë se nënshkrimi është bërë nga vetë ai.
6. Në rastet e referuara në paragrafin 1 (b), shfrytëzimi i deklarimit të faturës iu
nënshtrohet kushteve të veçanta në vazhdim:
35
(a) Deklarata në faturë duhet të bëhet për secilën dërgesë;
(b) Nëse malli në përmbajte të dërgesës veç ka qenë lëndë verifikimi në vendin e
eksportit, duke u referuar në definicionin e „produkteve me origjinë‟, atëherë
eksportuesi mund të referohet tek ai kontroll në deklaratën e faturës.
Dispozitat e nënparagrafit të parë nuk duhet të përjashtojnë eksportuesit për t‘u përputhur
me ndonjë formalitet tjetër të kërkuar sipas rregullativës doganore apo postare.
Neni 53
1. Doganat e Kosovës mund të autorizojnë çdo eksportues, më tutje të referuar si
(‗eksportues i aprovuar‘), i cili kryen eksportime të shpeshta të produkteve me origjinë në
Komunitet në kuadër të kuptimit të Nenit 35 (2), të këtij akti, dhe i cili ofron, Doganës të
gjitha garancionet e domosdoshme për të verifikuar statusin e origjinës së produkteve e
gjithashtu edhe plotësimin e të gjitha kërkesave të këtij seksioni, për të bërë deklarimet e
faturës, pavarësisht nga vlera e produkteve të përfshira.
2. Dogana mund të jap statusin e eksportuesit të aprovuar nën kushtet që ata konsiderojnë
si të duhur.
3. Dogana duhet t‘i caktojë eksportuesit të aprovojnë numrin e autorizimit doganor, i cili
shkruhet në deklaratën e faturës.
4. Dogana duhet të monitorojnë shfrytëzimin e autorizimit nga ana e eksportuesit të
aprovuar.
5. Dogana mund të tërheqin autorizimin në çdo kohë.
Do të tërheqin autorizimin kur eksportuesi i aprovuar nuk ofron më tutje garancinë nga
paragrafi 1 i këtij neni dhe më tutje nuk plotëson kushtet e referuara në paragrafin 2, apo
në ndonjë mënyrë tjetër e shfrytëzon autorizimin në mënyrë jo të drejtë.
`
Neni 54
1. Dëshmia mbi origjinën duhet të jetë valide për katër muaj nga data e lëshimit në
vendin e eksportit dhe duhet të dorëzohet në kuadër të periodës në fjalë, tek autoritetet
doganore të vendit të importit.
2. Dëshmitë e origjinës që janë dorëzuar tek autoritetet doganore të vendit të importit pas
datës së fundit për prezantim siç është specifikuar në paragrafin 1, mund të pranohen për
qëllimet e aplikimit të preferencave tarifore të referuar në nenin 35, të këtij akti, kur
dështimi për paraqitjen e këtyre dokumenteve deri në datën e fundit të vendosur është për
shkak të rrethanave përjashtuese.
36
3. Në rastet e tjera të paraqitjes me vonesë, autoritetet doganore të vendit të importimit
mund të pranojnë dëshmitë e origjinës kur produktet janë paraqitur para datës së fundit të
dhënë.
Neni 55
1. Produktet e dërguara si pako të vogla nga personat privat për personat privat apo që
përbën pjesë të bagazhit personal të udhëtarëve, duhet të pranohen si produkte me
origjinë që përfitojnë nga preferencat tarifore të referuara në nenin 35 të këtij akti, pa
kërkuar paraqitjen e certifikatës origjinës EUR. 1 apo deklarimin në faturë, me kusht që
ato produkte të mos jenë të importuara për qëllime komerciale dhe që janë deklaruar si
ato që plotësojnë kushtet e kërkuara për aplikimin e këtij seksioni dhe kur nuk ka dyshim
për saktësinë e një deklarimi të tillë.
2. Importet që janë të rastit dhe përbëhen vetëm nga produktet për shfrytëzim personal të
pranuesve apo udhëtarëve apo të familjeve të tyre, nuk duhet të konsiderohen si
importime për qëllime komerciale, nëse kjo është evidente nga natyra dhe sasia e
produkteve që nuk kanë qëllime komerciale.
Veç kësaj, vlera totale e produkteve nuk duhet të tejkalojë 500 euro të pakove të vogla
apo 1200 euro që bëjnë pjesë në bagazhin personal të udhëtarit.
Neni 56
Zbulimi i mospërputhjeve të vogla ndërmjet paraqitjeve të bëra për të dëshmuar origjinën
dhe atyre të bëra në dokumentet e paraqitura në zyrën doganore për qëllimin e kryerjes së
formaliteteve për importim të produkteve, nuk parqet në vete, vetë dëshminë për
origjinën e pavlefshme, nëse është konstatuar se dokumenti korrespondon me produktet e
paraqitura.
Gabimet e dukshme formale siç është gabimi në shtypje për dëshminë e origjinës nuk do
të shkaktojë, që ky dokument të hedhet poshtë, nëse gabimet nuk janë të tilla për të
krijuar dyshimet në lidhje me korrektësinë e deklarimeve në atë dokument.
Nënseksioni 3
Metodat e bashkëpunimit Administrativ
Neni 57
1. Autoritetet doganore të Kosovës duhet të informojnë Komisionin Evropian për emrat
dhe adresat e Doganës së Kosovës, që janë kompetente për lëshimin e certifikatës EUR. 1
së bashku me mostrat e vulave të shfrytëzuara nga ato autoritete, emrat dhe adresat e
autoriteteve doganore relevante përgjegjëse për kontrollin e certifikatave mbi qarkullimin
EUR. 1 dhe për deklarimet e faturës. Vulat do të jenë valide nga data e pranimit të
37
mostrave nga Komisioni. Komisioni duhet të pasojë këtë informacion tek autoritetet
doganore të Shteteve Anëtare. Kur këto komunikime të jenë bërë në kuadër të ndërrimit e
të dhënave të dorëzuara me parë, atëherë Komisioni duhet të tregojë datën e hyrjes në
fuqi të atyre vulave të reja sipas udhëzimeve të marra nga Dogana e Kosovës. Ky
informacion është për përdorim zyrtar; megjithatë, kur mallrat të jenë lëshuar për
qarkullim të lirë, atëherë autoritetet doganore përkatëse mund t‘i lejojnë importuesit apo
përfaqësuesit të tij të autorizuar të konsultohet për mostrën e vulave të përmendura në
këtë paragraf.
2. Komisioni duhet t‗i dërgojë tek Dogana e Kosovës mostrat e vulave të shfrytëzuara
nga autoritetet doganore të Shteteve Anëtare për lëshimin e certifikatës EUR. 1.
Neni 58
1. Verifikimet pasuese të certifikatës EUR. 1 dhe deklarimet e faturës, duhet të kryhen
kohë pas kohe dhe kurdo që autoritetet doganore të Shtetit Anëtar importues apo të
Kosovës, kanë dyshime të arsyeshme sa i përket autenticitetit të dokumenteve të tilla,
statusit të origjinës së produkteve të përfshira apo të plotësimit të kërkesave të tjera të
këtij seksioni.
2. Për qëllimet e implementimit të dispozitave të paragrafit 1, autoritetet kompetente në
Shtetin Anëtar të importimit apo Kosovës, duhet të kthejnë certifikatën EUR. 1 dhe
faturën, nëse janë paraqitur deklarimi i faturës apo kopja e atyre dokumenteve te dogana
e Kosovë apo autoritetet kompetente në Shtetin Anëtar, duke dhënë aty ku është e duhur
arsyet e atij kërkimi e të dhënave. Ndonjë dokument dhe informacion i marrë i cili
sugjeron se informacioni i dhënë për dëshminë e origjinës është jo i saktë, duhet të
pasohet në mbështetje të kërkesës për verifikim.
Nëse autoritetet doganore në Shtetin e Importimit vendosin të suspendojnë dhënien e
preferencave tarifore të referuara në nenin 35 të këtij akti, përderisa të priten rezultatet e
verifikimit, lëshimi i produkteve për importuesin duhet të varet nga ndonjë masë
paraprake e cila konsiderohet e domosdoshme.
3. Kur kërkesa për verifikim është bërë në përputhje me paragrafin 1, atëherë një
verifikim i tillë duhet të kryhet, rezultatet e tij t‘i komunikohen autoriteteve doganore të
Shteteve Anëtare importuese apo Kosovës në afat prej gjashtë muajsh, më se largu nga
data e pranimit të kërkesës. Rezultati e të dhënave duhet të provojnë se origjina ne rastin
konkret aplikohet për produktet të cilat në të vërtetë janë eksportuar apo mund të
konsiderohen, si me origjinë Kosovës apo të Komunitet.
4. Nëse në rastet e dyshimit të arsyeshëm nuk ka përgjigje brenda afatit prej gjashtë
muajsh të paraparë në Paragrafin 3 apo nëse përgjigja nuk përmban informacion të
mjaftueshëm për të përcaktuar autenticitetin e dokumentit të dhënë apo të origjinës reale
të produkteve, atëherë duhet të ushtrohet parashtresë për herë të dytë tek autoritetet
kompetente. Nëse pas kërkesës së dytë, rezultatet e verifikimit nuk janë dorëzuar te
38
autoritetet që kanë kërkuar brenda katër muajsh apo që këto rezultate, nuk mundësojnë
përcaktimin e autenticitetit të dokumentit të dhënë apo origjinën reale të produkteve për
t‘u përcaktuar, atëherë autoritetet kërkuese me përjashtim të rasteve të veçanta duhet të
refuzojnë të drejtën për preferenca tarifore.
5. Kur verifikimi i procedurës apo ndonjë informacioni tjetër në dispozicion tregon se
dispozitat e këtij seksioni janë shkelur, atëherë Dogana e Kosovës duhet që me iniciativë
të tyre apo me kërkesë të Komunitetit, të kryejnë kërkimin e të dhënave të tilla me
urgjencë për të identifikuar apo parandaluar shkeljet e tilla. Për këtë qëllim Komuniteti
mund të merr pjesë në kontrolle.
6. Për qëllimet e verifikimit pasues të certifikatës EUR. 1, kopjet e certifikatave e
gjithashtu ndonjë dokument për eksportin që u referohet atyre, duhet të ruhet për të
paktën tri vite nga ana e Doganës së Kosovës apo të Shtetit Anëtar të eksportit.
Nënseksioni 4
Ceuta dhe Melilla
Neni 59
1. Termi „Komunitet‟ i shfrytëzuar në këtë seksion nuk duhet të përfshijë Ceuta dhe
Melilla. Termi „produkte me origjinë në Komunitet‟ nuk duhet të përfshijë produktet
me origjinë në Ceuta dhe Melilla.
2. Ky seksion duhet të aplikohet me ndryshimet përkatëse në përcaktimin, nëse produktet
duhet të konsiderohen si me origjinë të Kosovës, për të përfituar nga preferencat kur të
importohen në Ceuta dhe Melilla apo si me origjinë në Ceuta dhe Melilla.
3. Ceuta dhe Melilla duhet të konsiderohet si një territor i vetëm.
4. Dispozitat e këtij seksioni në lidhje me lëshimin dhe verifikimin pasues të certifikatës
EUR. 1 duhet të aplikohet me ndryshimet përkatëse për origjinën e produkteve në Ceuta
dhe Malilla.
5. Autoritetet doganore të Spanjës duhet të jenë përgjegjëse për aplikimin e këtij seksioni
në Ceuta dhe Melilla.
39
KREU IV
VLERA DOGANORE
KAPITULLI 1
Dispozitat e përgjithshme
Neni 60
1. Në aplikimin e dispozitave të nenit 32 deri 35 të Kodit Doganor dhe Akcizës, si dhe
atyre në këtë kreu, Dogana e Kosovës duhet të përputhen me dispozitat e paraqitura në
Aneksin 12.
Dispozitat e paraqitura në kolonën e parë të Aneksit 12, duhet të aplikohen në kuptim të
shënimit interpretues që shfaqet në kolonën e dytë.
2. Nëse është e domosdoshme për t‘u referuar në parimet e përgjithshme të pranuara të
mbajtjes së llogarisë në përcaktimin e vlerës doganore, atëherë duhet të aplikohen
dispozitat e Aneksit 13.
Neni 61
1. Për qëllimet e këtij kreu:
a) „Marrëveshje‟ nënkupton Marrëveshjen për Implementimin e Nenit VII të
Marrëveshjes së Përgjithshme për Tarifat dhe Tregtinë e arritur në kornizën e
negociatave multilaterale të tregtisë të vitit 1973 deri 1979 dhe të referuara të
fillim të Seksionit 3 5.1 të Kodit;
b) „Mallrat e prodhuara‟ përfshijnë mallrat e kultivuara, prodhuara dhe të nxjerra
nga nëntoka ose burimet minerale;
c) „mallrat identike‟ nënkuptojnë mallra të prodhuara në të njëjtin vend, të cilat janë
identike në çdo pikëpamje, duke përfshirë edhe karakteristikat fizike, cilësinë dhe
reputacionin. Ndryshime të vogla në pamje nuk përbëjnë shkak për t‘u konsideruar jo
identik.
d) „mallrat e ngjashme‟ nënkuptojnë mallrat e prodhuara në të njëjtin vend, të cilat
edhe pse nuk janë të njëjta në të gjitha aspektet, kanë karakteristika të ngjashme dhe
komponentë materialesh të ngjashme, që mundëson që ato të kryejnë të njëjtat
funksione dhe që nga pikëpamja komerciale të jenë të pandryshueshme; Kualiteti i
mallrave, pamja e tyre dhe ekzistenca e shenjës mbrojtëse janë në mes tjerash faktorët
për t‘u konsideruar në përcaktimin nëse mallrat janë të ngjashme;
40
e) „mallrat e klasës apo llojit të njëjtë‟ nënkupton mallrat që kualifikohen në
kuadër të grupit apo rangut të mallrave të prodhuara nga industria e veçantë apo
sektorit industrial, duke përfshirë mallrat identike apo të ngjashme.
2. „mallrat identike dhe mallrat e ngjashme‟, sipas rastit nuk zbatohen për mallra, të
cilat inkorporohen apo paraqesin punim inxhinierik, zhvillimi, punë artistike, projektuese,
si dhe vizatime dhe skica, për të cilat nuk është bërë ndonjë rregullim sipas neni 36.1 (b)
(iv) të Kodit, sepse elementet e tilla janë ndërmarrë në Kosovë.
Neni 62
1. Për qëllimet e Kreut II, Kapitulli 3 i Kodit dhe i këtij Kreu, personat duhet të
konsiderohen të jenë në lidhje vetëm, nëse:
a) Ata janë zyrtarë apo drejtorë të bizneseve të tjerëve;
b) Ata sipas ligjit njihen si partner në biznes;
c) Ata janë punëdhënës dhe punëtor;
d) Ndonjë person i cili direkt apo indirekt ka pronësi, kontrollon apo mban 5% apo
më shumë të fuqisë votuese nga rezervat apo aksionet e të dyve;
e) Njëri nga ta direkt apo indirekt kontrollon tjetrin;
f) Të dy ata direkt apo indirekt kontrollohen nga personi i tretë;
g) Ata së bashku direkt apo indirekt kontrollojnë personin e tretë, apo
h) Ata janë anëtarë të njëjtës familje. Personat duhet të konsiderohen si anëtarë të së
njëjtës familje, vetëm nëse ata qëndrojnë në ndonjërin nga lidhjet e dhëna në
vazhdim për njëri tjetrin:
- Burrë dhe grua,
- Prind dhe fëmijë,
- Vëlla dhe motër (qoftë si të një gjaku apo të ardhur nga prindërit),
- Gjysh dhe nip,
- Axhë, teze dhe nip apo mbesë,
- Vjehrri, dhëndëri apo reja,
- Burri i motrës së gruas apo kunata etj.
41
2. Për qëllimet e këtij kreu, persona që janë të bashkuar në biznes me njëri-tjetrin, për
shkak se njëri prej tyre është i vetmi agjent, shpërndarës, ose koncesionar i tjetrit, sido që
të jetë emërtimi, do të konsiderohen në lidhje, vetëm në qoftë se hyjnë në njërën prej
marrëdhënieve të paragrafit 1.
Neni 63
Për të përcaktuar vlerën doganore të mallrave sipas nenit 33 të Kodit, malli për të cilin
çmimi nuk është paguar në kohën e paraparë për caktimin e vlerës për qëllime doganore,
çmimi i cili duhet të paguhet për ta shlyer obligimin në kohën e përcaktuar, sipas rregullit
merret si bazë për vlerë doganore.
Neni 64
1. Kur mallrat e deklaruara për qarkullim të lirë janë pjesë e një sasie më të madhe
mallrash të njëjtë, të blera në një transaksion të vetëm, çmimi realisht i paguar ose që
duhet paguar, sipas nenit 33.1 të Kodit, do të jetë çmimi i paraqitur në mënyrë
proporcionale të çmimit të përgjithshëm të paraqitur për mallin që ka sasinë e
përgjithshme të mallit të blerë.
Ndarja e çmimit të paguar apo të pagueshëm mundet gjithashtu të aplikohet në rastin e
humbjes së pjesës së dërgesës apo kur mallrat që janë duke u vlerësuar, janë dëmtuar para
lëshimit në qarkullim të lirë.
2. Pas lëshimit të mallit në qarkullim të lirë, harmonizimi i çmimit i cili realisht është
paguar apo i pagueshëm për mallin, ku shitësi e ekzekuton për blerësin, mund të merret
parasysh për caktimin e vlerës doganore në përputhje me nenin 33 të Kodit, nëse doganës
ia dëshmon se;
a) Mallrat janë të dëmtuara në momentin e paraparë sipas Seksionit 71 të Kodit;
b) Shitësi ka bërë rregullimin (ndërrimin) në ekzekutimin e obligimeve të garantues
të paraparë në kontratën për shitblerje, e cila është lidhur para lëshimit të mallit në
qarkullim të lirë;
c) Mangësitë e mallit nuk janë marrë parasysh në kontratën relevante të shitblerjes.
3. Çmimi i paguar apo i pagueshëm për mallrat i përshtatur në përputhje me Paragrafin 2,
mund të merret parasysh vetëm nëse përshtatja është bërë brenda periodës prej 12 muajsh
nga data e pranimit të deklaratës për lëshim në qarkullim të lirë të mallrave.
Neni 65
Kur çmimi i paguar apo i pagueshëm për qëllimet e nenit 33.1 të Kodit përfshinë shumën
(vlerën) në lidhje me tatimin e brendshme të aplikueshme brenda vendit të origjinës apo
42
eksportit në lidhje me mallrat konkrete, shuma e dhënë nuk hyn në vlerën doganore me
kusht që të mund të dëshmohet para Doganës, qe malli konkret është i liruara apo do të
jetë nga ky tatim në dobi të blerësit.
Neni 66
1. Për qëllimet e nenit 33 të Kodit, fakti që malli që është objekt i shitjes i paraqitur për
qarkullim të lirë konsiderohet si tregues adekuat se ato janë shitur për eksport në Kosovë.
Në rast të shitjeve suksesive para vlerësimit, vetëm shitja e fundit e cila ka sjell deri te
hyrja e mallrave në Kosovë apo shitja, e cila bëhet në Kosovë para lëshimit të mallit në
qarkullim të lirë, duhet përbërë një tregues të tillë.
Kur çmimi i deklaruar ka të bëjë me shitjen e kryer para shitjes së fundit mbi bazat e të
cilit mallrat janë futur në Kosovë, atëherë duhet të dëshmohet para Doganës. Se kjo
shitje e mallrave është bërë për eksport në Kosovë.
Dispozitat e nenit 88 deri 92 aplikohen:
2. Kur mallrat janë përdorur në ndonjë vend tjetër ndërmjet kohës së shitjes dhe kohës së
hyrjes në qarkullim të lirë, vlera doganore nuk duhet të jetë vlera e transaksionit.
3. Blerësi nuk ka nevojë të plotësojë asnjë kusht tjetër nga ajo që ka qenë pjesë e
kontratës së shitjes.
Neni 67
Kur në aplikimin e nenit 33.1 (b) të Kodit, konstatohet se shitja apo çmimi i mallrave të
importuara i nënshtrohet ndonjë kushti apo kompensimi vlera, vlera e të cilit përcaktohet,
kjo vlerë konsiderohet pagesë indirekte e blerësit për shitësin dhe pjesën e çmimit të
paguar apo të pagueshëm, nëse kushtet apo më pas nuk ka të bëjë me:
a) Aktivitetin për të cilin aplikohet neni 33.3 (b) i Kodit; apo
c) Faktorë të cilët duhet shtuar çmimit të paguar apo të pagueshëm sipas dispozitave
të nenit 36.1 deri në 36.5 të Kodit.
Neni 68
1. Për qëllimet e nenit 33.3 (b) të Kodit, termi “aktivitetet e marketingut‟ nënkuptojnë
të gjitha aktivitetet në lidhje me reklamimin dhe promovimin e shitjes së mallrave dhe të
gjitha aktivitetet në lidhje me të drejtat apo garancionet në lidhje me to.
2. Aktivitetet e tilla të ndërmarra nga blerësi duhet të konsiderohen se janë ndërmarrë në
llogarinë e vet, edhe nëse ato janë kryer në përputhje me obligimin e marr të blerësit,
duke pasuar marrëveshjen me shitësin.
43
Neni 69
1. Në aplikimin e nenit 34.2 (a) të Kodit (vlera e transaksionit të mallrave identike), vlera
doganore duhet të përcaktohet duke u referuar te vlera e transaksionit të mallrave identike
në shitje në të njëjtin nivel komercial dhe në sasi të njëjtë sikurse mallrat që janë duke u
vlerësuar.
Kur nuk është e mundur të gjendet shitje e tillë, vlera e transaksionit për mallrat identike
të shitura në nivel të ndryshëm komercial dhe/ ose në sasi të ndryshme të përshtatur për të
marrë parasysh nivelet e ndryshme komercial dhe/ose në sasi të ndryshme, shfrytëzohet
me kusht që përshtatjet e tilla të mund të bëhen mbi bazat e dëshmisë së provuar, e cila pa
dyshim krijon arsyeshmërinë dhe saktësinë e përshtatjes, qoftë nëse kjo shpie në rritje
apo zvogëlim të vlerës.
2. Kur kostot dhe pagesat e referuara në nenin 36.1 (e) të Kodit janë përfshirë në vlerën e
transaksionit, atëherë përshtatja duhet të bëhet duke marrë parasysh ndryshimet e
domosdoshme në kostot e tilla apo pagesat ndërmjet mallrave të importuara dhe mallrave
identike në fjalë që janë rrjedhojë e ndryshimeve të tilla të distancave dhe të formave të
transportit.
3. Nëse, në aplikimin e këtij Neni, konstatohet se ekzistojnë më shumë se një vlerë e
transaksionit të mallrave identike, duhet të merret vlera më e ulët, për të përcaktuar vlerën
doganore të mallrave të importuara.
4. Me rastin e aplikimit te këtij Neni, vlera e transaksionit për mallin e prodhuara nga
personi i ndryshëm, merret parasysh vetëm nëse nuk mund të krijohet kurrfarë vlerash të
transaksionit sipas paragrafit 1 për mallrat identike të prodhuara nga personi i njëjti si
mallra që janë vlerësuar.
5. Për qëllimet e këtij Neni, vlera e transaksionit për mallrat identike të importuara
nënkupton vlerën doganore e cila paraprakisht është përcaktuar sipas nenit 33 të Kodit e
përshtatur ashtu siç është paraparë në paragrafin 1 dhe 2 të këtij Neni.
Neni 70
1. Në aplikimin e nenit 34.2 (b) të Kodit (vlera e transaksionit të mallrave të ngjashme),
vlera doganore duhet të përcaktohet duke u referuar në vlerën e transaksionit të mallrave
të ngjashme në shitje në të njëjtin nivel komercial dhe kryesisht në sasi të njëjtë sikurse
mallrat që janë duke u vlerësuar.
Kur nuk është e mundur të gjendet shitje e tillë, atëherë duhet të shfrytëzohet vlera e
transaksionit të mallrave të ngjashme të shitura në nivel të ndryshëm komercial dhe/ ose
sasi të ndryshme të përshtatur për të marrë parasysh atributet e ndryshme të nivelit
komercial dhe/ ose sasitë, shfrytëzohet me kusht që përshtatjet e tilla të mund të bëhen
mbi bazat e dëshmisë së provuar, e cila padyshim krijon arsyeshmërinë dhe saktësinë e
përshtatjes, nëse përshtatja shpie kah rritja apo zvogëlimi i vlerës.
44
2. Kur kostot dhe pagesat e referuara në Seksionin 36.1 (e) të Kodit janë përfshirë në
vlerën e transaksionit, përshtatja bëhet për të marrë parasysh ndryshimet domethënëse në
kostot dhe pagesat e tilla ndërmjet mallrave të importuara dhe mallrave të ngjashme
përkatëse që rrjedhin nga ndryshimet në distanca dhe forma të transportit.
3. Nëse, në aplikimin e këtij Neni, konstatohet se ekzistojnë më shumë se një vlerë e
transaksionit të mallrave të ngjashme, duhet të merret vlera më e ulët për të përcaktuar
vlerën doganore të mallrave të importuara.
4. Me rastin e aplikimit të këtij Neni, vlera e transaksionit për mallin e prodhuara nga
personi i ndryshëm, merret parasysh vetëm nëse nuk mund të krijohet kurrfarë vlerash të
transaksionit sipas paragrafit 1 për mallrat e ngjashme të prodhuara nga personi i njëjtë, si
mallra që janë vlerësuar.
5. Për qëllimet e këtij Neni, vlera e transaksionit për mallrat e ngjashme të importuara
nënkupton vlerën doganore e cila paraprakisht është përcaktuar sipas nenit 33 të Kodit e
përshtatur ashtu siç është e paraparë në paragrafin 1 dhe 2 të këtij Neni.
Neni 71
1. Nëse mallrat e importuara, apo identike apo mallrat e ngjashme të importuara janë
shitur në Kosovë në kushtet siç janë importuar, vlera doganore e mallrave të importuara e
përcaktuar në përputhje me nenin 34.2 (c) të Kodit, duhet të bazohet në çmimin për njësi,
në të cilin mallrat e importuara apo identike apo ngjashme të importuara janë shitur ashtu
në pjesën më të madhe të sasisë në kohën apo në periudhë të afërt kohore si mall, vlera e
të cilit konstatohet për personat që nuk janë në lidhje me personat nga të cilët janë blerë
mallrat e tilla që varet nga përjashtimet në vazhdim:
a) përqindja që zakonisht paguhen apo të pajtuar për t‘u paguar apo shtesat që bëhen
zakonisht për përfitim dhe shpenzime të përgjithshme (duke përfshirë shpenzimet
direkte apo indirekte të reklamimit të mallrave të tilla) në lidhje me shitjet në
Kosovë të mallrave të importuara të klasit dhe llojit të njëjtë.
b) Shpenzimet e zakonshme të transportit, sigurimi dhe shpenzimet shoqëruese të
shkaktuara në Kosovë;
c) Detyrimet në import dhe pagesat tjera të pagueshme në Kosovë për qëllime
importimi apo shitjes së mallrave.
2. Nëse, as mallrat e importuara as mallrat identike e as të ngjashëm të importuara, nuk
janë shitur në kohën apo periudhë të afërt kohore, kur importohet malli vlera e të cilit
përcaktohet, vlera doganore e mallit të importuar e caktuar sipas këtij Neni, e cila nuk i
nënshtrohet dispozitave e paragrafit 1, të bazohet në çmimin për njësi, sipas të cilit
mallrat e importuara apo identike apo të ngjashme janë shitur në Kosovë në kushtet sikur
janë importuar në datën e mëhershme pas importimit të mallrave, që janë vlerësuar por
para kalimit të 90 ditëve pas importimit të tillë.
45
3. Nëse as mallrat e importuara as mallrat identike e të ngjashme nuk janë shitur në
Kosovë në kushtet sikur janë importuar, nëse importuesi kërkon, vlera doganore duhet të
bazohet në çmimin për njësi, në të cilin mallrat e importuara pas përpunimit të mëtejmë,
janë shitur në sasinë më të madhe të përgjithshme te personat në Kosovë, që nuk janë në
lidhje me personat nga të cilët kanë blerë mallrat e tilla, me këtë duke zbritur vlerën që i
përgjigjet përpunimit të atillë, për të dhënat e parapara me Paragrafin 1.
4. Për qëllimet e këtij Neni, çmimi njësi, në të cilin mallrat e importuara janë shitur në
sasinë e më të madhe të përgjithshme, është çmimi në të cilin numri më i madh i njësive
është shitur për personat që nuk janë në lidhje me personat prej të cilëve kanë blerë
mallin e tillë, në nivelin e parë komercial pas importimit në të cilin kryhet shitja e tilla.
5. Çdo shitje në Kosovë për personat që furnizojnë direkt apo indirekt pa pagesë apo me
shpenzime të zvogëluar për shfrytëzim në lidhje me prodhimin dhe shitjen për eksport të
mallrave të importuara, atëherë ndonjë element i specifikuar në Seksionin 36.1 të Kodit,
duhet të merret parasysh në krijimin e çmimit njësi, për qëllimet e këtij Neni.
6. Për qëllime të paragrafit 2, „data e mëhershme‟ duhet të jetë data në të cilën shitja e
mallrave të importuara, apo e mallrave identike apo të ngjashme të importuara, bëhet në
sasi të mjaftueshme për të krijuar çmimin për njësi.
Neni 72
1. Në aplikimin e Seksionit 34.2 (d) të Kodit (vlera e llogaritur), Dogana nuk mund të
kërkojë apo të detyrojë ndonjë person, që nuk është banues në Kosovë, të paraqes për
kontroll apo për të lejuar qasje në ndonjë llogari tjetër apo ndonjë regjistrim tjetër për
qëllimet e përcaktimit të kësaj vlere. Megjithatë, të dhënat që prodhuesi i mallrave i ofron
për qëllim të përcaktimit të vlerës doganore sipas këtij Neni, mund të verifikohet në
vendin tjetër nga Dogana e Kosovës me marrëveshje të prodhuesit dhe me kusht që
Dogana e Kosovës të jap njoftim të mjaftueshëm paraprak tek autoritetet e vendit në fjalë
dhe që, ky i fundit të mos kundërshtojë hetimin.
2. Çmimi dhe vlera e materialeve e prodhimeve të referuar në pjesën e parë të nenit 34.2
(2) (d) të Kodit, duhet të përfshijë shpenzimet e elementeve të specifikuar në Seksionin
36.1 (a) (ii) dhe (iii) të Kodit.
Gjithashtu, duhet të përfshihet vlera, plotësisht në proporcionalitet të çdo produkti apo
shërbimi të paraparë me nenin 36.1 (b) të Kodit, të cilin blerësi jepe, apo e siguron direkt
apo indirekt për shfrytëzim në lidhje me prodhimin e mallrave të importuara. Vlera e
elementeve të parapara në nenin 36.1 (b) (iv) të Kodit që janë kryer ( punuar) në Kosovë,
duhet të përfshihen vetëm në atë masë që ato elemente të paguhen nga prodhuesit.
3. Kur informacioni tjetër nga apo në emër të prodhuesit të jetë ofruar dhe përdorur për
qëllimet e përcaktimit të vlerës së llogaritur, Dogana duhet të informojë deklaruesin nëse
ky i fundit kërkon për burimin e informacionit të tillë, të dhënat e shfrytëzuara dhe
llogaritjet e bazuara në të dhënat e tilla, subjekti i nenit 21 Kodit.
46
4. „shpenzimet e përgjithshme‟ të parapara në pjesën e dytë në nenin 34.2 (d) të Kodit
përfshijnë shpenzimet direkte dhe indirekte të prodhimit dhe shitjes së mallrave për
eksport, që nuk janë përfshirë sipas pjesës së parë të nenit 34.2 (d) të Kodit.
Neni 73
Kur kontejnerët e referuar në nenin 36.1 (a) (ii) të Kodit paraqesin lëndë për importime të
përsëritura, atëherë shpenzimet e tyre duhet, me kërkesë të deklaruesit, në mënyrë të
duhur të shpërndahen në përputhje me parimet e përgjithshme të pranuara të llogaritjes.
Neni 74
Për qëllimet e nenit 36.1 (b) (iv) të Kodit, shpenzimet e kërkimit dhe skemës së dizajnit
paraprak, nuk duhet të përfshihet në vlerën doganore.
Neni 75
Seksioni 36.6 (c) i Kodit duhet të aplikohet me ndryshimet përkatëse, ku vlera doganore
përcaktohet me aplikimin e metodës tjetër nga vlera e transaksionit.
Neni 76
1. Dogana me kërkesën e personit përkatës mund të autorizojë:
- Pavarësisht nenit 36.2 të Kodit, disa elemente që duhet t‘i shtohen çmimit të
paguar apo të pagueshëm, me qenë se nuk mund të përcaktohet sasia kohen e
lindjes së borxhit doganor;
- Pavarësisht nenit 36.1 deri 36.5 të Kodit, disa ngarkesa që nuk do të përfshihen në
vlerën doganore, në rastet kur shuma që kanë të bëjë me ato elemente, nuk janë
treguar ndaras në kohën e lindjes së borxhit doganor;
Për t‟u përcaktuar mbi bazën e kritereve të duhura dhe specifike.
Në rastet e tilla, vlera e deklaruar doganore nuk konsiderohet e përkohshme në kuptimit
të pjesës së dytë të nenit 160.
2. Autorizimi duhet të jepet sipas kushteve të dhëna në vazhdim:
a) Zbatimi i procedurave të parapara me nenin 165 të këtij akti, në rrethana, do të
përfaqësonte shpenzime administrative jo proporcionale;
b) Burimet për aplikimin e neneve 34 dhe 35 të Kodit, paraqiten të jenë jo
proporcionale në rrethana të veçanta;
47
c) Ekzistojnë arsye për të konsideruar që shuma e tatimeve në import, e cila paguhet
brenda afatit të paraparë me autorizim, nuk do të jetë më e ulët nga ajo që kish për
t‘u paguar po nuk do të kishte autorizim;
d) Nëse nuk vije deri të prishja e kushteve konkurruese ndërmjet konkurruesve.
KAPITULLI 2
Dispozitat në lidhje me te drejtat e autorit dhe te licencës
Neni 77
1. Për qëllimet e Seksionit 36.1 (c) të Kodit e drejta e autorit dhe e pagesës së licencës,
konsiderohet kompensim për shfrytëzimin e të drejtës së autorit dhe licencës që kanë të
bëjnë me:
- Prodhimin e mallrave të importuara (në veçanti patentat, dizajnet, modelet dhe
njohurive teknike të prodhimit), apo
- Shitjen për eksportim të mallrave të importuara (në veçanti, markat tregtare,
dizajnet e regjistruara), apo
- Shfrytëzimin apo rishitjen e mallrave të importuara (në veçanti, shenjat mbrojtëse,
të drejtat e autorit, proceset prodhuese të përfshira pandashëm në mallrat e
importuara).
2. Pa paragjykuar në nenin 36.5 të Kodit, kur vlera doganore e mallrave të importuara
është përcaktuar sipas nenit 33 të Kodit, kompensimet për shfrytëzimin e të drejtës së
autorit dhe të licencës i shtohen çmimit të paguar realisht apo pagueshëm, vetëm kur kjo
pagesë:
- Ka të bëjë me mallrat, vlera e të cilave po caktohet dhe
- Përbën kusht e shitjes së atyre mallrave.
Neni 78
1. Kur mallrat e importuara janë vetëm elemente përbërëse apo komponent të mallrave të
prodhuara në Kosovë, atëherë përshtatja për çmimin e paguar apo të pagueshëm për
mallrat e importuara, duhet të bëhet vetëm kur kompensimet për shfrytëzimin e të drejtës
së autorit dhe të licencës ka të bëj me ato mallra.
2. Kur mallrat janë importuar në gjendje të pa montuar apo vetëm duhet të kalojnë nëpër
një përpunim të vogël para rishitjes, siç janë hollimi apo paketimi, atëherë kjo nuk duhet
48
të parandalojë që kompensimet për të drejtën e autorit dhe të licencës të konsiderohen të
ndërlidhura me mallin e importuar.
3. Nëse e drejta për kompensim e të drejtës së autorit ose licencës, pjesërisht kanë të
bëjnë me mallrat e importuara dhe pjesërisht me elementet e tjera përbërëse apo pjesët
komponent që u shtohen mallrave pas importimit të tyre apo për aktivitetet, apo
shërbimet pas importimit, atëherë ndarja e duhur duhet të bëhet vetëm mbi bazat e të
dhënave objektive dhe sasiore në përputhje me shkresën interpretuese të nenit 36.2 të
Kodit në Aneksin 12.
Neni 79
Kompensimet për shfrytëzimin e të drejtës së autorit ose licencës, në lidhje me të drejtën
e shfrytëzimit të shenjës mbrojtëse, duhet të shtohet në çmimin e paguar apo të
pagueshëm për mallrat e importuara në rastet kur:
- Kur kompensimi për të drejtën e autorit ose të licencës i referohet mallrave që
janë për rishitje në të njëjtën gjendje apo të cilat i nënshtrohen një punimi të
thjesht pas importit;
- Mallrat që plasohen në treg nën markën tregtare të vendosur para apo pas
importimit, për të cilën paguhet kompensimi i të drejtës së autorit ose të licencës
dhe
- Blerësi nuk mundet i lirë të furnizohet me mallra nga furnitorët e tjerë, të cilët nuk
janë në lidhje me shitësit.
Neni 80
Kur blerësi paguan kompensimet për shfrytëzimin e të drejtës së autorit ose licencës ndaj
palës se tretë, kushtet e ofruara në nenin 77 (2) të këtij akti, nuk duhet të konsiderohen se
janë plotësuar përveç, nëse shitësi apo personi që është i lidhur me të, kërkon nga blerësi
që të bëjë pagesën.
Neni 81
Kur metoda e përllogaritjes se shumës për shfrytëzimin e të drejtës së autorit ose licencës
merret nga çmimi i mallrave të importuara, në mungesë të provave mund të supozohet që
pagesa e atij kompensimi për shfrytëzimin e të drejtës së autorit ose të licencës është bërë
në lidhje me mallin, vlera e të cilit është duke u përcaktuar.
Megjithatë, kur shuma e kompensimit për shfrytëzimin e të drejtës së autorit ose licencës
llogaritet, pavarësisht nga çmimi i mallrave të importuara, pagesa e atij kompensimi për
49
shfrytëzimit e të drejtës së autorit ose licencën, megjithatë, mund të ndërlidhet për
mallrat, vlera e të cilëve është duke u përcaktuar.
Neni 82
Në aplikimin e Seksionit 36.1 (c) të Kodit, vendi i banimit të pranuesit të pagesës për të
drejtën e autorit ose licencës, nuk duhet të jetë lëndë për t‘u marrë parasysh.
KAPITULLI 3
Dispozitat në lidhje me vendin e hyrjes në Kosovë
Neni 83
Në kuptim të nenit 36.1 (e) dhe 36.6 (a) të Kodit, vendi i futjes së mallit në territorin
doganor të Kosovës do të jetë:
a) Për mallrat e bartura me tren apo transport rrugor, vendi ku është e vendosur zyra
e parë doganore;
b) Për mallrat e bartura me mjetet e tjera, vendi ku kalohet kufiri tokësor i Kosovës.
KAPITULLI 4
Dispozitat në lidhje me shpenzimet e transportit
Neni 84
Në aplikim të nenit 36.1 (e) dhe 37.1 (a) të Kodit:
(a) kur mallrat transportohen me të njëjtën mënyrë transporti deri në një pikë, që ndodhet
përtej vendit të hyrjes në territorin doganor të Kosovës, shpenzimet e transportit
vlerësohen në përpjesëtim të drejtë me largësinë e përshkuar jashtë dhe brenda territorit
doganor të Kosovës, duke përjashtuar rastet kur doganës i jepet provë mbi shpenzimet që
do të ishin bërë në përputhje me tarifën, zakonshme që zbatohet për transportin e
mallrave deri në vendin e hyrjes në territorin doganor të Kosovës;
(b) kur mallrat janë faturuar me një çmim të vetëm deri në mbërritjen në destinacion, i
cili i përgjigjet çmimit deri në vendin e hyrjes në Kosovë, shpenzimet e transportit brenda
Kosovës nuk zbriten nga ky çmim. Megjithatë, kjo zbritje lejohet me kusht që t‘i
provohet Doganës se çmimi franko - kufi, është më i ulët sesa çmimi i njëjtë franko -
destinacion.
(c) kur transporti është falas ose kur e siguron blerësi, shpenzimet e transportit deri në
vendin e hyrjes në territorin doganor të Kosovës, të përllogaritur në bazë të tarifave të
50
obligueshme mbi transportin, të cilat zakonisht aplikohen me të njëjtat metoda të
transportit, hyjnë në vlerën doganore.
Neni 85
1. Të gjitha pagesat e taksave postare të kryer deri në vendin e destinimit të mallrave të
dërguara me postë, duhet të përfshihen në vlerën doganore të atyre mallrave, me
përjashtim të ndonjë takse postare shtesë, të cilat paguhen në Kosovë.
2. Megjithatë, përshtatja e vlerës së deklaruar nuk do të bëhet nëse kemi të bëjmë me
kompensimet e bërë me rastin e caktimit të pagesave në vlerën e dërgesave të natyrës jo
komerciale.
3. Paragrafët 1 dhe 2 nuk janë të aplikueshme për mallrat e bartura me shërbime të postës
ekspres të njohur si EMS-Datapost.
Neni 86
Përqindja e shpenzimeve të transportit ajror për t‘u përfshirë në vlerën doganore, duhet të
jetë 100 %.
KAPITULLI 5
Vlerësimi i disa bartësve medial
Neni 87
1. Pavarësisht nenit 33 deri në 37 të Kodit, me rastin e përcaktimit të vlerës doganore të
bartësve medial, të cilët bartin të dhëna ose udhëzime për shfrytëzimin e pajisjes për
përpunimin e të dhënave, në konsideratë merret vetëm çmimi ose vlera e vet bartësit
medial. Vlera doganore e bartësit medial të importuar, që përmban të dhëna ose
udhëzime, prandaj, nuk përfshin çmim ose vlerën e të dhënave dhe udhëzimeve, me
kusht që ai çmim ose vlerë të tregohet ndaras nga çmimi ose vlera e bartësit medial
përkatës.
2. Për qëllime të këtij neni:
a) shprehja „bartës medial‟ nuk duhet të merret se përmban qarqet e integruara,
gjysmëpërçuesit dhe pjesët e tjera të ngjashme apo artikujt që përbëjnë qarqe dhe
pjesë të tilla;
b) Shprehja „të dhëna dhe udhëzime‟ nuk duhet të merret se përmban zëra,
regjistrime kinematografike apo video.
51
KAPITULLI 6
Deklaratat e vlerës dhe dokumentacioni i paraqitur
Neni 88
1. Kur është i nevojshme përcaktimi i vlerës doganore në kuptim të nenit 32 deri në 40 të
Kodit, deklarata në vlerën doganore (deklaratën për vlerën), e shoqëron fletparaqitejen
doganore të përpiluar në lidhje me mallin përkatës. Deklarata mbi vlerën përpilohet në
formularin D.V. 1 që korrespondon me mostrën në Aneksin 14. të shtohet aty ku është e
duhur nga një apo më shumë formularë D.V. 1 bis, që korrespondon me mostrat në
Aneksin 15.
2. Deklaratën e vlerës sipas Paragrafit 1 të këtij neni, përpilohet vetëm personi i vendosur
në Kosovë dhe i cili është në posedim të provave relevante.
Pjesa e dytë e nenit 68.2 (b) dhe 68.3 të Kodit duhet të aplikohet me ndryshimet
përkatëse.
3. Doganat mund të heqin dorë nga kërkesa për paraqitjen e deklaratës për vlerën D.V.1
të paraparë në paragrafin 1, ku vlera doganore e mallrave nuk mund të përcaktohet sipas
dispozitave të Seksionit 33 të Kodit. Në raste të tilla personi i paraparë në paragrafin 2,
paraqet apo siguron se do të paraqes ato të dhënat që kërkohen për qëllimet e përcaktimit
të vlerës doganore sipas ndonjë neni tjetër të Kodit; këto të dhëna do të paraqitën në
formën dhe mënyrën e caktuar nga Dogana e Kosovës.
4. Dorëzimi i deklaratës mbi vlerën e cila kërkohet sipas Paragrafit 1 të këtij neni me
mundësit e aplikimit të dispozitave ndëshkimore, personi i paraparë në Paragrafin 2 është
përgjegjës për;
- Saktësinë dhe kompletimin e të dhënave të përmendura në deklaratë,
- Autenticitetin e dokumenteve të ofruara për të mbështetur ato të dhëna dhe
- Dorëzimi i të gjitha të dhënave shtesë dhe të dokumentacionit të nevojshëm për
përcaktimin e vlerës doganore të mallrave;
Neni 89
1. Përveç kur është e nevojshme për aplikim të duhur të detyrimeve në import, Dogana
duhet të heq dorë nga kërkesa e paraqitjes se deklaratës sipas neni 88 (1) të këtij akti, ose
të plotësimit të një pjese të tij.
a) Kur vlera doganore e mallrave të importuara në një dërgesë nuk tejkalon shumën
10.000 €, me kusht që ato të mos përbëjnë ndarje apo dërgesa të shumëfishta nga i
njëjti dërgues ndaj të njëjtit pranues ose,
52
b) Kur malli i importuar është i karakterit jo komercial,
c) Kur paraqitja e të dhënave të caktuarave nuk është e domosdoshme për aplikimin
e ligjit -TARIK ose kur ligji mbi TARIK –un e Kosovës nuk inkasohen sipas
dispozitave të veçanta.
2. Në rast të transportit të rregullt në mallra të furnizuara nga i njëjti shitës për të njëjtin
blerës, sipas kushteve të njëjta komerciale, atëherë dogana mund të heq dorë nga kërkesat
që të gjitha të dhënat të kërkohen sipas nenit 88 (1) të këtij akti, të paraqiten për të
mbështetur secilen deklarate doganor, por ato do t‘i kërkoje kurdo që rrethanat
ndryshojnë dhe të paktën një herë në tri vite.
3. Heqja dorë sipas këtij neni mund të tërhiqet dhe mund të kërkohet në paraqitjen e D.V.
1, kur konstatohet se kushti i domosdoshëm për kualifikim për atë heqje dorë, nuk është
plotësuar apo nuk do të plotësohet më.
Neni 90
Kur shfrytëzohen sistemet llogaritare, apo kur mallrat përkatëse paraqiten sipas
procedurave të thjeshtëzuara, Dogana mund të lejojë tërheqjen nga mënyra e paraqitjes së
të dhënave të nevojshme për përcaktimin e vlerës doganore.
Neni 91
Personi i referuar në Nenin 88 (2) të këtij akti, duhet të paraqes doganës kopjen e faturës
mbi bazë të së cilës e paraqet vlerën e mallit të importuar. Kur vlera doganore është
deklaruar me shkrim, Dogana do të mbajë atë kopje.
Neni 92
1. Dogana mund të mos bëjë vlerësimin doganor të mallrave të importuara mbi bazën e
metodës së vlerës së transaksionit në përputhje me procedurën e paraqitur në paragrafin 2
të këtij neni, dyshim i bazuar që vlera e deklaruar doganore paraqet shumën e
përgjithshme të paguar apo të pagueshme në mënyrën e përmendur, sikur në Seksionin 33
të Kodit.
2. Kur Dogana ka dyshime të bazuara dhe të përshkruara në Paragrafin 1 të këtij neni, ata
mund të kërkojnë të dhëna shtesë në përputhje me nenin 88 (4) të këtij akti. Nëse
dyshimet vazhdojnë, Dogana duhet para marrjes se vendimin final, të njoftojë personin
përkatës, në formë të shkruar nëse kërkohet, për bazën e dyshimeve dhe t‘i ofrojë atij
mundësinë në afat kohor të arsyeshëm për përgjigje. Vendimi final me arsyetim i jepet
personit me shkrim.
53
KREU V
HYRJA E MALLRAVE NË KOSOVË
KAPITULLI 1
Shikimi paraprak i mallrave dhe marrja e mostrave nga personi i përfshirë
Neni 93
1. Leja për shikim paraprak të mallrat sipas nenit 46 të Kodit, i lejohet personit të
autorizuar që mallit t‘i jap një trajtimin apo përdorim të lejuar doganor, me kërkesë të tij
gojore, me përjashtim kur Dogana, duke marrë parasysh rrethanat dhe kushtet e dhëna,
konsideron se duhet të ushtrohet kërkesë me shkrim.
Marrja e mostrave mund të autorizohet vetëm në bazë të kërkesës me shkrim të personit
përkatës.
2. Kërkesa me shkrim ashtu siç kërkohet në Paragrafin 1 duhet të nënshkruhet nga
personi interesuar dhe i paraqitet zyrës doganore relevante. Kërkesa duhet t‘i përmbajë
këto të dhëna;
- Emrin dhe adresën e parashtruesit të kërkesës,
- Vendin ku gjenden mallrat,
- Numrin e deklaratës së përmbledhjes, e cila veç është paraqitur, të ruhet atëherë
kur Zyra doganore angazhohet të marrë një informacion të tillë, apo treguesin për
procedurën doganore paraprake apo të dhënat për identifikimin e mjeteve të
transportit, në të cilat janë të vendosur mallrat,
- Të gjitha të dhënat e tjera të domosdoshme për identifikimin e mallrave.
Dogana jepe aprovimin për shikim paraprak me një klauzole në kërkesën e ushtruar nga
personi përkatës.
Kur kërkesa ka të bëjë me marrjen e mostrave, atëherë organi kompetent duhet të tregojë
sasinë e mallrave të marra.
3. Shikimi paraprak i mallrave dhe marrja e mostrave kryhet nën mbikëqyrjen e doganës,
i cili cakton procedurën që duhet ndjekur për secilin rast.
Ushtruesi i kërkesës bartë rrezikun dhe shpenzimet për heqjen nga paketimi, peshoren,
ripaketimin dhe ndonjë tjetër veprim, që përfshinë mallrat. Ai gjithashtu duhet të paguajë
shpenzimet për analiza.
54
4. Mostrat e marra duhet të jenë lëndë e formaliteteve me qëllim të caktimit të tyre
trajtimi apo përdorimit të lejuar doganor. Kur testimi i mostrave rezulton në shkatërrimin
e tyre dhe në humbjen e pazëvendësueshme, nuk konsiderohet se ka lindur borxhi. Duhet
të aplikohet neni 180.5 i Kodit për hedhurinë apo hedhje si mbeturinë.
KAPITULLI 2
Deklarata përmbledhës
Neni 94
1. Deklarata përmbledhëse duhet të nënshkruhet nga personi që e bënë atë.
2. Deklarata përmbledhës vërtetohet nga Dogana dhe të mbetet tek ta për qëllim të
verifikimit, a është malli për të cilat ka të bëjë, të ketë të caktuar trajtimin apo përdorimin
e lejuar doganor brenda afatit të paraparë në nenin 53 të Kodit.
3. Deklarata përmbledhës për mallrat të cilat janë transportuar sipas procedurës së
transitit para se të jenë paraqitur tek Dogana, do të jetë në formën e kopjes së dokumentit
të transitit që është e paraparë për zyrën doganore të destinimit.
Neni 95
1. Mallrat e përfshira me deklaratën përmbledhëse që nuk janë shkarkuar nga mjeti
transportit, me të cilin transportohet, prapë duhet të paraqiten në gjendje të pandryshuar
nga personi në Nenin 94 (1) të këtij akti, kurdo që kërkon Dogana deri në kohën kur
mallit nuk i caktohet një trajtim apo përdorim të lejuar doganor.
2. Çdo person që mban mallrat, pasi ato të jenë shkarkuar me qëllim të strehimit apo
bartjes do të jetë përgjegjës për përmbushjen e obligimeve që me kërkesën e Doganës të
prezantojë mallin në gjendje të pandryshuar.
KAPITULLI 3
Strehimi i përkohshme
Neni 96
1. Kur vendet e parapara në nenin 55.1 të Kodit të jenë aprovuar në baza të përhershme
për vendosjen e mallrave në strehim të përkohshme, këto vende quhen „vendet për
strehim të përkohshme‟.
2. Në mënyrë që të sigurohet aplikimi i dispozitave doganore, Dogana kur ata vetë nuk
menaxhojnë vendin e strehimit të përkohshme, mund të kërkojnë që:
55
a) Vendet e strehimit të përkohshme të kenë mbyllje të dyfishtë dhe një çelës të
mbahet nga Dogana;
b) Personi që operon me vendin e strehimit të përkohshëm të mallit, duhet të mbajë
llogarinë (librat) e depos që do të mundësonte që lëvizja e mallrave të mund të
mbikëqyret.
Neni 97
Mallrat vendosen në vendin e strehimit të përkohshme mbi bazën e deklaratës së
përmbledhës. Megjithatë, Dogana mund të kërkojë paraqitjen e deklaratës së veçantë në
formularin korrespondues ne formën që ata e kanë caktuar.
Neni 98
Pa paragjykuar nenin 59 të Kodit apo dispozitat e aplikueshme për shitjen e mallrave nga
Dogana, personi i cili ka përpiluar deklaratën përmbledhëse, përkatësisht, kur deklarata e
tillë akoma nuk është paraqitur, personat në nenin 48.2 të Kodit do të jenë përgjegjës për
aplikimin e masave të cilat ndërmerren nga Dogana sipas nenit 57 të Kodit dhe të
mbulojë shpenzimet e atyre masave.
KAPITULLI 4
Dispozitat e veçanta të aplikueshme për mallrat e transportuara nëpërmes ajrit
Seksioni 1
Dispozitat e përgjithshme
Neni 99
Kur mallrat janë sjell në Kosovë në transportin ajror dhe janë transportuar, duke qenë të
mbuluara vetëm me një dokument të transportit me të njëjtën mënyrë të transportit, pa
ringarkim në një tjetër aeroport në Kosovë, doganohet, në kuptimit të nenit 44 të Kodit,
në aeroportin ku ato shkarkohen apo ringarkohen.
Seksioni 2
Dispozitat e veçanta të aplikueshme për bagazhin në kabinë dhe bagazhin e
udhëtarëve
Neni 100
Për qëllimet e këtij neni:
a) „Aeroport i Kosovës‟ nënkupton ndonjë aeroport të vendosur në Kosovë;
b) „aeroporti ndërkombëtar i Kosovës‟ nënkupton ndonjë aeroport i cili është
autorizuar për të qenë ashtu nga autoritetet kompetente dhe është miratuar për
transport ajror me vendet e tjera;
56
c) „fluturimi brenda Kosovës‟ nënkupton lëvizjen e fluturakes brenda dy
aeroporteve të Kosovës pa ndonjë ndalje diku, që nuk fillon apo përfundon në
aeroportin jo Kosovar;
d) „Fluturakja turistike apo e biznesit” nënkupton fluturaken private e cila ka për
synim udhëtimet itinerari i të cilave varet nga dëshirat e shfrytëzuesit;
e) „Bagazh‟ nënkupton të gjitha objektet e bartura me çfarëdo mjet, nga personi
gjatë udhëtimit të tij.
Neni 101
Për qëllimet e këtij neni, në rastin e udhëtimit ajror, bagazh duhet të konsiderohet:
- Bagazhi i dorës nëse është kontrolluar në aeroportin e largimit dhe që nuk është
në posedim të personit gjatë udhëtimit, kur kjo është relevante dhe as kur ka
ndalje të referuara në nenet 102 (1) dhe (2) dhe 104 (1) dhe (2) të këtij kapitulli,
- Bagazhi në kabinë nëse personi e merr atë në kabinën e fluturakes.
Neni 102
Ndonjë kontroll dhe ndonjë formalitet i aplikueshëm për:
1. Bagazhin në kabinë apo që mbahet në dorë të personave që fluturojnë në fluturaken e
cila vjen nga një aeroport jashtë Kosove dhe e cila pasi të jetë ndalur në aeroportin e
Kosovës, vazhdon te një aeroport tjetër në Kosovë, atëherë ky i fundit duhet të
konsiderohet si i fundit aeroport ndërkombëtar i Kosovës; në këtë rast, bagazhi duhet të
jetë lëndë për dispozitat e aplikueshme për bagazhin e personave që vijnë nga jashtë
Kosovës, kur personat që bartin një bagazh të tillë nuk mund të dëshmojnë para
doganës statusin Kosovar të mallrave që përmban.
2. Bagazhi në kabinë apo që mbahet në dorë të personave që fluturojnë në fluturaken e
cila ndalet në Aeroportin e Kosovës para vazhdimit për aeroportin jo – Kosovar, duhet
të konsiderohet si aeroport i largimit i pajisur si aeroporti ndërkombëtar i Kosovës; në
këtë rast bagazhi i kabinës mund të jetë lëndë e kontrollit në aeroportin e Kosovës, ku
fluturakja të jetë ndalur në mënyrë që të konstatohet se mallrat që përmbahen të jenë në
përputhje me kushtet për qarkullim të lirë brenda Kosovës.
Neni 103
Ndonjë kontroll apo ndonjë formalitet i aplikueshëm për bagazhin e personave në bordin
e fluturakes turistike apo të biznesit duhet të kryhet:
57
- Në aeroportin e parë të arritjes që duhet të jetë aeroport ndërkombëtar i Kosovës,
për fluturimet që vijnë nga aeroporti jo – Kosovar, fluturakja pasi të jetë ndaluar
të vazhdojë tek aeroporti tjetër i Kosovës,
- Në aeroportin e fundit ndërkombëtar të Kosovës për fluturimet që vijnë nga
aeroporti i Kosovës, ku fluturakja pasi të jetë ndaluar vazhdon tek aeroporti jo i
Kosovës.
Neni 104
1. Kur bagazhi arrin në Aeroportin e Kosovës në bordin e fluturakes nga aeroporti jashtë
Kosovës, është transferuar tek aeroporti i Kosovës tek një fluturake tjetër, duke vepruar
për fluturimin brenda Kosovës:
- Ndonjë kontroll dhe formalitete të aplikueshme për bagazhin e dorës duhet të
kryhen në aeroport të arritjes së fluturimit brenda Kosovës, me kusht që të jetë
Aeroport Ndërkombëtar i Kosovës,
- Të gjitha kontrollet për bagazhin e kabinës duhet të kryhen në aeroportin e parë
ndërkombëtar; kontrolli shtesë duhet të kryhen në aeroportin e arritjes të
fluturimit brenda Kosovës dhe kjo të bëhet vetëm në raste përjashtimi paraqitet
domosdoshmëri të kontrolleve pasuese për bagazhin e dorës,
- Kontrollet për bagazhin e dorës mund të kryhen në aeroportin e parë të Kosovës,
vetëm në raste përjashtimi, kur kjo dëshmohet e domosdoshme për kontrollet
pasuese në bagazhin e kabinës.
2. Kur bagazhi shkarkohet në Aeroportin e Kosovës në fluturaken, e cila vazhdon
fluturim brenda Kosovës për transfer tek aeroporti tjetër në fluturaken, destinacioni i së
cilës nuk është aeroporti i Kosovës.
- Çdo kontroll dhe formalitete të aplikueshme për bagazhin e dorës kryhen në
aeroport të largimit (nisjes) të fluturimit brenda Kosovës, me kusht që aeroporti i
fundit të jetë Aeroport Ndërkombëtar i Kosovës,
- Çdo kontroll për bagazhin e kabinës duhet të kryhen në aeroportin e fundit
ndërkombëtar të Kosovës, para kontrolleve për bagazhin e tillë mund të kryhen në
aeroportin e largimit të fluturimit brenda Kosovës, vetëm në raste përjashtimi
paraqitet domosdoshmëri e kontrolleve pasuese për bagazhin e dorës,
- Kontrollet shtesë për bagazhin e dorës mund të kryhen në aeroportin e fundit të
Kosovës, vetëm në raste përjashtimi paraqitet domosdoshmëri të kontrolleve
pasuese për bagazhin e kabinës.
3. Çdo kontroll dhe formalitet të aplikueshëm për bagazhin që arrin në Aeroportin e
Kosovës për fluturim të planifikuar apo qarter nga aeroporti jo i Kosovës dhe i transferuar
58
në atë aeroport të Kosovës, në fluturaken e turistëve apo të bizneseve, duke vepruar në
fluturimin brenda Kosovës, duhet të kryhet në aeroportin e arritjes së fluturimit të
planifikuar apo qarter.
4. Çdo kontroll dhe formalitet te aplikueshëm për bagazhin e ngarkuar në Aeroportin e
Kosovës në fluturaken e turistëve apo biznesit, duke vazhduar fluturimin brenda
Kosovës, për transferim, tek aeroporti tjetër i Kosovës për fluturimin e rregullte apo
qarter, destinacioni i të cilit është aeroporti jo i Kosovës, duhet të kryhet në aeroportin e
largimit të fluturimit të tillë të planifikuar apo qarter.
5. Dogana mund të kryejnë kontroll në Aeroportin Ndërkombëtar të Kosovës, ku kryhet
transferi i bagazhit të dorës:
- Që të vije nga aeroporti jo i Kosovës dhe i transferuar në Aeroportin
ndërkombëtar të Kosovës, në fluturaken e cila fluturon në aeroportin tjetër
ndërkombëtar të Kosovës,
- Duke qenë e ngarkuar në fluturaken në Aeroportin ndërkombëtar të Kosovës për
transfer në aeroportin tjetër ndërkombëtar të Kosovës në fluturaken e cila ka për
të fluturuar në aeroportin jo të Kosovës.
KREU VI
DEKLARIMET DOGANORE – PROCEDURA E RREGULLT
Kapitulli 1
Deklarata Doganore në formë të shkruar
Seksioni 1
Dispozitat e përgjithshme
Neni 105
1. Kur deklarata doganore përfshin dy apo më shumë artikuj, të dhënat e veçanta lidhur
me secilin artikull përbëjnë një deklaratë në vete.
2. Pjesët përbërëse të komplekseve industriale që klasifikohen në një kod të vetëm, të
nomenklaturës së kombinuar TARIKU-ut, do të konsiderohen mall i vetëm.
Neni 106
1. Pa rënë ndesh me zbatimin e mundshëm të dispozitave ndëshkuese, paraqitja pranë një
zyre/ sektori doganor i një deklarate të nënshkruar nga deklaruesi ose përfaqësuesi i tij-
atë person, sipas dispozitave në fuqi e bënë përgjegjës për:
59
- saktësinë e informacionit të paraqitur në deklaratë;
- vërtetësinë e dokumenteve që i bashkëngjiten deklaratës dhe
- përmbushjen e të gjitha obligimeve që lidhen me vendosjen e mallrave në fjalë
nën procedurën përkatëse.
2. Kur deklaruesi shfrytëzon sistemet e përpunimit e të dhënave për përpilimin e
deklaratës doganore, Dogana mund të ofrojnë që nënshkrimi me dorë të zëvendësohet me
një teknikë tjetër identifikuese, e cila mund të bazohet në shfrytëzimin e kodeve. Ky
lehtësim duhet të jepet vetëm nëse kushtet teknike dhe administrative të paraqitura nga
dogana e lejojnë një gjë të tillë.
Dogana mund gjithashtu të ofrojë, që deklarimet e bëra duke shfrytëzuar sistemet e
përpunimit e të dhënave mund të jenë drejtpërdrejt autentike (vërtetuar) nga ato sisteme
në vend të aplikimit manual apo mekanik të vulës së zyrës doganore dhe të nënshkrimit të
zyrtarit kompetent.
3. Sipas kushteve dhe mënyrës e cilat ato i cakton, dogana mund të lejojë që disa të dhëna
të veçanta të deklaratës të referuar në Aneksin 18 t‘i zëvendësojë ato të dhëna, duke ia
dërguar zyrës doganore përkatëse me mjete elektronike ashtu siç është e duhur në formën
e koduar.
Neni 107
Dokumentet e bashkangjitura deklaratës doganore mbahen nga dogana përveç rasteve kur
prej vetë doganës parashikohet ndryshe, apo përderisa deklaruesi i kërkon ato për
veprime tjera. Në rastin e fundit dogana duhet të ndërmarrë hapat e domosdoshme për të
siguruar se dokumentet në fjalë nuk munden të shfrytëzohen prapë përveç në lidhje me
sasinë apo vlerën e mallrave për të cilat mbeten valide.
Neni 108
1. Deklarata paraqitet në zyrën doganore në të cilën janë paraqit mallrat, por mund të
paraqitet edhe pas paraqitjes së mallit.
2. Dogana mund lejoi që deklarata të paraqitet edhe para se deklaruesi të jetë në gjendje
të paraqesë mallrat. Në këtë rast, duke pasur parasysh rrethanat, dogana mund të vendosë
afatin kohor për paraqitjen e mallrave. Në rast se mallrat nuk paraqiten brenda këtij afati,
deklarata konsiderohet se nuk është paraqitur.
3. Kur deklarata është paraqitur përpara se mallrat të cilëve u referohet të kenë mbërritur
në zyrën doganore ose në ndonjë vend tjetër të caktuar nga dogana, ajo pranohet vetëm
pasi mallrat të jenë paraqitur në doganë.
60
Neni 109
1. Deklarata paraqitet pranë zyrës doganore kompetente gjatë ditëve dhe orëve në të cilat
kjo zyrë është e hapur.
2. Megjithatë, dogana mundet me kërkesën dhe shpenzimet e deklaruesit, mund të lejojë
paraqitjen e deklaratës në ditë dhe orë të ndryshme nga ato në të cilat zyra është e hapur.
3. Për çdo deklaratë të paraqitur pranë oficerëve të zyrës doganore në një vend tjetër të
caktuar për këtë qëllim në bazë të marrëveshjes ndërmjet Doganës dhe personit përkatës,
do të konsiderohet se është paraqitur në zyrën e lartpërmendur.
Neni 110
Data e pranimit të deklaratës shënohet në deklaratë.
Neni 111
Dogana mund të lejojë ose të kërkojë që korrigjimet e përmendura në nenin 69 të Kodit,
të bëhen nëpërmjet paraqitjes të një deklarate të re, që zëvendëson deklaratën fillestare.
Në këtë rast, data që merret në konsideratë për caktimin e çdo detyrimi që duhet paguar
ose për zbatimin e çdo dispozite që rregullon regjimin doganor në fjalë, është data e
pranimit të deklaratës fillestare.
Seksioni 2
Formularët që duhet të shfrytëzohen
Neni 112
1. Modeli zyrtar për deklaratën doganore me shkrim në procedurën e rregullt, për
vendosjen e mallrave në një regjim doganor ose për ri-eksportimin e tyre në përputhje me
nenin 180.3 të Kodit, është Dokumenti Unik Doganor ( në tekstin e mëtutjeshëm DUD).
2. Edhe forma të tjera mund të përdoren për këtë qëllim, në rastet kur dispozitat e
procedurës doganore në fjalë lejojnë një gjë të tillë.
3. Dispozitat e paragrafit 1 dhe 2 nuk përjashtojnë:
- Heqjen dorë nga deklarata me shkrim, përshkruar nga neni 130 deri 141 të këtij
akti, për vendosjen në qarkullim të lirë, eksport ose import të përkohshëm;
- Heqjen dorë nga përdorimi i formularit të përmendur në paragrafin 1, kur
zbatohen dispozita e veçanta të parapara me nenin 142 dhe 143 të këtij akti, mbi dërgimin
e letrave dhe pakove postare;
- përdorimin e formularëve të veçantë për të lehtësuar deklarimin në raste të
caktuara, kur e lejon dogana;
61
- Shfrytëzimi i fletëngarkesës nga ana e personave përkatës për përfundimin e
procedurës së transitit në rastin e dërgesave të përbëra nga më shumë se një lloj i
mallit;
- Shtypja e deklaratave të eksportit, transitit apo importit në mënyrën zyrtare apo të
sektorit privat të sistemit të përpunimit e të dhënave, nëse është e domosdoshme
në letër të zakonshme sipas kushteve të paraqitura nga dogana;
- Sipas dispozitave të doganës për efektin e sistemi kompjuterizuar të përpunimit e
të dhënave që shfrytëzohet, deklarimi, në kuadër të kuptimit të paragrafit 1 mund
të merr formën e Dokumentit Unik Doganor të shtypur nga ai sistem.
4. Kur në legjislacionin e Kosovës referimi ka të bëjë me eksportin, ri-eksportin apo
deklaratën e importimit apo deklaratën e vendosjes se mallit në një procedurë tjetër
doganore, Dogana nuk mund të kërkojë ndonjë dokument administrativ tjetër nga ata që
janë:
- Veçmas të krijuar sipas legjislacionit të Kosovës apo të ofruar nga një legjislacion
i tillë,
- I kërkuar sipas kushteve të konventave ndërkombëtare,
- Të kërkuar nga operatorët për t‘u mundësuar atyre, sipas kërkesave të tyre, të
kualifikohen për avantazh apo lehtësira.
- Të kërkuar për implementimin e dispozitave të veçanta të cilat nuk mund të
implementohet vetëm me shfrytëzimin e dokumentit të referuar në paragrafin 1.
Neni 113
Pa paragjykuar nenin 112 (3) të këtij akti, Dogana mundet në përgjithësi, për qëllimet e
kompletimit të formaliteteve të eksportit apo të importit, të përjashtojë përpilimin e një
apo më shumë kopjeve të Dokumentit Unik Doganor me qëllim shfrytëzimi nga ta, me
kusht që të dhënat në fjalë të jetë në dispozicion (të mundshme) në mediat e tjera.
Neni 114
1. Dokumenti Unik Doganor paraqitet në fashikuj që përmbajnë gjithë kopjet e
parashikuara për përmbushjen e formaliteteve të regjimit doganor, nën të cilin do të
vendosen mallrat
2. Kur procedura e transitit paraprihet ose ndiqet nga një procedurë tjetër doganor, mund
të paraqitet një fashikull që përmban edhe kopjet e parashikuara për përmbushjen e
formaliteteve që lidhen me procedurën e transitit dhe me regjimin paraprirës ose vijues të
tij.
62
3. Fashikujt e përmendur në paragrafin 1 dhe 2 merren nga një bashkësi, në përputhje me
modelin që përshkruhet në Aneksin 16.
4. Pa rënë ndesh me nenin 112 (3), 127 deri 129 apo 160 deri 194 të këtij akti, formularët
e deklaratave, kur është rasti, mund të plotësohen me një ose më shumë formularë
plotësues të paraqitur në fashikuj (Bis formularët), të cilët përmbajnë kopjet e deklaratës
të parashikuar për përmbushjen e formaliteteve për procedurën doganore, nën të cilin do
të vendosen mallrat. Këtyre kopjeve, kur është rasti, mund t‘i bashkëngjiten kopjet e
parashikuara për përmbushjen e formaliteteve lidhur me procedurat doganore paraprirëse
ose vijuese.
Këto fashikuj merren nga një bashkësi, sipas modelit që përshkruhet në Aneksin 17
Formularët plotësues janë pjesë përbërëse e Dokumentit Unik Doganor të vetëm, të cilit i
referohen.
5. Duke anashkaluar paragrafin 4, në rastet kur është përdorur një sistem informatik për
plotësimin e deklaratave, Dogana mund të vendosë që formularët plotësues të mos
përdoren.
Neni 115
1. Në rastet kur zbatohet neni 114 (2) të këtij akti, secila palë pjesëmarrëse ka përgjegjësi
vetëm për sa i përket të dhënave lidhur me procedurën që ajo ka kërkuar me cilësinë e
deklaruesit, shfrytëzuesi i transportit të procedurës apo përfaqësuesi i njërës apo tjetrës
palë.
2. Për qëllim të paragrafit 1, në rastet kur deklaruesi përdor një Dokumentin Unik
Doganor të vetëm, të lëshuar gjatë procedurës doganor paraprirës, atij duhet t‘i kërkohet,
përpara se të paraqesë deklaratën doganore, të kontrollojë saktësinë e të dhënave
ekzistuese në rubrikat për të cilat ai është përgjegjës, a mund të përdoren për mallrat
konkrete dhe për procedurën e kërkuar dhe t‘i plotësojë ato nëse është e nevojshme.
Në rastet e përmendura në fjalinë e mësipërme, deklaruesi duhet të informojë menjëherë
zyrën doganore në të cilën është paraqitur deklarata, kur vërën se ka ndryshime ndërmjet
mallrave në fjalë dhe të dhënave. Në këtë rast deklaruesi duhet të përpilojë deklaratën e
tij në kopje të reja të Dokumentit Unik Doganor.
Neni 116
Në rastet kur Dokumenti Unik Doganor shfrytëzohet për mbulimin e disa procedurave
doganore të njëpasnjëshme, Dogana konstaton se a harmonizohen të dhënat e paraqitura
në deklaratat përkatëse të procedurave të ndryshme në fjalë.
Neni 117
Deklarata duhet të përpilohet në njërën nga gjuhë zyrtare të Kosovës, e cila është e
pranueshme për Doganën e Kosovës aty ku kryhen formalitetet.
63
Neni 118
1. Dokumenti Unik Doganor duhet të plotësohet në përputhje me shënimet shpjeguese në
Aneksin 18 dhe ndonjë rregull shtesë e paraqitur në legjislacionin tjetër të Kosovës.
2. Dogana e Kosovës merr të gjitha masat për të siguruar që përdoruesit të kenë mundësi
njohjeje me shënimet shpjeguese të përmendura në paragrafin 1 të këtij neni.
3. Dogana e Kosovës mundet, nëse është e domosdoshme të plotësojë shënime
shpjeguese.
Neni 119
Për të plotësuar formularin e përmendur në nenin 112 (1) të këtij akti, përdoren kodet e
pasqyruara në Aneksin 19.
Neni 120
Në rastet kur rregullat kërkojnë përdorimin e kopjeve shtesë të formularëve të përmendur
në nenin 112 (1) të këtij akti, deklaruesi për këtë qëllim mund të përdorë fletë shtesë ose
fotokopje të formularit në fjalë.
Këto kopje shtesë dhe fotokopje duhet të nënshkruhen nga deklaruesi, t‘i paraqiten
doganës dhe të pranohen, firmosen dhe vulosen nga këto të fundit në të njëjtat kushte që
zbatohen edhe për Dokumentin Unik Doganor. Ato pranohen nga dogana sikur të ishin
origjinale, me kusht që cilësia dhe lejueshmëria të konsiderohen të kënaqshme nga
dogana.
Seksioni 3
Të dhënat e veçanta që nevojiten sipas procedurës doganore përkatëse
Neni 121
1. Maksimumi i rubrikave në lista që duhet të shfrytëzohen në deklaratë për vendosjen e
mallrave në një procedurë të caktuar doganor, në rastet e përdorimit të dokumentit unik
doganor të vetëm, pasqyrohet në Aneksin 18.
2. Aneksi 18 gjithashtu përmban listën minimale të rubrikave për t‘u shfrytëzuar për
deklarimin e hyrjes në procedurën përkatëse doganore.
64
Neni 122
Të dhënat që nevojiten kur shfrytëzohet njëri prej formularëve të cilëve i referohet nenit
112 (2) të këtij akti, pasqyrohen po aty dhe plotësohen, sipas rastit, në përputhje me
dispozitat lidhur me procedurën doganor përkatëse.
Seksioni 4
Dokumentet që duhet bashkangjitur deklaratës doganore
Neni 123
1. Dokumentet ne vijim duhet bashkëngjitur deklaratës doganore për vendosje në
qarkullim të lirë:
a) fatura në bazë të së cilës deklarohet vlera doganore e mallrave, siç kërkohet sipas
nenit 91 të këtij akti;
b) Kur kërkohet sipas Nenit 88 të këtij akti, deklarata për vlerat doganore të mallrave
të deklaruara i bëjnë në përputhje me kushtet e paraqitura në nenin e dhënë;
c) Dokumentet e kërkuara për aplikimin e aranzhimeve preferenciale tarifore dhe
masat e tjera që dalin nga rregullat ligjore të zbatueshme për mallrat e deklaruara;
d) Të gjitha dokumentet e tjera të kërkuara për aplikimin e dispozitave që rregullojnë
lirimin për qarkullim të lirë të mallrave të deklaruara.
2. Dogana mund të kërkojë që në momentin e paraqitjes së deklaratës të parashtrojë edhe
dokumentet e transportit ose kur është rasti, paraqitjen e dokumenteve që lidhen me
procedurën doganor të mëparshëm.
Kur një artikull i vetëm paraqitet në dy ose më shumë paketime, dogana mund të kërkojë
edhe paraqitjen e një liste paketimi ose të një dokumenti të barazvlefshëm që tregon
përmbajtjen e secilës prej paketimeve.
3. Kur malli i plotëson kushtet për lirim nga detyrimet importuese doganore, dokumentet
e përmendura në paragrafin 1(a),(b) dhe (c) nuk duhet të kërkohen, përveç nëse dogana e
konsideron të nevojshme për qëllim të zbatimit të dispozitave që rregullojnë vendosjen e
mallrave në qarkullim të lirë.
Neni 124
1. Deklarata e transitit shoqërohet nga dokumenti i transportit. Dogana e zyrës së nisjes
mund të mos kërkojë paraqitjen e këtij dokumenti në çastin e përmbushjes së
formaliteteve. Megjithatë, gjatë transportit, dokumenti përkatës i transportit duhet t‘u
paraqitet me kërkesë të zyrës doganore ose të çdo autoriteti tjetër kompetent.
65
2. Pa rënë ndesh me masa thjeshtëzuese që mund të zbatohen, dokumenti doganor i
eksportit ose i ri-eksportit të mallrave nga territori doganor i Kosovës, duhet të paraqitet
në zyrën e nisjes bashkë me deklaratën përkatëse të transitit që i përket.
3. Kur është rasti, Dogana mund të kërkojnë paraqitjen e dokumentit që lidhet me
regjimin doganor të mëparshëm.
Neni 125
1. Pa rënë ndesh me dispozitat e veçanta, dokumentet që i bashkëngjiten deklaratës për
hyrje në një procedurë doganore me ndikim ekonomik, duhet të jenë si në vazhdim:
a) Për procedurën e deponimit doganor:
- lloji D; dokumentet e paraqitura në Neni 123 (1) (a) dhe (b) të këtij akti,
- e ndryshme nga lloji D; asnjë dokument;
b) për procedurën e përpunimit të brendshëm:
- sistemi i kthimit të detyrimeve importuese doganore; dokumentet e
paraqitura në Nenin 123 (1) të këtij akti;
- sistemi i pezullimit; dokumentet e paraqitura në Nenin 123 (1) (a) dhe (b)
të këtij akti dhe
kur është e nevojshme autorizimi me shkrim për procedurën doganore në fjalë.
c) për përpunimin nën kontroll doganor dokumentet e paraqitura në Nenin 123 (1)
(a) dhe (b) të këtij akti dhe kur është e nevojshme autorizimi me shkrim për
procedurën doganore në fjalë.
d) për procedurën e importimit të përkohshëm:
- me lirim të pjesërishtëm nga detyrimet importuese; dokumentet e
paraqitura në Nenin 123 (1) të këtij akti;
- me lirim të plotë nga taksat në import; dokumentet e parapara në Nenin
123 (1) (a) dhe (b) të këtij akti dhe kur është e nevojshme autorizimi me
shkrim për procedurën doganore në fjalë.
e) për procedurën e përpunimit të jashtëm, dokumentet e paraqitura në Nenin 126 (1)
të këtij akti dhe kur është e duhur autorizimi me shkrim për procedurën.
2. Neni 123 (2) i këtij akti aplikohet në të gjitha deklaratat për procedurat doganore me
ndikim ekonomik.
66
3. Dogana mund të lejojë që autorizimi me shkrim i procedurës apo kopjen e kërkesës për
autorizim të ruhet për të qenë në dispozicion të tyre në vend të shoqërimit të deklarimit.
Neni 126
1. Deklaratës për eksport apo ri- eksport duhet bashkangjitur dokumentet e nevojshme
për llogaritje të saktë të detyrimeve eksportuese dhe aplikimin e dispozitave, me të cilat
rregullohet eksportimi i mallit të caktuar.
2. Neni 123 (2) i këtij akti aplikohet në deklarimet për eksport apo ri- eksport.
KAPITULLI 2
Deklarimet doganore të bëra duke shfrytëzuar teknikat e përpunimit e të dhënave
Neni 127
1. Kur deklarata doganor është bërë me tekniken e përpunimit e të dhënave, të dhënat nga
deklarata me shkrim të referuara në Aneksin 18, duhet të zëvendësohen duke dërguar te
zyra doganore e caktuar për këtë qëllim, me mendimin e përpunimit në kompjuter, me të
dhënat e koduara ose të dhënave ne çfarëdo trajte të caktuara nga ana e doganës, të cilat u
përgjigjën të dhënave për nevojat e deklarimit me shkrim.
2. Deklarata doganor e bërë me EDI, duhet të konsiderohet se është paraqitur kur mesazhi
EDI të jetë pranuar nga dogana.
Pranimi i deklaratës doganor i bërë me EDI duhet t‘i komunikohet deklaruesit me mjetet
e përgjigjes me mesazh që përmban të paktën detajet identifikuese të mesazhit të pranuar
dhe/ ose numrin e regjistrimit të deklaratës doganor dhe datën e pranimit.
3. Kur deklarata doganor është bërë me EDI, atëherë dogana duhet të parashtrojë rregullat
për implementimin e dispozitave të paraqitura në Nenin 152 të këtij akti.
4. Kur deklarata doganor është bërë me EDI, atëherë lirimi i mallrave duhet t‘i njoftohet
deklaruesit, duke treguar detajet identifikuese të deklaratës dhe datën e lirimit.
5. Kur të dhënat e veçantat të deklaratës doganor janë futur në sistemet doganore të
përpunimit e të dhënave, atëherë paragrafët 2, 3 dhe 4 duhet të aplikohen me ndryshimet
e përkatëse.
Neni 128
Kur kopja e dokumentit të deklaratës doganor kërkohen për kryerjen e formaliteteve të
tjera, kjo duhet, me kërkesë të deklaruesit, të përpunohet dhe të vërtetohet (vuloset) në
zyrën doganore përkatëse dhe të jetë në përputhje me nënparagrafin e dytë të nenit 106
(2) të këtij akti.
67
Neni 129
Nën kushtet dhe mënyrën e cila duhet të përcaktohet nga doganat, mund të lejohet që
dokumentet e nevojshme për deklarim të mallit për procedurë doganore të përpunimit të
bartën në mënyrë elektronike.
KAPITULLI 3
Deklaratat doganore gojore ose me anë të ndonjë mënyre tjetër
Seksioni 1
Deklaratat gojore
Neni 130
Deklaratat doganore për vendosjen e mallrave në qarkullim të lirë, mund të bëhen
gojarisht për mallrat e mëposhtme:
a) mallrat e natyrës jo komerciale:
-që ndodhen në bagazhet personale të udhëtarëve, ose
- që i dërgohen personave privatë, ose
- në raste të tjera, kur vlera e dërgesës është e papërfillshme, kur një gjë e tillë
autorizohet nga autoritetet doganore.
b) Mallrat e natyrës komerciale me kusht që:
- Vlera totale për dërgesë dhe për deklarues të mos tejkalojë kufirin
statistikor të paraqitur në dispozitat e Republikës së Kosovës në fuqi;
- Dërgesa nuk është pjesë e grupeve të rregullta të dërgesave të ngjashme;
- Mallrat nuk transportohen nga transportuesi i pavarur si pjesë e
transferimit më të gjerë të mallrave;
c) Mallrat e referuara në Nenin 134 të këtij akti, ku ato kualifikohen për lirim si
mallra të kthyera;
d) Mallrat e referuara në Nenin 135 (b) dhe (c) të këtij akti.
68
Neni 131
Deklarimet doganore mund të bëhen me gojë për eksportin e:
a) Mallrave të natyrës jo komerciale:
- Të përfshira në bagazhin personal të udhëtarit, apo
- Të dërguara nga individët privat;
b) Mallrat e referuara në Nenin 130 (b) të këtij akti;
c) Mallrat e referuara në Nenin 136 (b) dhe (c) të këtij akti;
d) Mallrat e tjera në rastet e rëndësisë së papërfillshme ekonomike, kur kjo
autorizohet nga autoritetet doganore.
Neni 132
1. Dogana mund të ofrojë që nenet 130 dhe 131 të këtij akti, nuk duhet të aplikohen
kur personi që bënë zhdoganimin e mallrave vepron në llogari të personit tjetër në
cilësinë e përfaqësuesit.
2. Kur Dogana nuk mund të konstatojë nëse të dhënat e paraqitura janë të sakta dhe
të plota ata kërkojnë paraqitjen e deklaratës me shkrim.
Neni 133
Kur mallrat e deklaruar në mënyrë gojore në doganë në përputhje me nenet 130 dhe 131
të këtij akti, i nënshtrohen pagesës së detyrimeve importuese, doganat i lëshon deklaruesit
vërtetim (akt) mbi inkasimin e detyrimeve përkatëse.
Vërtetimi (akti) duhet të përfshijë të paktën informacionin e dhënë në vazhdim:
a) Përshkrimin e saktë të mallrave për t‘u mundësuar që të identifikohen; kjo mund
të përfshijë numrin tarifor;
b) Vlerën e faturës dhe/ ose sasinë e mallrave sipas përzgjedhjes;
c) Ndarjen e pagesave të arkëtuara;
d) Datën kur është lëshuar;
e) Emrin e autoritetit që e ka lëshuar atë.
69
Neni 134
1. Deklarimet doganore mund të bëhen gojarisht për importin e përkohshëm të mallrave
në vazhdim në përputhje me kushtet e paraqitura në Nenin 282 (4) të këtij akti:
a)
- Kafshët për shtegtim apo kullotje, për kryerjen e punës apo transportit dhe
mallrat e tjera që plotësojnë kushtet e paraqitura në Nenin 342,
nënparagrafi i dytë, pika (a) të këtij akti,
- Paketimet e referuara në Nenin 346 (a) të këtij akti, që përmbajnë shenja të
përhershme, të pashlyeshme të personit të vendosur jashtë Kosove,
- Pajisjet radio e televizive dhe pajisjet transmetuese, si dhe automjetet
posaçërisht të përshtatura për shfrytëzim për qëllimin e mësipërme dhe
pajisjen e tyre të importuar nga organizatat publike apo private të
vendosura jashtë Kosove, të miratuara nga autoritetet doganore, duke iu
lëshuar autorizimin për procedurën e importimit të pajisjes dhe
automjeteve të tilla,
- Instrumentet dhe aparaturat e domosdoshme për doktorët për të ofruar
asistencë për pacientët që presin për transplantimin e organeve sipas Nenit
344;
b) Mallrat e referuara në Nenin 137 të këtij akti;
c) Mallrat e tjera kur kjo autorizohet nga autoritetet doganore.
2. Mallrat e referuara në paragrafin 1 munden gjithashtu të jenë lëndë e deklarimit me
gojë për ri-eksportim për shkarkimin e procedurës importimit të përkohshëm.
Seksioni 2
Deklarata doganore e bërë me ndonjë akt tjetër
Neni 135
Kur nuk është thënë shprehimisht se duhet të deklarohen në doganë, konsiderohet se janë
deklaruar për lëshim në qarkullim të lirë me anë të një akti tjetër që i referohet nenit 138
të këtij akti, mallrat e mëposhtëm:
a) Mallrat e natyrës jo komerciale që ndodhen në bagazhet personale të
udhëtarëve, të cilat përjashtohen nga detyrimet sipas Aneksit A të Kodit ose si mallra të
rikthyera;
70
b)Mallrat e dhëna në vazhdim kanë të drejtë lirimi sipas Aneksit A të Kodit:
- Produktet e fituara nga fermerët e Kosovës për pasurinë e vendosur në
vende të tjera;
- Farërat, plehrat e produktet për trajtim të dheut dhe mbjelljet e importuara
nga prodhuesit bujqësor në vendet e tjera për shfrytëzim të pasurisë fqinje të
këtyre vendeve;
c) Mjetet e transportit që përfitojnë përjashtim nga detyrimet si mallra të rikthyera;
d) Mallrat e importuara në kontekstin e trafikut të rëndësisë së ulët dhe të
përjashtuara nga kërkesa për t‘u transportuar deri te zyra doganore në përputhje
me Seksionin 42.3 të Kodit, me kusht që ato të mos jenë lëndë e tatimit në import.
Neni 136
Për mallrat e mëposhtëm, kur nuk i janë deklaruar doganës me shkrim apo në mënyrë
gojore, konsiderohen të deklaruara për eksport nëpërmjet aktit të përmendur në nenin 138
(b) të këtij akti:
a) mallrat të natyrës jo komerciale që ndodhen në bagazhet personale të
udhëtarëve dhe që nuk i nënshtrohen detyrimit doganor të eksportit;
b) mjetet e transportit të regjistruara në Kosovë dhe të destinuara të riimportohen;
c) mallra të tjera, me rëndësi ekonomike të papërfillshme, kur një gjë e tillë
autorizohet nga autoritetet doganore.
Neni 137
Për mallrat e mëposhtëm, kur nuk janë deklaruar me shkrim apo në mënyrë gojore,
konsiderohen të deklaruara për import të përkohshëm nëpërmjet aktit të përmendur në
nenin 138 të këtij akti, me mundësi aplikimi në përputhje me nenin 354 të këtij akti:
a) gjerat personale të udhëtarëve dhe mallrat e importuara për qëllime sportive të
referuara në nenin 138 të këtij akti;
b) mjetet e transportit të referuara në nenin 332 deri 337 të këtij akti.
2. Kur nuk janë objekt i një deklarate me shkrim ose me gojë, mallrat e përmendura në
paragrafin 1 konsiderohen të deklaruara për ri-eksportim, për të shkarkuar procedurën e
importit të përkohshëm nëpërmjet aktit të përmendur në nenin 138 të këtij akti.
Neni 138
Për qëllim të zbatimit të neneve 135 deri 137 të këtij akti. Akti që konsiderohet e që
paraqet deklaratë doganore, mund të bëhet në format e mëposhtme:
71
a) në rastet kur mallrat dërgohen në një zyrë doganore ose në një vend tjetër të
caktuar apo të miratuar në përputhje me nenin 42. (1) (a) të Kodit:
- duke përshkuar korsin e gjelbër ose me shënimin ―asgjë për të deklaruar‖, në
zyrën doganore ku funksionon sistemi i korsive dyshe,
- duke kaluar nga një zyrë doganore, ku nuk funksionon sistemi i korsive dyshe pa
bërë spontanisht një deklaratë në doganë;
- vendosjen e shënimit ‗asgjë për të deklaruar‘ apo diskun e deklarimit doganor
me një pamje në parfingon e automjeteve të udhëtarëve, kur një gjë e tillë
parashihet sipas dispozitave të Kosovës;
b) në rastet e përjashtimit nga detyrimi për të dërguar mallrat në doganë në
përputhje me dispozitat e miratuara në zbatim të seksionit 42.3 të Kodit, në rastin
e eksportimit në përputhje me nenin 136 të këtij akti dhe në rastin e ri-eksportimit
në përputhje me nenin 137 (2) të këtij akti.
- Vetë akti i kalimit të kufirit të Kosovës.
2. Kur mallrat e përfshira me pikën (a) të nenit 135 , pika (a) e nenit 136, pika (a) e nenit
137 (1) apo nenit 137 (2) të këtij akti, të përmbajtura në bagazhin e udhëtarit të bartur me
tren të pashoqëruar nga udhëtari dhe të deklaruar te dogana pa udhëtarin i cili nuk është
prezent fizikisht, dokumenti i referuar në Aneksin 20 mund të shfrytëzohet në kuadër të
kushteve dhe kufizimeve të vendosura aty.
Neni 139
1. Kur kushtet e neneve 135 deri 137 të këtij akti të jenë plotësuar, atëherë mallrat duhet
të konsiderohen të jenë paraqitur pranë doganës në kuptim të nenit 67 të Kodit, deklarimi
është pranuar dhe lirimi është dhënë në kohën kur veprimi i referuar në nenin 138 të këtij
akti të jetë kryer.
3. Kur me verifikim zbulohet që veprimi nga neni 138 të këtij akti është kryer, por
që malli i importuar përkatësisht i eksportuar, nuk i plotëson kushtet e neneve 135
deri 137 të këtij akti, këto mallra konsiderohen se janë importuar apo eksportuar
në mënyrë joligjore.
Seksion 3
Dispozitat e përbashkëta për Seksionin 1 dhe 2
Neni 140
Nenet nga 130 deri 137 të këtij akti nuk zbatohen për mallrat, për të cilat kërkohet
rikthimi i pagesave ose i shumave të tjera ose ri-mbursimi i detyrimeve, ose të cilat i
nënshtrohen masave ndaluese ose kufizuese apo ndonjë formaliteti tjetër të veçantë.
72
Neni 141
Për qëllimet e Seksionet 1 dhe 2 ‗udhëtarë‘ nënkupton:
A. për importin:
1) Çdo person i cili përkohësisht hyn në Kosovë, që përndryshe nuk është banor i
Kosovës dhe
2) Çdo person i cili kthehet në Kosovë, kur përndryshe është banues i përhershëm
pas qëndrimit të përkohshëm në një vend tjetër;
B. për eksportin:
1) Çdo person i cili përkohësisht largohet nga Kosova ku përndryshe është banor i
rregullt dhe
2) Çdo person i cili largohet nga Kosova pasi të ketë qëndruar përkohësisht në
territorin doganor të Kosovës, në të cilin përndryshe nuk është banor i
përhershëm.
Seksioni 4
Trafiku Postar
Neni 142
1. Dërgesat postare në vazhdim do të konsiderohen se janë deklaruar për doganë;
A. për lëshim në qarkullim të lirë:
a) Në kohën kur ato kanë hyrë në Kosovë:
- Kartëpostalet dhe letrat që përmbajnë vetëm mesazhet personale,
- Letrat për të vërbërit (brille),
- Materialet e shtypura që nuk i nënshtrohen detyrimeve të importit dhe
- Të gjitha dërgesat tjera të dërguara me letër apo pako postare që janë të
përjashtuara nga obligimi që të dërgohen pranë doganës sipas Seksionit
42.3 të Kodit;
b) Në kohën kur ato paraqiten në doganë:
73
- Dërgesat e dërguara me letër apo pako postare të ndryshme nga ato të
referuara në (a) me kusht që ato të jenë të shoqëruara nga deklarimet
CN22 dhe/ ose CN23;
B. për eksport:
a) Në kohën kur ato të jenë pranuar nga autoritetet postare në rast të dërgesave me
letër dhe pako postare që nuk janë të obligueshme për taksat e eksportit;
b) Në kohën e prezantimit të tyre në doganë, në rast të dërgesave të dërguara me
letër apo pako postare që janë të obligueshme për taksa të eksportit me kusht që
ato të shoqërohen nga deklarimi CN22 dhe/ ose CN23.
2. Marrësi i dërgesës, në rastet e referuara në paragrafin 1A, dhe dërguesi në rastet e
referuara në paragrafin 1B, duhet të konsiderohet të jetë deklaruesi dhe kur është e
aplikueshme si debitor.
3. Për qëllimet e paragrafit 1, mallrat që nuk i nënshtrohen detyrimeve duhet të
konsiderohen se janë paraqitur në doganë në kuadër të kuptimit të nenit 67 të Kodit, se
deklarimi doganor është pranuar dhe lirimi është dhënë;
(a) në rastin e importeve, kur mallrat të jenë dërguar te marrësi i tyre;
(b) në rast të eksporteve, kur mallrat të jenë pranuar nga autoritetet postare.
4. Kur dërgesa është dërguar me letër apo pako postare që nuk është përjashtuar nga
obligimi për t‘u transportuar te dogana në përputhje me dispozitat sipas Seksionit 42.3 të
Kodit paraqitet pa deklarimin CN 22 dhe/ose CN23 apo kur deklarimet e tilla janë jo
komplete, Dogana duhet të parashtrojë formularin në të cilin duhet të paraqitet deklarata
doganor ose të plotësohet.
Neni 143
Neni 142 i këtij akti nuk do të aplikohet:
- Dërgesat që përmbajnë mallrat për qëllime komerciale të vlerës së përgjithshme
që tejkalon pragun statistikor të paraqitur sipas dispozitave të Republikës së
Kosovës në fuqi; dogana mund të përcaktojë prag më të lartë,
- Për dërgesat që përmbajnë mallra për qëllime komerciale dhe që përmbajnë një
seri të akteve të tilla,
- Kur deklarata doganor është bërë me shkrim, me gojë apo duke shfrytëzuar
teknikën e përpunimit e të dhënave,
- Për dërgesat që përmbajnë mallra të referuara në Nenin 140 të këtij akti.
74
KREU VII
KONTROLLIMI I MALLRAVE, KONSTATIMET E DOGANËS DHE MASAT
TJERA QË NDËRMERR DOGANA
Neni 144
1. Mallrat kontrollohen në vendet e caktuara dhe gjatë orëve të caktuara, për atë qëllim
nga ana e Doganës.
2. Megjithatë, Dogana në kërkesë të deklaruesit mund të autorizojë kontrollin e mallrave
në vende të tjera edhe gjatë orarit ndryshe nga ai i referuar në paragrafin 1.
Shpenzimet e shkaktuara do t‘i bartë deklaruesi.
Neni 145
1. Kur dogana vendos t‘i kontrollojë mallrat, duhet ta informojë deklaruesin apo
përfaqësuesin e tij.
2. Kur ato vendosin kontrollimin vetëm një pjesë të mallrave, dogana duhet ta informojë
deklaruesin apo përfaqësuesin e tij, se cilët artikuj ata dëshirojnë t‗i kontrollojnë.
Zgjedhja e doganës duhet të jetë përfundimtare.
Neni 146
1. Deklaruesi apo personi i caktuar nga ai për të qenë prezent me rastin e kontrollit të
mallrave, duhet t‘i ofrojë doganës asistencë të kërkuar për ta lehtësuar punën e tyre. Nëse
dogana konsideron se asistenca e ofruar nuk është e kënaqshme ata mund të kërkojnë nga
deklaruesi, që të caktojë një person tjetër që është në gjendje të ofrojë asistencën e
domosdoshme.
2. Kur deklaruesi refuzon të jetë prezent në kontrollimin e mallrave apo të caktojë
personin qe është në gjendje të ofrojë asistencë, të cilën Dogana e konsideron të
domosdoshme, Dogana cakton afatin për veprim konform kërkesës së saj, me përjashtim
kur heqë dorë nga shikimi.
Nëse pas kalimit të afatit, deklaruesi nuk ka vepruar sipas kërkesave të doganës, kjo e
fundit në kuptim të nenit 79 (a) të Kodit, duhet të vazhdojë me shikimin e mallrave në
rrezik dhe në shpenzime të deklaruesit, duke kërkuar edhe shërbimet e ekspertëve apo të
ndonjë personi tjetër të caktuar në përputhje me dispozitat në fuqi.
3. Konstatimet nga ana e Doganës gjatë kontrollit të kryer sipas kushteve të referuara në
paragrafin paraprak, duhet të kenë të njëjtin validitet sikur të ishin kontrolluar në
prezencën e deklaruesit.
75
4. Në vend të masave të përcaktuara në paragrafët 2 dhe 3 të këtij neni, Dogana ka
mundësi që deklaratën ta trajtojë si të pavlefshme kur është e qartë se refuzimi i
deklaruesit për t‘u paraqitur në shikim të mallit ose ta caktojë personin i cili është në
gjendje të ofrojë ndihmën e domosdoshme, nuk e pengon dhe nuk ka për qëllim të
parandalon doganën, që të konstatojë se dispozitat me të cilat është rregulluar deklarimi i
mallit për procedurë të caktuar doganore, është shkelur dhe nëse me atë sjellje nuk ka pas
shmangie ose qëllim nga shmangja, sipas dispozitave nga Seksioni 70.1 apo Seksionit
84.2 të Kodit.
Neni 147
1. Kur, Dogana vendosin të marrin mostra, atëherë ato duhet ta informojnë deklaruesin
apo përfaqësuesin e tij.
2. Mostrat duhet të merren nga vetë Dogana. Megjithatë, Dogana mund të kërkojë që kjo
të bëhet nga vetë deklaruesi ose personi të cilin ai e cakton nën mbikëqyrje doganore.
Mostrat duhet të merren duke aplikuar dispozitat në fuqi.
3. Sasitë e mostrave të marra nuk duhet të tejkalojnë sasinë e mjaftueshme për analizë ose
shikim detal, duke mos përjashtuar edhe kontrollin e mundshëm nga analiza.
Neni 148
1. Deklaruesi apo personi i caktuar nga ai për të qenë prezent gjatë marrjes se mostrave,
duhet t‘i ofrojë Doganës gjithë asistencën e nevojshme për lehtësimin e operimit.
2. Kur deklaruesi refuzon të jetë i pranishëm në marrjen e mostrave apo për të caktuar
personin për të marrë pjesë apo kur ai dështon t‘i ofrojë doganës gjithë asistencën e
nevojshme për të lehtësuar operimin, atëherë duhet të aplikohen dispozitat nga Neni 146
(1) dhe të Nenit 146 (2), (3) dhe (4) të këtij akti.
Neni 149
Kur, Dogana merr mostrat për analizë apo për kontroll më të detajizuar, ata duhet të
autorizojnë lirimin e mallrave në fjalë pa pritur për rezultatet e analizës apo kontrollit,
përveç nëse ka bazë për të mos bërë një gjë të tillë dhe me kusht që kur është shkaktuar
apo do të shkaktohet borxhi doganor, tatimet e tilla janë futur në llogari dhe janë paguar
apo siguruar.
Neni 150
1. Sasitë e marra nga Dogana për mostra nuk duhet zbritur nga sasia e deklaruar e mallit.
2. Kur është në pyetje deklarata, eksporti apo përpunimit të jashtëm, deklaruesit i lejohet
atëherë kur rrethanat e lejojnë, sasitë e mallrave të marra si mostra te zëvendësojnë me
mallra identike, në mënyrë që të kompletojë dërgesën.
76
Neni 151
1. Përveç, nëse shkatërrohen gjatë analizës ose shikimit të detajizuar, mostrat e marra
duhet t‘i kthehen deklaruesit me kërkesë dhe shpenzime të tij, atëherë kur nuk ka më
nevojë të mbajtjes nga Dogana, posaçërisht kur parashkruhet e drejta për ankesë kundër
vendimit të sjellë nga Dogana në bazë të rezultatit të analizës ose shikimit detal.
2. Kur deklaruesi nuk kërkon mostrat për t‘u kthyer ato mund të shkatërrohen apo të
mbahen nga Dogana. Në raste të veçanta, Dogana mund të kërkojë nga deklaruesi që të
largojë mostrat që kanë mbetur.
Neni 152
1. Kur Dogana verifikon deklaratat dhe dokumentet shoqëruese ose shikimin e mallit ata
theksojnë, se paku në njërin ekzemplar të deklaratës doganor, të cilën mbajnë ose në
dokumentin përcjellës, bazën dhe rezultatet e çfarëdo verifikimi të tillë ose të
ekzaminimit. Në rast të ekzaminimit të pjesërishëm të mallit shënohen të dhënat mbi
dërgesat e ekzaminuara.
Kur është e duhur, Dogana e shënon në deklaratë, se deklaruesi apo përfaqësuesi i tij nuk
ka qenë i pranishëm.
2. Nëse rezultatet e verifikimit të deklaratës dhe të dokumenteve të bashkangjitura apo
ekzaminimit të mallrave nuk janë në përputhje me të dhënat e shënuara në deklaratë,
atëherë Dogana duhet të specifikojë të paktën në njërën kopje të deklaratës që mbetet tek
ajo në dokumentin e bashkangjitur, shënimet të cilat duhet marrë parasysh për llogaritjen
e detyrimeve për mallin përkatës dhe për aplikimin e dispozitave tjera, me të cilat
rregullohet procedura doganore në të cilën paraqiten mallrat doganor.
3. Në konstatimet e Doganës, duhet të theksohen kur është e nevojshme mjetet e
përshtatshme të identifikimit. Ato duhet të kenë datën dhe të përmbajnë të dhënat e
nevojshme për të identifikuar zyrtarin i cili i ka lëshuar.
4. Kur Dogana nuk verifikon deklaratën e as nuk ekzaminon mallrat, atëherë nuk ka
nevojë ta vërtetojë deklaratën apo dokumentet e bashkangjitura të referuara në paragrafin
1.
Neni 153
1. Lëshimi i mallit në qarkullim të lirë shkakton regjistrimin në kontabilitet të detyrimeve
të përcaktuara sipas shënimeve në deklaratë. Kur Dogana konsideron që në bazë të
kontrollit të ndërmarrë, mund të vijë deri të vërtetimi i një shume më të madhe, që do të
rezultonte në bazën e të dhënave të deklaruara, ata do të kërkojnë sjelljen e garancionit, i
cili do të ishte i mjaftueshëm për mbulimin e ndryshimit në mes të shumës se konstatuar
sipas të dhënave të deklaruara në deklaratë dhe të shumës e cila në fund do të ishte e
77
pagueshme për mallin. Megjithatë, deklaruesi mund të kërkojë regjistrimin e
menjëhershëm të shumës së detyrimeve, me qëllim të lëshimit të mallit për shkak të mos
prezantimit të garancionit.
2. Kur, në bazë të kontrollimeve të kryera, Dogana vlerëson sasinë e detyrimeve në
import të ndryshme nga sasia e cila rezulton nga të dhënat në deklaratë, atëherë lirimi i
mallrave shkakton regjistrimin e mënjëhershëm të shumës së konfirmuar.
3. Kur Dogana ka dyshime të bazuar, për zbatimit e ndalesave të caktuara ose të
kufizimeve dhe procedura nuk mund të përfundojë deri te konfirmimi (pranimi) i
rezultateve të verifikimit të cilat i ndërmerr Dogana, malli nuk mund të lëshohet.
4. Përjashtimisht nga paragrafi 1, Dogana mund të heqë dorë nga kërkesa e garancionit
për mallrat, të cilat janë objekt i kërkesës për kuotën tarifore, nëse vërtetojnë se në kohën
e pranimit të deklaratës për lëshim të mallit në qarkullim të lirë, kuota tarifore nuk është
plotësuar në kuptim të Nenit 205 të këtij akti.
Neni 154
1. Dogana cakton formën e lëshimit të mallit, duke pasur parasysh vendin në të cilin
gjendet malli dhe masat e posaçme të mbikëqyrjes.
2. Kur deklarata paraqitet në formë të shkruar, në të shënohet koha dhe data e lëshimit
ose kur është e aplikueshme, në dokumentet e paraqitura, me ç‘rast një kopje i kthehet
deklaruesit
Neni 155
1. Kur Dogana nuk kanë qenë në gjendje të japë lëshimin për njërën nga arsyet e
specifikuara në pjesën e dytë dhe të tretë të nenit 79 (a) të Kodit, ato duhet ti japin
deklaruesit afat kohor për të rregulluar situatën e mallrave.
2. Kur në rrethanat e referuara në pjesën e dytë të nenit 79 (a) të Kodit, deklaruesi nuk ka
ofruar dokumentet e kërkuara brenda afatit kohor të referuar në paragrafin 1, deklarata
lëndore do të konsiderohet jovalide dhe Dogana do ta anulojë atë, duke i aplikuar
dispozitat e nenit 70.3 të Kodit.
3. Në rrethanat e referuara në pjesën e tretë të nenit 79 (a) të Kodit dhe pa paragjykuar
ndonjë masë të ndërmarrë sipas nënparagrafit të parë të nenit 70.1 apo nenit 180 të Kodit,
ku deklaruesi nuk ka paguar e as nuk ka garantuar detyrimet brenda afatit kohor të
referuar në paragrafin 1, atëherë Dogana mund të fillojë me formalitetet preliminare për
shitjen e mallrave. Në këtë rast mallrat mund të shiten nëse në ndërkohë janë plotësuar
kushtet e kërkuara. Dogana duhet ta informojnë deklaruesin.
Dogana mundet nën rrezikun e shpenzimeve të deklaruesit, ta zhvendosë mallin lëndor në
lokacione të veçanta nën mbikëqyrjen doganore.
78
Neni 156
Duke përjashtuar neni 70.2 të Kodit, deklarata doganore mund të anulohet pas lëshimit të
mallrave në mënyrën e paraparë siç vijon:
1. Kur konstatohet që malli është deklaruar gabimisht për atë procedurë doganore që
shkakton pagesën e detyrimeve të importit në vend që të vendoset në një procedurë tjetër
doganore, Dogana do ta anulojë deklaratën në qoftë së kërkesa për këtë ushtrohet brenda
afatit prej tre muajve nga data e pranimit të deklaratës, me kusht që;
- Ndonjë shfrytëzim i mallrave nuk ka qenë në kundërshtim me kushtet e
procedurës doganore në kuadër të së cilës ato duhet të vendosen,
- Kur mallrat janë deklaruar, ato kanë qenë të destinuara të vendosen nën një
procedurë doganore tjetër, për të cilën i kanë plotësuar kushtet dhe
- Mallrat janë futur menjëherë për procedurë doganore, për të cilën realisht kanë
qenë të destinuara.
Deklarata me të cilën mallrat vendosen në një procedurë tjetër doganore është efektive
nga data e pranimit të deklaratës së anuluar.
Dogana mund të lejojë kalimin e periudhës kohore prej tre muajsh në rastet e arsyeshme;
2. Kur konstatohet se malli është deklaruar gabimisht në vend të mallit tjetër, për
procedurën doganore që e bënë të detyrueshme pagesën e detyrimeve të importit, Dogana
do ta anulojë deklaratën, nëse kërkesa për këtë është ushtruara në afat prej tre muajve nga
data e pranimit me kusht që;
- Paraprakisht malli i lajmëruar:
(i) nuk ka qenë i shfrytëzuar përveç mënyrës së lejuar në statusin paraprak;
(ii) janë kthyer në gjendjen e tyre paraprake;
dhe që
- Mallrat që është dashur të deklarohen për procedurën doganore paraprake të
destinuar:
(i) mund, kur është paraqitur deklarata paraprake të paraqitet të njësia Doganore e
njëjtë dhe
(ii) janë deklaruar për të njëjtën procedurë doganore ashtu siç janë destinuar në
fillim.
79
Dogana mundet me përjashtime të lejojë afatin kohor të referuar më sipër, që të shtyhet
në rastet e arsyeshme.
3. Në rastin e porosive postare të mallrave që janë kthyer, Dogana duhet t‘i anulojë
deklaratat për lëshim në qarkullimi të lirë, nëse kërkesa e tillë është ushtruar brenda tre
muajsh nga data e pranimit të deklaratës, me kusht që mallrat janë eksportuar në adresën
paraprake të furnizuesit ose në adresë tjetër të cilën e përcakton furnizuesi në fjalë;
4. Kur autorizimi retroaktiv është dhënë në përputhje me:
- Nenin 199 të këtij akti për lëshim në qarkullim të lirë me trajtim të favorizues
tarifor apo në shkallën e redukuar apo zero të taksës në llogari të përdorimit final
të mallrave apo
- Nenin 288 të këtij akti, për procedurat doganore me ndikim ekonomik.
5. Kur mallrat janë deklaruar për eksport apo për procedurën e përpunimit të jashtëm,
deklarata duhet të anulohet, me kusht që:
a) Në rastin kur mallrat i nënshtrohen detyrimeve të eksportit, bëhet kërkesa për
kthim të detyrimeve ose i nënshtrohet masave tjera të posaçme me rastin e
eksportit.
- Deklaruesi i ofron Doganës për eksport dëshminë se mallrat nuk janë
larguar nga Kosova;
- Deklaruesi ia kthen të gjithë ekzemplarët e deklaratës doganore së bashku
me gjithë dokumentacionin tjetër, i cili i është dhënë pas pranimit të
deklaratës;
- Deklaruesi i ofron Doganës për eksport dëshminë se ndonjë shumë e
garantuar për fuqi të deklaratës së eksportit për mallrat në fjalë është
paguar apo që masat e domosdoshme janë ndërmarrë nga departamentet e
përfshira, për të siguruar se ato nuk janë paguar dhe
- Deklaruesi në bazë të dispozitave në fuqi vepron në pajtim me të gjitha
obligimet që i ka caktuar Dogana e eksportit për ta rregulluar situatën e
mallit.
Anulimi i deklaratës tërheq pas veti anulimin e të gjitha harmonizimeve të
bëra në lejen eksportuese të paraqitur me qëllim të mbështetjes se
deklaratës.
Kur kërkohet që malli i paraqitur për eksport ta lëshojë territorin doganor
të Kosovës në afatin e caktuar, mosrespektimi i afatit të dhënë shkakton
80
anulimin e deklaratës përkatëse me ç‘rast Dogana e lajmëron deklaruesin
me shkrim.
b) Në rastin për mallra të tjera, Dogana e eksportit është informuar në pajtim me
nenin 373 të këtij akti, nuk e kanë lëshuar akoma territorin doganor të Kosovës.
6. derisa ri-eksporti kërkon paraqitjen e deklaratës, paragrafi 5 i këtij neni aplikon
ndryshime përkatëse (mutatis mutandis).
7. Kur mallrat e Kosovës vendosen në procedurën e magazinimit në kuptim të nenit 103.1
(b) të Kodit, anulimi i deklaratës për hyrje në atë procedurë, mund të kërkohet ose të
lejohet me kusht që masat e ndërmarra të parapara me ligjet në aplikim, në rast të mos
ndërmarrjes konform trajtimit dhe shfrytëzimit të lejuar.
Nëse me kalimin e periudhës së përcaktuar për mbajtje të mallrave në procedurën e
magazinimit doganor, nuk ushtrohet kërkesa për caktimin e trajtimit ose përdorim të
lejuar të parapara me dispozitat përkatëse ligjore, Dogana ndërmerr masat e parapara me
dispozitat në fjalë.
Neni 157
Kur Dogana i shet mallrat e Kosovës në pajtim me paragrafin (b) të nenit 79 të Kodit,
atëherë kjo duhet të bëhet në përputhje me procedurat në fuqi në Kosovë.
KREU VIII
PROCEDURAT E THJESHTËSUARA
Kapitulli 1
Dispozitat e përgjithshme
Neni 158
1. Procedura për deklaratat jo të plota i lejon Doganës që në raste të arsyeshme ta pranojë
deklaratën e cila nuk i përmban të gjitha të dhënat e kërkuara, përkatësisht të cilën nuk e
përcjellin të gjitha dokumentet e domosdoshme për procedurën doganore të caktuar.
2. Procedurat e thjeshtësuar të deklarimit duhet t‘u mundësojë mallrave të hyjnë për
procedurë doganore përkatëse me paraqitjen e deklaratës së thjeshtësuar me prezantim të
mëpastajmë të deklaratës plotësues, që mund të jetë e përgjithshëm, periodik apo i
natyrës së përmbledhur (ri-kapitullive).
4. Procedura e zhdoganimit lokal mundëson paraqitjen e mallit për procedurë të
caktuar doganore e cila bëhet në lokalet e personit të caktuar apo në vendet e
caktuara të lejuar apo aprovuar nga Dogana.
81
Neni 159
Kur procedura e thjeshtësuar është aplikuar duke përdorur sistemin e përpunimit e të
dhënave, për të bërë deklaratë doganore apo duke shfrytëzuar teknikat e përpunimit e të
dhënave, atëherë duhet të aplikohen dispozitat e referuara në nenet 106 (2) dhe (3), 127,
128 dhe 129 të këtij akti, me ndryshimet e domosdoshme.
KAPITULLI 2
Deklaratat për lëshim të mallit në qarkullim të lirë
Seksioni 1
Deklaratat e pakompletuara
Neni 160
Deklarata për lëshim në qarkullim të lirë të cilin Dogana me kërkesë të deklaruesit mund
ta pranojë edhe nëse nuk i përmban të gjitha të dhënat nga Aneksi 18, duhet të përmbajë
të paktën të dhënat e referuara në katrorin 1 (nënndarja e parë dhe e dytë) 14, 21, 31, 37,
40 dhe 54 të Dokumentit Unik Doganor dhe:
- Përshkrimin e mallrave në kuptimin e precizimit të tyre të mjaftueshëm për t‘i
mundësuar Doganës të përcaktojë menjëherë dhe qartë titullin apo nëntitullin e
përfshirë të TARIK-ut,
- Kur mallrat i nënshtrohen detyrimeve sipas vlerës, vlera e tyre për qëllime
doganore ose kur paraqitet situata që deklaruesi nuk është në situate ta paraqesë
atë vlerë, paraqiten të dhëna e përkohshme mbi vlerën e mallit, të cilën Dogana e
konsideron të pranueshme, me marrjen në konsideratë sidomos të dhënat që i ka
në disponim deklaruesi.
- Të gjitha të dhënat tjera për të cilat Dogana konsideron se janë të domosdoshme
për identifikimin e mallit, aplikimin e dispozitave që rregullojnë lëshimin e mallit
në qarkullim të lirë dhe përcaktimin e shumës të çfarëdo garancioni që është i
nevojshëm për t‘u deponuar para lëshimit te mallit në qarkullim të lirë.
Neni 161
1. Me deklaratën për lëshim të mallit në qarkullim të lirë, të cilin Dogana me kërkesë të
deklaruesit, mund ta pranojë edhe pa qenë e shoqëruar nga disa nga dokumentet
përcjellëse, së paku bashkëngjitën ato dokumente, që duhet prezantuar para se mallrat e
deklaruara të mund të lëshohen për qarkullim të lirë.
82
2. Duke u distancuar nga paragrafi 1 të këtij neni , deklaratën të cilën nuk e përcjellin një
ose më shumë dokumente të kërkuara para se malli të lëshohet në qarkullim të lirë, mund
të pranohet kur Dogana vërteton se;
(a) ai dokument ekziston dhe është valid;
(b) nuk mund t‘i bashkëngjitet deklaratës për arsye të ndryshme që janë jashtë
kontrollit të deklaruesit;
(c) Ndonjë vonesë në pranimin e deklaratës do të parandalonte lëshimin e mallrave në
qarkullim të lirë dhe do të shkaktonte një detyrim më të lartë, të cilit do t‘i
nënshtrohej malli.
Të dhënat që kanë të bëjnë me dokumentet e humbura duhet të shënohen në deklaratë në
të gjitha rastet.
Neni 162
1. Koha e lejuar nga Dogana për deklaruesin për të komunikuar të dhënat apo të paraqitur
dokumentet të cilët kanë munguar në momentin e paraqitjes se deklaratës, nuk duhet të
tejkalojë afatin prej 30 ditësh nga data e pranimit.
Në rast së dokumentit të kërkuar për aplikim të shkallës së redukuar apo zero të taksës në
import, ku Dogana ka bazë të arsyes të besojë se mallrat e përfshira në deklaratën jo të
plotë plotëson kushtet për taksë të redukuar apo zero, me kërkesë të deklaruesit mund t‘i
caktohet afati për paraqitjen e dokumenteve, ky afat nuk mund të jetë më i gjatë se 120
ditë.
Kur mungesa e të dhënave apo dokumenteve te cilat janë të kërkuara për paraqitje kanë të
bëjnë me vlerën doganore, Dogana mundet kur të dëshmohet plotësisht, të caktoje afate
më të gjatë apo vazhdim të afatit. Afati i përgjithshëm i lejuar duhet të merr parasysh
edhe periudhën e përshkruar në fuqi.
2. Kur taksa e redukuar apo zero në import aplikohet për mallrat e lëshuara në qarkullim
të lirë brenda kuotave tarifore apo me kusht që vënia e taksës të taksave të zakonshme në
import nuk është futur përsëri brenda kufijve tarifor apo masave tjera preferenciale,
atëherë përfitimi nga kuota tarifore apo masa preferenciale tarifore lejohet vetëm pas
paraqitjes te Dogana e dokumentacionit nga i cili varet lejimi për reduktim apo shkallës
së redukuar apo zero. Ky dokument mund të paraqitet:
- Para shfrytëzimit të kuotës tarifore, apo
- Në rastet e tjera, para datës kur instrumenti i politikes tregtare të Kosovës
parasheh aplikim e detyrimeve të rregullta doganore.
83
3. Në pajtim me paragrafët 1 dhe 2 të këtij neni, dokumenti nga prezantimi i të cilit varet
dhënien e shkallës së redukuar apo zero të taksës në import, mund të prezantohet edhe
pas kalimit të afatit të lejuar me kusht që deklarata e cila ka të bëjë me mallin përkatës
është pranuar para asaj date.
Neni 163
1. Pranimi nga ana e Doganës të deklaratës jo të plotë nuk e parandalon ose shtyn
lëshimin e mallrave të deklaruara, përveç nëse ekzistojnë arsye tjera të bazuara. Pa rënë
ndesh me dispozitat e nenit 153 të këtij neni, lëshimi duhet të bëhet në përputhje me
kushtet e paraqitura në paragrafët 2 deri 5 të këtij neni.
2. Kur paraqitja e serishme e shënimeve ose të dokumentacionit përcjellës, të cilët kanë
munguar në momentin e pranimit të deklaratës nuk ndikon në lartësinë e detyrimeve të
cilave u nënshtrohet malli i përfshirë me deklaratën përkatëse, Dogana me këtë rast
menjëherë e regjistron vlerën e llogaritur në mënyrë të zakonshme.
3. Kur sipas nenit 160 të këtij akti, deklarata përmban shënime të përkohshme mbi
vlerën e mallit, Dogana do të ndërmerr:
- Të regjistrojë menjëherë shumën e detyrimeve të vërtetuar në bazë të atyre
shënimeve të,
- Kërkojë nëse është e nevojshme parashtrimin e garancionit të mjaftueshëm për
mbulimin e ndryshimit ndërmjet shumës së llogaritur në bazë të shënimeve të
përkohshme dhe shumës më në fund që do t‘i nënshtrohej malli.
4. Kur në rrethanat e tjera nga ato të referuara në Paragrafin 3, paraqitja me vonesë e
shënimeve apo e dokumenteve përcjellëse të cilat kanë munguar në momentin kur është
pranuar deklarata mund të ndikojë në lartësinë e taksave të cilave i nënshtrohet malli i
përfshirë me atë deklaratë;
a) Nëse paraqitja me vonesë e ndonjë të dhëne ose dokumenti mund të sjellë deri të
aplikimi i detyrimeve sipas shkallës së reduktuar, Dogana:
- Menjëherë t‘i regjistrojnë detyrimet e importit të pagueshme në shkallë të
reduktuar dhe,
- Të kërkojë deponimin e garancionit që përfshinë ndryshimin ndërmjet asaj
shume dhe shumës e cila mund të jetë e pagueshme, kur taksat në import
për mallrat në fjalë janë të llogaritura me shkallë të zakonshme;
b) Nëse paraqitja me vonesë e ndonjë shënimi që ka munguar apo dokumenti mund
të sjellë deri te importimi i mallrave me lirim total nga detyrimet importuese,
Dogana do të kërkojë deponimin e garancionit që përfshinë shumën e cila do ta
84
mbulojë shumën të cilën duhet paguar sikur këto taksa të jenë llogaritur sipas
shkallës normale.
5. Pa rënë ndesh nga çfarëdo ndryshimi të mëvonshëm deri te ndryshimet pasuese, që
mund të lindin veçmas si rezultat i përcaktimit përfundimtar të vlerës doganore,
deklaruesi ka mundësi që në vend të deponimit të garancisë të kërkojë regjistrim të
menjëhershëm:
- Kur aplikohet pjesa e dytë e paragrafit 3 apo pjesa e dytë e paragrafit (4) (a)të
shumës së detyrimeve, për të cilat mallrat mund të jenë të detyrueshme më në
fund, apo
- Aplikohet paragrafi 4 (b) i këtij neni shuma e detyrimeve të llogaritura sipas
shkallës normale.
Neni 164
Nëse më kalimin e periodës së referuar në neni 162 të këtij akti, deklaruesi nuk i
parashtron të dhënat e domosdoshme për përcaktimin përfundimtar e vlerës doganore të
mallrave apo ka dështuar të ofrojë të dhënat apo dokumentet që mungojnë, Dogana duhet
që menjëherë t‘i regjistrojë detyrimet e importit, me të cilat ngarkohet malli i caktuar ose
të regjistrohet garancioni i deponuar sipas dispozitave të nenit 163 (3) dhe nenit 163 (4)
pika (a) dhe (b) të këtij akti.
Neni 165
1. Deklarata jo e plotë e pranuar sipas kushteve të paraqitura më nenet 160 deri 163 të
këtij akti, mund të plotësohet nga deklaruesi apo me marrëveshje me doganën të
zëvendësohet me deklaratë tjetër, e cila i plotëson kushtet e parapara në nenin 66 të
Kodit.
2. Në të dy rastet datë për llogaritjen e shumës, detyrimin dhe aplikimin e dispozitave të
tjera që rregullojnë lirimin e mallrave për qarkullim të lirë, duhet të jetë data e pranimit të
deklaratës të jo të plotë.
Seksioni 2
Procedura e thjeshtësuar e deklarimit
Neni 166
1. Deklaruesit në bazë të kërkesës me shkrim e cila përmban të gjithë shënimet e
nevojshme, i lejohet që në bazë të kushteve nga neni 167 dhe 168 të këtij akti, të paraqesë
deklaratën për lëshim të mallit në qarkullim të lirë në formën e thjeshtësuar, me të cilin
rast doganës i paraqitet malli.
85
2. Një deklaratë e tillë mund të jetë në formë,
- Qoftë të deklaratës jo të plotë në Dokumentin Unik Doganor, apo
- Në dokumentin administrativ apo komercial, i shoqëruar nga kërkesa për lirim për
qarkullim të lirë.
Duhet të përmbajë të paktën të dhënat e domosdoshme për identifikimin e mallrave.
3. Kur rrethanat lejojnë, Dogana mund të lejojë kërkesën për lëshim në qarkullim të lirë
të referuar në pjesën e dytë të paragrafit 2, që të zëvendësohet me kërkesën e
përgjithshme, në lidhje me lirimin e mallrave që të kryhen gjatë kohës së caktuar.
Referimi për autorizimin e dhënë në përgjigje të kërkesës së tillë të përgjithshme, duhet të
shënohet në dokumentin komercial apo administrativ të paraqitur sipas paragrafit 1.
4. Deklarata e thjeshtësuar duhet të shoqërohet nga të gjitha dokumentet, paraqitja e të
cilave mund të kërkohet për të siguruar lirimin e mallrave për qarkullim të lirë. Përveç në
rastet nga Neni 161 (2).
5. Ky nen nuk duhet të bie ndesh me Nenin 185.
Neni 167
1. Autorizimi i referuar në nenin 166 duhet t‘i jepet deklaruesit me kusht që të jetë e
mundur të garantohet kontrolli efektiv për përputhjen me ndalesat apo kufizimet e
importit apo dispozitat e tjera, që rregullojnë lirimin për qarkullim të lirë.
2. Një autorizim i tillë duhet të refuzohet në parim kur personi që ka bërë kërkesën:
- Ka kryer shkelje serioze apo shkelje të përsëritura të rregullave doganore,
- Mallrat i kanë deklaruar për lirim në qarkullim të lirë herë pas here.
Dhënia e autorizimit mund të refuzohet kur personi i caktuar vepron në llogari të personit
tjetër, i cili deklaron mallrat për lirim për qarkullim të lirë vetëm për raste herë pas here.
3. Duke marrë parasysh nenin 15 të Kodit, autorizimi mund të revokohet kur paraqiten
rastet e referuara në paragrafin 2.
Neni 168
1. Autorizimi i referuar në Nenin 166 duhet:
- Të caktojë zyrën (zyrat) kompetente për të pranuar deklaratat e thjeshtësuara,
- Të specifikojë formën dhe përmbajtjen e deklaratave të thjeshtësuara,
86
- Të specifikojë mallrat për të cilat aplikohet të dhënat që mund të shfaqen në
deklaratat e thjeshtësuara për qëllimet e identifikimit të mallrave,
- Referohet në garancionin që duhet të ofrohet nga personi i përfshirë për të
mbuluar ndonjë borxh doganor, i cili mund të paraqitet.
Duhet gjithashtu të specifikojë formën dhe përmbajtjen e deklaratës përmbledhëse dhe
duhet të paraqesë kufizimet kohore brenda të cilave ato duhet t‘i paraqiten doganës, të
përcaktuara për këtë qëllim.
2. Dogana mund të heqë dorë nga prezantimi i deklaratës përmbledhëse kur deklarata e
thjeshtësuar ka të bëjë me mallrat e përfshira, vlera e të cilave është nën pragun statistikor
të paraparë me dispozitat në fuqi, ndërsa deklarata e thjeshtësuar do të përmban të gjitha
shënimet e nevojshëm për lëshim të mallit në qarkullim të lirë.
Seksioni 3
Procedura për zhdoganim lokal
Neni 169
Autorizimi për shfrytëzimin e procedurës për zhdoganim lokal, duhet të jetë në përputhje
me kushtet dhe mënyrën e paraqitur në nenet 170 deri 172 për ndonjë person, i cili
kërkon t‘i lëshohen mallrat në qarkullim të lirë në lokalet e tij apo në vendet e tjera të
referuara në Nenin 158 dhe në këtë kuptim Doganës i paraqitet kërkesa e cila përmban të
gjitha të dhënat e domosdoshme për dhënie të autorizimit:
- Në lidhje me mallrat që varen qoftë nga procedura e transitit dhe për të cilat personi
që referohet për atë më sipër, është i autorizuar të shfrytëzojë procedurat e thjeshtësuara
për t‘u kryer në zyrën e destinimit në përputhje me nenet 245. 246 dhe 247,
- Në lidhje me mallrat të vendosura më parë nën procedurë doganore me ndikim
ekonomik duke mos përjashtuar Nenin 185,
- Në lidhje me mallrat të cilat jenë paraqitur në Doganë në kuptim të nenit 44 të
Kodit, transportohen deri te lokalet ose vendet nga paragrafi 1 i këtij neni në
pajtim me procedurën e transitit,
- Në lidhje me mallrat që janë sjell në Kosovë për përjashtim të kërkesës që ato të
prezantohen në Doganë sipas nenit 45.2 (b) të Kodit.
87
Neni 170
1. Autorizimi i referuar në Nenin 169 duhet të jepet me kusht që:
- Evidencat e aplikuesit t‗i mundësojë Doganës të kryejë kontroll efektiv në veçanti
për kontrollet e mëvonshme,
- Është i mundur garantimi i kontrollit efektiv në përputhje me ndalesat në import
apo kufizimet ose çfarëdo mase tjetër që e rregullon vendosjen në qarkullim të lirë
të mallrave.
2. Autorizimi në parim duhet të refuzohet kur aplikanti:
- Ka kryer shkelje serioze apo shkelje të përsëritura të rregullave doganore,
- Deklaron mallrat për lëshim në qarkullim të lirë vetëm herë pas herë.
Neni 171
1. Pa ra ndesh me nenin 15 të Kodit, Dogana mund të heqë dorë nga revokimi i
autorizimit kur:
- Pronari i plotëson të gjitha obligimet brenda afateve të vendosura nga Dogana,
apo
- Dështimi për të plotësuar obligimin është pa pasojë reale për operimin e duhur të
procedurës.
2. Autorizimi revokohet kur paraqitet situata nga pika 1 e nenit 170, paragrafi (2), të këtij
akti.
3. Autorizimi mund të revokohet kur paraqitet situata nga pika 2 e nenit 170 paragrafi (2)
te këtij akti.
Neni 172
1. Në mënyrë që Dogana të jetë e bindur në rregullin e veprimeve të ndërmarra,
poseduesi i autorizimit nga Neni 169 duhet:
a) Në situatat e referuara nga pika e parë dhe të tretë të Nenit 169;
(i) kur mallrat të jenë lëshuar për qarkullim të lirë pas arritjes në vendin e caktuar
për atë qëllim:
- Të njoftojë Doganën për një arritje të tillë në formën dhe mënyrën e
specifikuar nga ata për qëllimin e lëshimit të mallrave dhe
- Futjen e mallit në evidencë;
88
(ii) Kur lëshimi për qarkullim të lirë paraprihet me një strehim të përkohshme e
mallrave në kuadër të kuptimit të nenit 54 të Kodit në të njëjtin vend para
tejkalimit të afatit të përdorimit sipas nenit 53 të Kodit:
- Të njoftojë Doganën në mënyrë të përshkruar në formën që ajo e kërkon
dhe që e përcakton me qëllim të vendosjes se mallit në qarkullim të lirë,
me qëllim të marrjes se autorizimit për lëshimin e mallit dhe
- Futjen e mallit në evidencë;
b) Në rastet e referuara nga paragrafi i dytë i nenit 169 të këtij akti:
- Të njoftojë Doganën në mënyrë të përshkruar, në formën dhe mënyrën e
specifikuar nga ata, për qëllimin e lëshimit të mallrave për qarkullim të
lirë, me qellim të lirimit të mallrave dhe
- Futjen e mallit në evidencë.
Njoftimi i referuar nga pika e parë e këtij paragrafi nuk është i nevojshëm kur
malli i cili duhet të lëshohet në qarkullim të lirë tanimë që është vendosur në
Magazinën doganore të tipit D;
c) Në rastet e referuara në pjesën e katërtë të nenit 169, pas arritjes së mallrave në
vendin e caktuar për atë qëllim:
- Futjen e mallit ne evidence;
d) T‘i vë në dispozicion Doganës sipas pikave (a), (b) dhe (c), te këtij paragrafi, prej
momentit të futjes në evidencë të gjitha dokumentet, paraqitja e të cilave është e
nevojshme për aplikimin e dispozitave të cilat rregullojnë vendosjen e mallrave në
qarkullim të lirë.
2. Me kusht që mos të ndikohet në kontrollin e veprimeve të ndërmarra të rregullta,
Dogana mund:
a) Të lejojë njoftimin e referuar në pikat (a) dhe (b) të paragrafit 1 që nga momenti
kur është e pashmangshme arritja e mallrave;
b) Në disa raste të veçanta kur natyra e mallrave në fjalë dhe kur qarkullimi i
mallrave po ashtu kërkon, lirimi i mbajtësit të autorizimit nga obligimi për të
njoftuar zyrën kompetente doganore për secilën arritje të mallrave, me kusht që ai
të paraqes te zyra doganore gjithë informacionin që konsiderohet si i
domosdoshëm për të mundësuar ushtrimin e të drejtës për të shikuar mallin, nëse
është e nevojshme.
Në këtë rast futja e mallrave në evidencë të personit të përfshirë duhet të jetë
ekuivalente me lëshimin e mallrave.
89
3. Futja në evidence nga pikat (a), (b) dhe (c) të paragrafit 1 të këtij neni mund të jetë e
zëvendësuar me çfarëdo veprimi tjetër, duke ofruar garancion të cilin e përcakton
Dogana. Evidenca përmban datën dhe të dhënat e nevojshme për identifikimin e
mallrave.
Neni 173
Autorizimi i referuar në Neni 169 duhet të paraqes rregullat për operim të procedurës dhe
në veçanti duhet të përcaktojë:
- Mallrat për të cilat aplikohet;
- Formën e obligimeve nga Neni 172 dhe instrumentin e garancionit të cilin personi
i caktuar duhet ta deponojë;
- Kohen e lëshimit të mallrave;
- Afatin kohor në kuadër të cilit deklarata përmbledhëse duhet të paraqitet te zyra
doganore kompetente e caktuar për atë qëllim,
- Kushtet nën të cilat janë përfshirë mallrat në mënyrë të përgjithshme, periodike
ose me Deklaratë rekapitulative, siç i përgjigjet situatës.
KAPITULLI 3
Deklaratat për procedurë doganore me ndikim ekonomik
Seksioni 1
Paraqitja për procedurë doganore me ndikim ekonomik
Nënseksioni 1
Paraqitja për procedurën e Magazinimit doganor
A. Deklaratat e jo e plotë
Neni 174
1. Me kërkesë të deklaruesit, zyra doganore e hyrjes mund ta pranojë deklaratën jo të
plotë për procedurën e magazinimit doganor në rastet kur nuk përmban disa nga të dhënat
e kërkuara me Aneksin 18, në qoftë se kjo deklaratë përmban të paktën të dhënat e
nevojshme për identifikim e mallrave, me të cilat ka të bëjë, duke përfshirë edhe sasinë e
tyre.
2. Nenet 161, 162 dhe 165 duhet të aplikohen me ndryshimet përkatëse.
90
B. Procedura e thjeshtësuar e deklarimeve
Neni 175
1. Deklaruesi në bazë të kërkesës autorizohet në përputhje me kushtet dhe mënyrën e
paraparë në Nenin 176 të paraqesë deklaratën për procedurë e magazinimit doganor në
formën e thjeshtësuar, kur mallrat të jenë paraqitur në Doganë.
Deklaratat e tilla të thjeshtësuara mund të jenë në formën:
- Deklarata jo të plotë nga Neni 174 i këtij akti, dhe
- Dokumenti administrativ ose ai komercial i përcjellë nga kërkesa për paraqitje në
procedurë;
Deklarata e thjeshtësuar përmban të dhënat e referuara në Neni 174 (1) të këtij akti.
2. Kur kjo procedurë aplikohet në llojin D Magazinës Doganor, deklarata e thjeshtësuar
përfshinë të dhënat e mjaftueshme edhe mbi llojin e mallit, të cilat janë të mjaftueshme që
ta mundësojnë klasifikimin momental të mallit, si dhe caktimin e vlerës doganore.
3. Procedura e referuar në paragrafin 1 nuk duhet të aplikohet për llojin F të magazinës
doganor.
4. Procedura e referuar në pjesën e dytë të paragrafit 1 duhet të aplikohet për llojin B të
magazinës doganor, përveç nëse nuk do të jetë e mundshme të shfrytëzohet dokumenti
komercial.
Neni 176
1. Aplikimi i referuar në Neni 175 (1) duhet të bëhet me shkrim dhe të përmbajë gjitha të
dhënat e nevojshme për dhënien e autorizimit.
Kur të lejojnë rrethanat, aplikimi i referuar në Nenin 175 (1) mund të zëvendësohet me
kërkesë të përgjithshme për kryerjen e veprimeve gjatë periudhës se caktuar.
Në këtë rast aplikimi duhet të bëhet nën kushtet e paraqitura në nenet 282, 283 dhe 284
dhe duhet të dorëzohet së bashku me kërkesën për dhënie të autorizimit për magazinën
doganor ose si kërkesë për ndryshim të autorizimit paraprak nga Dogana, e cila e ka
dhënë autorizimin për procedurë.
2. Kërkesa referuar në Nenin 175 (1) i lëshohet personit të caktuar me kusht që nuk do të
ndikojë në veprimet që rregullojnë procedurën e magazinimit doganor.
3. Lëshimi i autorizimit do të refuzohet kur:
91
- Garancionet e domosdoshme për kryerje të duhur të procedurave nuk janë dhënë;
- Personi i caktuar i paraqet mallrat për procedurë vetëm herë pas here;
- Personi i caktuar ka kryer shkelje serioze apo shkelje të përsëritura të rregullave
doganore.
4. Pa rënë ndesh me nenin 15 të Kodit, autorizimi mund të revokohet kur rastet e
referuara në paragrafin 3 të kenë lindur.
Neni 177
Autorizimet e referuara në Nenin 175 (1) duhet të paraqesin rregullat specifike për
rrjedhën e procedurës, duke përfshirë:
- Zyrën (zyrat) për paraqitje për procedurë,
- Formën dhe përmbajtjen e deklarimeve të thjeshtësuara.
Nuk ka nevojë të paraqitet deklarate përmbledhëse.
C. Procedura për zhdoganim lokal
Neni 178
1. Autorizimi për shfrytëzimin e procedurës për zhdoganim lokal lëshohet në përputhje
me kushtet dhe mënyrën e paraqitur në paragrafin 2 dhe nenet 179 dhe 180.
2. Procedura e zhdoganimit lokal nuk duhet të aplikohet për llojin B dhe F të magazinës
Doganore.
3. Neni 176 aplikohet me ndryshimet përkatëse.
Neni 179
1. Në mënyrë që t‘i mundësohet Doganës të sigurohet për kryerje të duhur të
procedurave, poseduesi i autorizimit duhet që më të arritur të mallit në vendin e caktuar:
a) Të njoftojë arritjen e tillë te zyra mbikëqyrëse në formën dhe mënyrën e
specifikuar nga Dogana;
b) Futja e të dhënave në evidencat e rezervave të mallrave;
c) Lërja në dispozicion zyrës mbikëqyrëse e të gjitha dokumentet, të cilat kanë të
bëjnë me paraqitjen e mallit në procedurë.
92
Paraqitja në evidencat e rezervës, e referuar si në piken (b) përmban të paktën disa nga të
dhënat, të cilat shfrytëzohen për identifikimin komercial të mallit, duke marrë parasysh
edhe sasinë.
2. Duhet të aplikohet me nenin 172 (2).
Neni 180
1. Në autorizimin e referuar në nenin 178 (1) të këtij akti, përcaktohen rregullat e veçanta
për rrjedhën e procedurës, e posaçërisht precizohen:
a) mallrat të cilat i përkasin procedurës;
b) formën e obligimeve të referuara në nenin 179;
c) kohën e lirimit të mallrave.
2. Deklarata përmbledhëse nuk duhet të kërkohet.
Nënseksioni 2
Paraqitja për përpunim të brendshëm, përpunim nën kontroll doganor apo
procedurat e importit të përkohshëm
A. Deklarata jo e plotë
Neni 181
1. Deklarata për hyrje në ndonjë procedurë me ndikim ekonomik, përveç përpunimit të
jashtëm ose të magazinimit doganor, të cilën Dogana mund ta pranojë sipas kërkesës së
deklaruesit edhe në qoftë se nuk i përmban disa nga shënimet në Aneksin 18 të këtij akti
apo kur ato nuk janë të shoqëruara nga disa dokumente të referuara në nenin 125 të këtij
akti, por duhet të përmbajë të paktën të dhënat e referuara në katrorët 14, 21, 31, 37, 40
dhe 54 të Dokumentit Unik Doganor dhe në katrorin 44, referimi për autorizim.
2. Nenet 161, 162 dhe 165 duhet të aplikohen me ndryshimet përkatëse.
3. Në rastet e deklarimit për procedurën e përpunimit të brendshëm, sistemi i rikthimit të
detyrimeve, Nenet 163 dhe 164 te këtij akti, gjithashtu aplikohen me ndryshimet
përkatëse.
93
B. Deklarimet e thjeshtësuara dhe procedurat e zhdoganimit
lokal
Neni 182
Dispozitat e neneve 166 deri në 173 dhe e Nenit 176 aplikohen me ndryshimet përkatëse
për mallrat e deklaruara për procedurat doganore me ndikim ekonomik, të përfshira nga
ky nënseksion.
Nënseksioni 3
Mallrat e deklaruara për Procedurën e Përpunimit të Jashtëm
Neni 183
Dispozitat e neneve 186 deri 194, që aplikohen për mallrat e deklaruara për eksport,
aplikohen me ndryshimet përkatëse për mallrat e deklaruara për eksport sipas procedurës
së përpunimit të jashtëm.
Nënseksioni 4
Dispozitat e Përbashkëta
Neni 184
Kur dy apo më shumë autorizime në lidhje me procedurat doganore me ndikim ekonomik
të jenë lëshuar të njëjtit person dhe një procedurë është kryer me paraqitjen për një
procedurë tjetër, duke shfrytëzuar procedurën e zhdoganimit lokal, atëherë nuk është e
nevojshme paraqitja e deklaratës shtesë.
Seksioni 2
Shkarkimi i Procedurës Doganore me Ndikim Ekonomik
Neni 185
1. Në rastet e shkarkimit të procedurave doganore të përpunimit të brendshëm, të
përpunimit nën kontroll doganore dhe të importit të përkohshëm, mund të aplikohen
procedurat e thjeshtësuara për vendosje të mallit në qarkullim të lirë, eksport dhe ri-
eksport. Në rastin e ri-eksportimit, dispozitat e neneve 186 deri 194, duhet të aplikohen
me ndryshimet përkatëse.
2. Procedurat e thjeshtësuara të referuara në nenet 160 deri 173 të këtij akti, mund të
aplikohen për lirimin e mallrave për qarkullim të lirë, sipas procedurës së përpunimit të
jashtëm.
94
3. Në rastet e shkarkimit të procedurës së magazinimit doganor, mund të shfrytëzohen
procedurat e thjeshtësuara për vendosjen në qarkullim të lirë, eksport dhe ri-eksport.
Megjithatë:
a) Për mallrat e deklaruara për procedurë në llojin F të magazinimit Doganor, nuk
mund të autorizohet asnjë procedurë e thjeshtësuar;
b) Për mallrat e paraqitura në procedurë në llojin B të magazinimit Doganor
aplikohet vetëm deklarata jo e plote dhe procedura e deklarimit të thjeshtësuar;
c) Lëshimi i autorizimit për llojin D të magazinimit Doganor tërheq pas veti
pranimin automatik të procedurës lokale të zhdoganimit për vendosje në
qarkullim të lirë.
Megjithatë, në rastet kur personi i caktuar dëshiron të përfitojë interes nga aplikimi i
bazës për llogaritje të borxhit doganor, i cili nuk mund të verifikohet pa shikimin fizik të
mallit, kjo procedurë nuk mund të shfrytëzohet. Në këtë rast mund të përdoren procedura
të tjera që përfshijnë prezantimin e mallrave në doganë;
KAPITULLI 4
Deklaratat e eksportit
Neni 186
Veprimet dhe procedurat në zyrën doganore të eksportit siç është parapare në nenin 369,
mund të thjeshtësohen në përputhje me dispozitat e këtij Kapitulli.
Dispozitat e neneve 370 dhe 373 aplikohen për këtë Kapitull.
Seksioni 1
Deklarata jo e plotë
Neni 187
1. Deklaratat e eksportit të cilat i pranon Dogana me kërkesë të deklaruesit, nëse ato nuk
përmbajnë disa të dhëna të referuar në Aneksin 18, por duhet që të paktën të përmbajnë
të dhënat e referuara në katrorin 1 (nënndarja e parë) 2, 14, 17, 31, 33, 38, 44 dhe 54 të
Dokumentit Unik Doganor dhe:
- Kur mallrat i nënshtrohen detyrimeve të eksportit, duhet të paraqiten të gjitha
informatat e kërkuar lidhur me aplikimin e këtyre detyrimeve;
- Ndonjë informacion i mëtejmë i konsideruar si i domosdoshëm në mënyrë që të
identifikohen mallrat, aplikimi i dispozitave që rregullojnë eksportin e tyre apo
përcaktojnë shumën e ndonjë garancioni, i cili mund të kërkohet para se mallrat të
eksportohen.
95
2. Dogana mund t‘i lejojë deklaruesit që mos të plotësojë fushat 17 dhe 33 te DUD-it me
kusht që ai deklaron se eksporti i mallrave përkatëse, nuk i nënshtrohet ndalesave apo
kufizimeve dhe, që Dogana nuk ka arsye për dyshim në këtë drejtim dhe, që përshkrimi i
mallrave lejon klasifikimin sipas TARIK-ut, për t‘u përcaktuar menjëherë dhe në mënyrë
të qartë.
3. Kopja nr 3, duhet të përfshijë shënimin ―eksportim i thjeshtësuar‖ në katrorin 44.
4. Nenet 161 deri 165 te këtij akti, duhet të aplikohen me ndryshimet përkatëse për
deklaratat e eksportit.
Seksioni 2
Procedura e thjeshtësuar e Deklarimit
Neni 188
1. Në kërkesën me shkrim e cila përmban gjithë informacionin e kërkuar për të dhënë
autorizimin, deklaruesi duhet të autorizohet sipas kushteve dhe mënyrës së paraqitur në
nenet 167 dhe 168 të këtij akti, aplikuara me ndryshimet përkatëse, për të bërë deklaratën
e eksportit në formën e thjeshtësuar, kur mallrat të jenë paraqitur në doganë.
2. Pa rënë ndesh me nenin 194 të këtij akti, deklarimi i thjeshtësuar duhet të merr formën
e Dokumentit Unik Administrativ jo të plotë, që përmban të paktën të dhënat e
domosdoshme për identifikimin e mallrave. Paragrafët 3 dhe 4 të Nenit 187 të këtij akti,
duhet të aplikohen me ndryshimet përkatëse.
Seksioni 3
Procedura lokale e zhdoganimit
Neni 189
Në kërkesë me shkrim, autorizimi për shfrytëzimin e procedurës lokale të zhdoganimit,
duhet të jepet sipas kushteve dhe mënyrës së paraqitur në Nenin 190 të këtij akti, për
ndonjë person, më tutje i referuar si ‗eksportuesi i miratuar‘ që dëshiron të kryejë
procedurat e eksportit në hapësirat e tij apo në vendet e tjera të caktuara dhe miratuara
nga dogana.
Neni 190
Nenet 170 dhe 171 duhet të aplikohen me ndryshimet përkatëse.
96
Neni 191
1. Për t‘i mundësuar doganës që të konstaton për rregullin e kryerjes së veprimeve,
eksportuesi i miratuar duhet që para se t‘i largojë mallrat nga vendet e referuara në Nenin
189:
a) Ta njoftojë doganën për largimin e tillë në formën dhe mënyrën e specifikuar nga
dogana për qëllim të lëshimit ( lirimit) të mallrave;
b) T‘i evidentoj mallrat në evidencën e vet. Një evidentim i tillë mund të
zëvendësohet nga ndonjë formalitet tjetër, duke ofruar garancione të ngjashme të
caktuara nga dogana. Evidentimi duhet të tregojë datën në të cilën është bërë dhe
të dhënat e domosdoshme për identifikimin e mallrave;
c) Të vë në dispozicion të doganës ndonjë dokument, prezantimi i të cilit mund të
kërkohet për aplikimin e dispozitave që rregullojnë eksportin e mallrave.
2. Në disa rrethana të veçanta të arsyetuara nga natyra e mallrave përkatëse të dhëna dhe
nga qarkullimi i shpejt për veprimet e eksportit, dogana mund të lirojë eksportuesin e
miratuar nga kërkesa për njoftim të zyrës doganore kompetente, për secilin largim të tillë
të mallrave me kusht që ai të paraqesë te zyra e tillë gjithë informacionin që konsiderohet
i domosdoshëm për ushtrimin eventual të kontrollit të mallrave.
Në këtë rast evidentimi i mallrave në evidencën e eksportuesit të miratuar, duhet të jetë
ekuivalente me lëshimit të mallit.
Neni 192
1. Për të kontrolluar se mallrat në të vërtetë janë larguar nga Kosova, nr 3 i Dokumentit
Unik Doganor, duhet të shfrytëzohet si dëshmi e daljes.
2. Autorizimi duhet të përcaktojë se fusha A i Kopjes nr. 3 të Dokumentit Unik Doganor,
duhet paraprakisht të vuloset me vulën e zyrës përkatëse doganore dhe të jetë e
nënshkruar nga zyrtari i asaj zyre;
3. Para largimit të mallrave, eksportuesi i miratuar duhet të:
- T‘i kryejë obligimet nga Nenin 191 të këtij akti;
- Të tregojë në Kopjen nr. 3 të Dokumentit Unik Doganor referimin e futjes në
evidencën e tij dhe datën kur kjo gjë është bërë.
4. Fusha 44 e kopjes nr. 3, i kompletuar në përputhje me paragrafin 2, duhet të përfshijë:
- Numrin e autorizimit dhe emrin e zyrës doganore lëshuese;
- Shënimin e referuar në Nenin 187 (3) të këtij akti.
97
Neni 193
1. Autorizimi i referuar në nenin 189, duhet të përmbajë rregullat specifike për procedurë
dhe në veçanti duhet të përcaktojë:
- Mallrat për të cilat aplikohet,
- Formën e obligimeve të referuara në nenin 191 të këtij akti,
- Kohën e lëshimit të mallrave,
- Përmbajtjen e Kopjes nr 3 dhe mënyrën me të cilën duhet të bëhet valide,
- Procedura e paraqitjes së deklaratës plotësuese dhe afati kohor brenda të cilit
duhet të deponohet.
2. Autorizimi duhet të përfshijë zotimin nga eksportuesi i miratuar për të ndërmarrë gjithë
masat e domosdoshme për të siguruar mbajtjen të sigurt të vulës së veçantë apo të
formularëve, që përmbajnë vulën e ngulitur të zyrës doganore të eksportit apo vulën e e
doganës eksportuese ose të ndonjë vule tjetër të veçantë.
Seksioni 4
Dispozitat e përbashkëta për Seksionet 2 dhe 3
Neni 194
1. Në vend të Dokumentit Unik Doganor, dogana mund të lejojë dokumentin
administrativ apo komercial, apo ndonjë tjetër dokument për t‘u shfrytëzuar.
2. Dokumenti apo situata e referuar në paragrafin 1 duhet të përmbajë të paktën të dhënat
e domosdoshme për identifikimin e mallrave, duke përfshirë edhe miratimin e referuar në
nenin 187 (3) dhe duhet të shoqërohet nga kërkesa për eksport.
Kur rrethanat lejojnë, dogana mund të lejojë që kërkesa të zëvendësohet nga kërkesa e
përgjithshme që mbulon procedurën e eksportit, për t‘u kryer gjatë periudhës së dhënë.
Referimi për autorizimin duhet të bëhet në dokumentin apo në një mënyrë tjetër.
3. Dokumenti komercial apo administrativ duhet të jetë dëshmi për dalje nga Kosova në
të njëjtën mënyrë sikurse Kopja nr 3 e Dokumentit Unik Doganor. Kur të shfrytëzohen
mjetet tjera të komunikimit, procedurat për këtë miratim të daljes, duhet të definohen nga
Dogana e Kosovës.
98
PJESA II
TRAJTIMI APO SHFRYTËZIMI I LEJUAR DOGANOR
KREU I
LËSHIMI I MALLRAVE NË QARKULLIM TË LIRË
KAPITULLI 1
Dispozitat e përgjithshme
Neni 195
1. Kur mallrat e Kosovës eksportohen nën ATA carnet, në përputhje me nenin 374 të
këtij akti, ato mallra mund të lëshohen në qarkullim të lirë mbi bazat e ATA carnet.
2. Në këtë rast, dogana në të cilën mallrat janë lëshuar për qarkullim të lirë, duhet të
kryejë formalitetet e dhëna në vazhdim:
(a) të verifikojë informacionin e dhënë në fushat A deri G të kuponit për ri-importim;
(b) Plotësimi i talonit në fushën H të kuponit për ri-importim;
(c) Të mbajë kuponin për ri-importim.
3. Kur veprimet më të cilat shkarkohet veprimi eksportues për mallrat e Kosovës, bëhen
në zyrën tjetër të doganës e jo në atë, në të cilën ka hyrë malli i tillë, në territorin doganor
të Kosovës, transporti i mallit nga ajo zyrë doganore deri të zyra tjetër doganore ku
kryhen ato veprime, nuk kërkon kryerjen e ndonjë veprimi apo procedure.
KAPITULLI 2
Shfrytëzimi Final
Neni 196
1. Ky kapitull aplikohet kur është paraparë se mallrat e lëshuar për qarkullim të lirë me
trajtim të favorshëm tarifor apo të reduktuar, apo edhe zero të taksës në llogari të
shfrytëzimit të tyre final i nënshtrohen mbikëqyrjes doganore të shfrytëzimit final.
2. Për qëllimet e këtij kapitulli:
a) ‗llogaritë‘ nënkupton: mbajtje llogari komerciale, tatimore apo tjetër materiale të
pronarit apo materiale kontabiliteti të cilat i ruan pronari në emrin e tij;
99
b) ‗Evidenca‘ nënkupton: të dhënat që përmbajnë gjithë informacionin e
domosdoshëm dhe detajet teknike të çfarëdo situate që i mundëson doganës që të
mbikëqyrë dhe kontrollojë veprimet.
Neni 197
1. Dhënia e trajtimit të preferencial tarifor në përputhje me nenin 25 të Kodit, duhet që
aty ku thuhet se mallrat varen nga mbikëqyrja doganore e shfrytëzimit final, lejohet me
autorizim të shkruar.
Kur mallrat lëshohen në qarkullim të lirë me shkallë të reduktuar apo zero të tatimit në
llogari të shfrytëzimit të tyre të final, dispozitat në fuqi kërkojnë që mallrat të mesin nën
mbikëqyrjen doganore në përputhje me nenin 86 të Kodit, është i nevojshëm autorizimi
me shkrim, me qëllim të mbikëqyrjes të përdorimit final.
2. Aplikimet duhet të bëhen në formë të shkruar duke shfrytëzuar modelin e paraqitur në
Aneksin 35A. Dogana mund të lejojë përtëritjen apo modifikimin për t‘u aplikuar nga një
kërkesë e thjeshtë me shkrim.
3. Në rrethana të veçanta, dogana mund të lejojë që deklarata për lëshim të mallit në
qarkullim të lirë në formën e shkruar apo me mjetet e teknikës së përpunimit e të
dhënave, në procedurën e rregullt nënkupton kërkesë për autorizim, me kusht që:
- parashtruesi i kërkesës të përcaktojë shfrytëzimin final mbi mallin, të paraparë me
dispozita;
- dhe të siguron ekzekutimin e veprimeve të rregullta.
4. Kur dogana konsideron se ndonjë informacion i dhënë në aplikim është joadekuat,
mund të kërkojë të dhëna shtesë nga aplikanti.
Në veçanti në rastet kur deklarata doganore e parashtruar trajtohet si kërkesë, dogana
duhet të kërkojë pa paragjykuar nenin 123 të këtij akti, që kërkesa të jetë e shoqëruar nga
dokumenti i bërë nga deklaruesi që përmban të paktën informacion në vazhdim, përveç
nëse informacioni i tillë konsiderohet jo i domosdoshëm apo që është futur në
deklararatën doganore:
a) Emrin dhe adresën e aplikuesit, deklaruesit dhe operatorit;
b) Natyra e shfrytëzimit final;
c) Përshkrimin teknik të mallrave, produkteve që rezulton nga shfrytëzimi i tyre final
dhe mënyrat e identifikimit të tyre;
d) Normativi i vlerësuar i prodhimit apo metodën, më të cilën shkalla duhet të
përcaktohet;
100
e) Periudha e vlerësuar për caktimin e mallrave për përdorim final të mallit;
f) Vendin ku mallrat janë vendosur për shfrytëzim final.
5. Aplikanti duhet të informohet për vendimin për të lëshuar autorizimin, apo për arsyet
për të cilat aplikimi është refuzuar brenda tridhjetë ditësh, nga data kur është bërë
paraqitja e aplikimit, apo data kur ndonjë informacion i jashtëzakonshëm apo shtesë i
kërkuar është pranuar nga dogana.
Neni 198
1. Autorizimi që shfrytëzon modelin e paraqitur në Aneksin 36A, duhet të jepet për
personat e vendosur në Kosovë, me kusht që të plotësohen kushtet e dhëna në vazhdim:
a) Aktivitetet e parapara janë në përputhje me përshkrimin shfrytëzimit final dhe me
dispozitat për transferim të mallit dhe sigurimi për veprime të ndërmarra;
b) Aplikanti ofron çdo garancion për kryerjen e duhur të veprimeve dhe do të
ndërmerr obligimet:
- Të caktojë plotësisht apo pjesërisht mallrat për përshkrimin e shfrytëzimin
final apo për të transferuar ato dhe për të ofruar dëshmi për caktimin e tyre
apo transferin në përputhje me dispozitat në fuqi,
- Të mos ndërmerr veprime që nuk janë në përputhje me qëllimin e synuar
të shfrytëzimit final të përshkruar,
- Të njoftojë gjithë faktorët që mund të ndikojnë në autorizim;
- Mbikëqyrja efikase doganore është siguruar dhe veprimet administrative
që i ndërmerr dogana nuk janë në disproporcion me nevojat ekonomike të
aplikuesit;
c) Është siguruar evidenca e udhëhequr e cila ruhet;
d) Garancioni është deponuar kur dogana e konsideron të domosdoshëm.
2. Për aplikimin sipas nenit 197 (3), autorizimi duhet të jepet për personat e vendosur në
Kosovë, duke pranuar deklaratën doganore sipas kushteve tjera të paraqitura në
paragrafin 1.
3. Autorizimi duhet të përfshijë të dhënat në vazhdim, përveç nëse informacioni i tillë
konsiderohet jo i domosdoshëm:
a) Identifikimi i pronarit të autorizimit;
101
b) Kodi TARIK, lloji dhe përshkrimi i mallrave dhe veprimet e shfrytëzimit final dhe
dispozitat në lidhje me normativin e prodhimit;
c) Mënyrat dhe metodat e identifikimit dhe mbikëqyrjen doganore, duke përfshirë
masat për:
d) Kohën brenda të cilës mallrat janë caktuar për shfrytëzimin final të përshkruar;
e) zyra doganore ku janë deklaruar mallrat për qarkullim të lirë dhe zyrat për
mbikëqyrjen mbi përdorimin final;
f) Vendet ku mallrat janë caktuar për përdorim final të përshkruar;
g) Duhet të sjellin instrumentin e sigurisë: sipas nevojës:
h) Afati i validitetit të autorizimit.
4. Para ndesh me Nenin 199 të këtij akti, autorizimi duhet të hyjë në fuqi nga data e
lëshimit apo nga ndonjë datë e mëvonshme që është dhënë në autorizim.
Periudha e validitetit nuk duhet të tejkalojë tri vite nga data kur autorizimi hyn në fuqi
përveç në rastet kur ka arsye të pranuara nga dogana.
Neni 199
1. Dogana mund të lëshojë autorizim retroaktiv.
Para ndesh me paragrafin 2, autorizimi retroaktiv duhet të hyjë në fuqi nga data kur është
bërë paraqitja e aplikimit.
2. Nëse aplikimi ka të bëjë me ripërtëritjen e autorizimit për të njëjtin lloj të veprimit dhe
mallrave, atëherë autorizimi mund të jepet me efekt retroaktiv nga data kur ka tejkaluar
autorizimi fillestar.
Neni 200
Skadimi i vlefshmërisë së autorizimit nuk ndikon në mallin i cili ka qenë i vendosur në
qarkullim të lirë në bazë të këtij autorizimi para se të skadojë vlefshmëria e tij..
Neni 201
1. Dogana mund varësisht nga kushtet që ata i paraqesin të miratojnë eksportimin e
mallrave apo shkatërrimin e mallrave.
2. Kur mallrat eksportohen ato duhet të konsiderohen si mallra jo të Kosovës nga
momenti i pranimit të deklaratës së eksportit.
102
3. Në rastin e shkatërrimit duhet të aplikohet neni 180.5 i Kodit.
Neni 202
Kur dogana pajtohet se arsyetohet shfrytëzimi i mallrave ndryshe nga ajo që është ofruar
në autorizim, atëherë një shfrytëzim i tillë i ndryshimit nga eksporti apo shkatërrimit do
të bartë me vete shkaktimin e lindjes se borxhit doganor. Duhet të aplikohet neni 205 i
Kodit me ndryshimet e domosdoshme.
Neni 203
1. Mallrat e referuara në Nenin 196 (1) do të mbesin nën mbikëqyrjen doganore dhe i
nënshtrohen detyrimeve të import derisa:
a) Nuk përcaktohet për herë të pare përdorimi final;
b) Nuk eksportohet, shkatërrohet ose përdoret në një mënyrë tjetër në kuptim të
neneve 201 dhe 202.
Megjithatë, kur mallrat të jenë të përshtatshme për shfrytëzim të përsëritur, dogana
konsiderojë në mënyrë të duhur që të shmangin abuzimin, atëherë mbikëqyrja doganore
duhet të vazhdojë për kohën e cila nuk tejkalon dy vite pas datës së caktimit të parë.
2. Hedhurinat dhe mbeturinat që rezultojnë nga punimi apo përpunimi i mallrave dhe
humbjet për shkak të mbetjeve natyrore, duhet të konsiderohet sikurse mallrat të jenë
caktuar për shfrytëzim final të paraparë.
3. Hedhurinat dhe mbeturinat që rezultojnë nga shkatërrimi i mallrave, mbikëqyrja
doganore duhet të përfundojë kur ato të jenë caktuar me trajtim apo shfrytëzim të lejuar të
aprovuar doganor.
KAPITULLI 3
Menaxhimi i kuotës tarifore të dizajnuar për t‟u shfrytëzuar, duke pasuar renditjen
kronologjike të datave të deklarimeve doganore
Neni 204
1. Kur me dispozita të Kosovës parashihet mundësia e shfrytëzimit të kontingjenteve
tarifore, ato duhen të shpërndahen sipas rendit kronologjik të datës së pranimit të
deklaratave për lëshim në qarkullim të lirë, nëse nuk është paraparë ndryshe.
2. Kur pranohet deklarata për vendosje të mallit në qarkullim të lirë e cila përmban
kërkesën valide nga deklaruesi, për të përfituar nga kuota tarifore, dogana e tërheq sasinë
përkatëse nga kontingjenti tarifor, nëpërmjet autoritetit kompetent, për sasinë që u
korospondon nevojave.
103
3. Dogana do t‘i komunikojë autoriteti kompetent, të gjitha kërkesat e ligjshme për
shqyrtim. ky komunikim duhet të përfshijë datën e pranimit të Deklaratës për lëshim në
qarkullim të lirë dhe sasinë e saktë të aplikueshme për deklaratën doganore përkatëse.
4. Për qëllimet e këtij Neni, pranimi i deklarimit nga dogana me 1,2 dhe 3 janar, duhet të
konsiderohen sikur janë pranuar më 3 janar. Megjithatë, nëse njëra nga këto ditë bie në të
shtunën apo dielën, atëherë pranimi i tillë duhet të konsiderohet sikur të ketë ndodhur më
4 janar.
5. Nëse dogana e anulon deklaratën për lëshim në qarkullim të lirë në lidhje me mallrat
që varën nga kërkesa për përfitim të kuotës tarifore, atëherë e tërë kërkesa do të anulohet
në lidhje me ato mallra. Dogana duhet menjëherë të kthejnë tek autoritetet kompetente
ndonjë sasi të lëshuar në lidhje me ato mallra nga kuota tarifore.
Neni 205
1. Kontingjenti tarifor do të konsiderohet si kritik në momentin kur shfrytëzohet 75% të
vëllimit fillestar ose sipas vlerësimit të doganës.
2. pavarësisht nga paragrafi 1 i këtij neni, kontingjent tarifor do të konsiderohet se është
kritik nga data kur ka hyrë në fuqi në çfarëdo rasti, siç vijon:
a) Kur është e hapur për më pak se tre muaj;
b). Kur Kuotat tarifore që kanë të njëjtën mbulesë të produktit dhe origjinën si dhe
periodën ekuivalente të kuotës sikurse kuota tarifore e dhënë (kuotat ekuivalente
tarifore), që nuk janë hapur në dy vitet e mëparshme;
a) Kuota ekuivalente tarifore e hapur në dy vitet e mëparshme ka përfunduar në apo
para ditës së fundit të muajit të tretë të periudhës së vet të kuotës apo që ka pasur
vëllim fillestar më të lartë se sa kuota tarifore e dhënë.
KREU II
STATUSI DOGANOR I MALLRAVE DHE TRANSITI
KAPITULLI 1
Statusi Doganor i Mallrave
Seksioni 1
Dispozitat e veçanta
Neni 206
1. Varësisht nga Neni 178 i Kodit dhe përjashtimet e parapara në paragrafin 2 të këtij
neni, të gjitha mallrat në Kosovë, duhet të konsiderohen të jenë mallra të Kosovës, përveç
nëse është provuar se ato kanë status të Kosovës.
104
2. Në vazhdim janë dhënë mallrat që nuk duhet të konsiderohen të jenë mallra të
Kosovës:
a) Mallrat që hyjnë në Kosovë në përputhje me nenin 41 të Kodit.
b) Mallrat në strehim të përkohshme apo në zonën e lirë të llojit të tipit kontrollit 1
në pajtimit të nenit 376 të këtij akti apo në magazinë të lirë;
c) Mallrat e vendosura nën procedurë pezulluese apo në zonën e lirë të llojit të
kontrollit II në kuptimit të nenit 376 të këtij akti.
Seksioni 2
Dëshmia e statusit Kosovar
Neni 207
Nëse është e domosdoshme të konstatohet statusi Kosovar i:
a) Automjeteve rrugore të motorizuara të regjistruara në Kosovë, atëherë automjetet
e tilla duhet të konsiderohen të kenë status të Kosovës, kur ato janë të shoqëruara
me tabela të regjistrimit, dokumente dhe të dhënat e regjistrimit të treguara në
tabelat e dhëna apo dokumentet që tregojnë qartë statusin e tyre Kosovar;
b) Vagonët e mallrave që i përkasin kompanisë hekurudhore të Kosovës, atëherë
vagonët e tillë, duhet të konsiderohen të kenë status të Kosovës, kur numrat
shifror dhe shenja e pronësisë (shkronjat dalluese) të paraqitura në to vendosin
qartë statusin tyre Kosovar;
c) Paketimi i shfrytëzuar për transportin e mallrave në tregun e brendshëm të
Kosovës, që mund të identifikohet se i përket personit të vendosur në Kosovë;
paketimi duhet të konsiderohet të ketë status të Kosovës, kur ajo deklarohet si
mall i Kosovës dhe kur nuk ekziston dyshimi për saktësinë e deklarimit;
Kjo mundësi duhet të jepet për kutitë, paketimet, paletat apo pajisja tjetër të
ngjashme duke përjashtuar kontejnerët
d) Mallrat në bagazhin shoqërues të udhëtarit, mallra këto që nuk synohen për
shfrytëzim komercial duhet të konsiderohet të kenë status të Kosovës kur ato të
jenë deklaruar si mallra të Kosovës dhe kur nuk ekziston asnjë dyshim për
vërtetësinë e deklarimit.
105
Kapitulli 2
Transiti
Seksioni 1
Dispozitat e përgjithshme
Neni 208
Mallrat që përfshijnë rrezik më të madh të mashtrimit janë shënuar në Aneksin 21. Kur
dispozita e Udhëzimit Administrativ prezent i referohet atij Aneksi, çdo mase që ka të
bëjë me mallrat në atë Aneks, duhet të aplikohet vetëm kur sasia e atyre mallrave tejkalon
minimumin e korrespondues. Aneksi 21 duhet të shqyrtohet të paktën një herë në vit.
Neni 209
Për qëllimet e këtij kapitulli, duhet të aplikohen definicionet në vazhdim:
1. ‗Zyra e nisjes‘ nënkupton zyrën doganore ku janë pranuar deklaratat për vendosje të
mallit nën procedurën e transitit;
2. ‗Zyra e Destinimit‘ nënkupton zyrën doganore ku mallrat e vendosura nën procedurë
duhet të paraqiten në mënyrë që procedura të përfundojë;
3. ‗Zyra e garantuese‘ nënkupton zyrën ku dogana vendos që garancionet e ofruara nga
garantuesi duhet të deponohen;
Neni 210
1. Mallrat për të cilat procedura e transitit e aplikuar mund të kryhet ndërmjet dy pikave
në Kosovë përmes territorit të një vendi tjetër, me kusht që ato të jenë transituar nën
mbulesën e Dokumentit Unik Doganor të përpiluara në Kosovë në këtë rast efekti i
procedurës së transitimit duhet të suspendohet në territorin e vendit tjetër.
2. Procedura e transitit duhet të jetë obliguese në lidhje me mallrat të bartura nëpërmes
ajrit, vetëm nëse ato janë ngarkuar apo ringarkuar në Aeroportin e Kosovës.
Neni 211
Garancioni i ofruar në parim, duhet të jetë valid në tërë Kosovën.
106
Seksioni 2
Procedura
Nënseksioni 1
Garantimi individual
Neni 212
1. Garantimi individual duhet të përfshijë gjithë sasinë e borxhit doganor i detyruar për
t‘u shkaktuar, i llogaritur mbi bazat e shkallëve më të larta të aplikueshme për mallrat e të
njëjtit lloj në Kosovë.
Megjithatë, shkallët për t‘u marrë parasysh për të llogaritur garantimin individual nuk
mund të jetë më e ulët se sa shkalla minimale e përmendur në Aneksin 21.
2. Garancion individual në formën e keshit, duhet të paraqitet në zyrën e nisjes. Ato do të
ri-paguhen kur procedura të jetë shkarkuar.
3. Garancioni Individual i ofruar nga garantuesi duhet t‘i përgjigjet formës në Aneksin 22
Kur zyra e largimit nuk është zyra e garantimit, atëherë kjo e fundit duhet të mbajë
kopjen si një instrument, me të cilin e ka pranuar zotimin e garantuesit. E para duhet të
paraqesë origjinalin në zyrën e largimit aty ku duhet të mbahet.
Neni 213
1. Zyra e garantimi e revokoi vendimin e vet mbi pranimin e obligimit në cilësi të
garantuesit në qoftë se kushtet e parapara nga momenti i lëshimit tutje nuk plotësohen.
Në mënyrë të barabartë garantuesi mund të anulojë zotimin vetë në çfarëdo kohe.
2. Revokimi apo anulimi duhet të bëhet efektiv në ditën e 16-të pas datës, në të cilën
garantuesi apo zyra e garantimit të jetë njoftuar.
3. Zyra e garantimit duhet të njoftojë doganën menjëherë për ndonjë revokim apo anulim
dhe datën në të cilën bëhet efektive. Dogana duhet t‘i njoftojë edhe zyrat tjera.
107
Nënseksioni 2
Mjetet e transportit dhe deklarimet
Neni 214
1. Çdo deklaratë e transitit duhet të përfshijë vetëm mallrat e ngarkuara ose që duhet të
ngarkohen në mjetin e përbashkët të transportit për bartje nga njëra zyrë e nisjes tek zyra
e destinimit.
Për qëllimet e këtij neni, ajo që i jepet në vazhdim, duhet të konsiderohet sikur përbën
mjetin e vetëm të transportit, me kusht që mallrat e bartura të dërgohen së bashku:
a) Automjeti rrugor i bashkangjitur me rimorkio (rimorkiot) ose gjysmë-rimorkio
(gjysmë rimorkiot).
b) Kompozicioni hekurudhor i përbërë nga vagonët e udhëtarëve dhe të mallrave;
c) Kontejnerët e ngarkuar në mjetin e vetëm të transportit në kuadër të kuptimit të
këtij neni. .
2. Mjeti i veçantë i transportit mund të shfrytëzohet për ngarkimin e mallrave në më
shumë se një zyrë të largimit dhe për zbarkim në më shumë se një zyrë të destinacionit.
Neni 215
1. Listat e ngarkesës të përpiluar në përputhje me Aneksin 24 dhe që korrespondon me
modelet në Aneksin 23, mund të shfrytëzohet në vend të faqeve të vazhduese (bis) si
pjesë përshkruese e deklarimeve transit për të cilat ato duhet të përbëjnë pjesën integrale.
2. Varësisht nga kushtet dhe në mënyrën që dogana përcakton dhe, duke pasur parasysh
parimet e dispozitave doganore, dogana mund të lejojë fletëngarkesën që të shfrytëzohet
si pjesë përshkruese për deklarimet e deponuara nëpërmjet të teknikës së përpunimit e të
dhënave.
Nënseksioni 3
Formalitetet në Zyrën e largimit
Neni 216
1. Mallrat e vendosura nën procedurën e transitit duhet të barten te zyra e destinimit
përgjatë rrugës ekonomikisht të arsyetueshme.
2. Pa rënë ndesh me nenin 238, mallrat në listë në Aneksin 21, apo kur dogana ose
shfrytëzuesi i procedurës e konsideron të nevojshme, zyra e nisjes e përcakton drejtimin
108
rrugor ne rubrikën 44 të deklaratës së transitit, duke i marrë parasysh të gjitha shënimet
që i paraqet shfrytëzuesi i procedurës.
Neni 217
1. Zyra e nisjes duhet të vendos kufirin kohor brenda të cilit mallrat duhet të paraqiten te
zyra e destinimit, duke marrë parasysh itinerarin, ndonjë transport prezent apo
legjislacion tjetër dhe kur është e duhur detajet të cilat i ka paraqitura nga shfrytëzuesi i
procedurës.
2. Kur mallrat të jenë paraqitur në zyrën e destinimit pas skadimit të kufirit kohor të
përshkruar nga zyra e nisjes dhe kur ky dështim për t‘u përputhur është për shkak të
rrethanave që janë sqaruar për të bindur zyrën e destinimit dhe që nuk i atribuohen
transportuesit apo kryesorit, ky i fundit duhet të konsiderohet që të përputhet me afatin
kohor të përshkruar.
Neni 218
1. Para ndesh me paragrafin 4, mallrat për t‘u vendosur nën procedurën e transitit, nuk
duhet të lirohen përveç nëse janë të Plumbuara.
2. Plumbimi bëhet në:
a) Hapësira që përmban mallrat, ku mjetet e transportit janë miratuar sipas rregullave
tjera apo të njohura nga zyra e nisjes si të përshtatshme për mbyllje ( plumbim);
b) Secila pako individuale; në rastet e tjera.
3. Mjetet e transportit mund të konsiderohen si të përshtatshme për plumbim me kusht që:
a) Plumbimi mundet në mënyrë të thjeshtë dhe efektive të vendoset në to;
b) Ato janë të ndërtuara ashtu që asnjë mall nuk mund të nxirret apo të futet brenda
pa lënë gjurmë të dukshme apo pa prishjen e plumbimit;
c) Ato nuk përmbajnë hapësira të fshehura ku mund të fshihen mallrat;
d) Hapësirat e rezervuara për ngarkim janë të përshtatshme për shikim nga ana e
doganës.
Çdo automjet rrugor, rimorkio, gjysmë rimorkio apo kontejner i miratuar për transportin e
mallrave nën plumbimin doganor në përputhje me marrëveshjen ndërkombëtare, në të
cilën Kosova është pjesë e saj, duhet të konsiderohet si i përshtatshëm për plumbim.
109
4. Zyra e nisjes mund të përjashtojë plumbimin, nëse duke pasur parasysh masat e tjera të
mundshme për identifikim, përshkrimi i mallrave në deklaratën e transitit apo në
dokumentet shtesë i bën ato të gatshme për identifikim.
Përshkrimi i mallrave duhet të konsiderohet të lejojë identifikimin e mallrave kur është
mjaft precize për të mundësuar identifikimin e lehtë të sasisë dhe natyrës së mallrave.
Kur zyra e nisjes heq dorë nga plumbimi, atëherë duhet të vendosë në deklaratën e
transitit për kundër klauzolës ‗plombin e vendosura‘ në fushën D e vë shënimin e
―lejuar‖.
Nënseksioni 4
Formalitetet dhe procedurat gjatë rrugës
Neni 219
1. Mallrat e vendosura nën procedurën e transitit, duhet të barten të mbuluara me
ekzemplarët nr. 4 dhe 5 të deklaratës së transitit të kthyera te shfrytëzuesi i procedurës, që
ia ka kthyer zyra e nisjes.
2. Nga transportuesi duhet të kërkohet të bëjë futjet e të dhënave të domosdoshme në
ekzemplarët nr. 4 dhe 5 të deklarimit të transitit dhe të paraqesë ato me dërgesën te
dogana në vendin e të cilës ndodhen mjetet e transportit:
a) Nëse itinerari i përshkruar ka ndryshuar dhe aplikohen dispozitat e nenit 216 (2)
të këtij udhëzimi;
b) Nëse plumbimet janë prishur gjatë transportit për arsyet që qëndrojnë jashtë
kontrollit të transportuesit;
c) Nëse mallrat janë transferuar në mjete të tjera të transportit; çfarëdo transferi i
tillë duhet të bëhet nën mbikëqyrjen e doganë, që munden megjithatë, të
autorizojnë transferet, pa qenë të mbikëqyrur nga to;
d) Në rast të rrezikut të pashmangshëm që sjell domosdoshmërinë e shkarkimit të
pjesshëm apo të plotë nga mjetet e transportit;
e) Në rast të ndonjë incidenti apo aksidenti që mund të sjellë ndikimin te
shfrytëzuesi i procedurës apo tek transportuesi për t‘i përmbushur obligimet e
veta.
3. Kur dogana konsideron se operimet e transitit të dhënë vazhdojnë në rrugë të
zakonshme, atëherë ato duhet të ndërmarrin ndonjë hap që mund të jetë i domosdoshëm
dhe mandej të miratojnë ekzemplarët nr. 4 dhe 5 të deklaratës së transitit ku vihet
shënimi.
110
Nënseksioni 5
Formalitetet në Zyrën e Destinimit
Neni 220
1. Mallrat dhe ekzemplarët nr 4 dhe nr 5 të deklaratës së transitit, duhet të paraqiten në
zyrën e destinimit.
2. Zyra e destinimit duhet të regjistrojë ekzemplarët nr. 4 dhe nr. 5 të deklaratës së
transitit, regjistrimi i datës së arritjes se tyre dhe futja e detajeve të ndonjë kontrolli që
është kryer.
3. Me kërkesë të shfrytëzuesit të procedurës dhe me ofrimin e dëshmisë për procedurën e
cila ka përfunduar në përputhje me nenin 223 (2), të këtij udhëzimi, zyra e destinimit në
ekzemplarin 5 ose kopjen e ekzemplarit 5 të deklaratës së transiti e vë shënimin ―prove
alternative‖.
4. Operimi i transitit mund të përfundojë në një zyrë tjetër nga zyra nga ai i cili është i
shënuar në deklaratën e transitit, ajo zyre shndërrohet në zyrë të destinimit.
Zyra e re e destinimit duhet të fusë në katror ‗I. Kontrolli nga zyra e destinimit‘
ekzemplarin nr 5 të deklarimit të transitit, miratimin si shtesë ndaj observimeve të
zakonshme kërkohet të bëhen ―Ndryshimet: zyra ku paraqiten mallrat (emri)‖.
Neni 221
1. Zyra e destinimit duhet të lëshojë dëftesë me kërkesë për personin i cili ka paraqitur
ekzemplarët nr. 4 dhe nr. 5 të deklaratës së transitit së bashku me mallin.
2. Forma e dëftesës duhet të korrespondojë me modelin në Aneksin 25. Në mënyrë
alternative dëftesa mund të bëhet për modelin në pjesën e prapmë të kopjes nr. 5 të
deklaratës së transitit.
3. Dëftesa duhet të plotësohet më herët nga personi i përfshirë. Ajo mund të përmbajë të
dhënat e tjera ne lidhej me dërgesën, përveç në hapësirën e rezervuar për zyrën e
destinimit. Dëftesa nuk duhet të shfrytëzohet si dëshmi e procedurës e cila ka përfunduar
në kuptim të Nenit 223 (2).
Neni 222
Dogana e zyrës së destinimit duhet kthejnë ekzemplarin nr. 5 të deklaratës së transitit te
zyra e nisjes më se largu prej afat prej një dite nga dita e përfundimit të procedurës.
111
Nënseksioni 6
Kontrolli i fundit të procedurës
Neni 223
1. Nëse ekzemplari nr 5 i deklarimit të transitit, nuk është kthyer te dogana e zyrës së
nisjes brenda dy javësh nga data e pranimit të deklarimit, atëherë zyra e nisjes e njofton
shfrytëzuesin e procedurës dhe kërkon nga ai prova se procedura në fjalë ka përfunduar.
2. Dëshmia e referuar në paragrafin 1 mund të ofrohet për të kënaqur doganën në formën
e dokumentit të vërtetuar nga dogana e zyrës së destinimit, duke identifikuar mallrat dhe
duke theksuar se ato janë paraqitur në zyrën e destinimit apo kur aplikohet neni 245 për
marrësin e dërgesës.
3. Procedura e transitit duhet gjithashtu të konsiderohet se ka përfunduar kur shfrytëzuesi
i procedurës paraqet për të bindur doganën, dokumentin doganor të lëshuar nga vendi
tjetër i hyrjes së mallrave për trajtim apo shfrytëzim të miratuar doganor, kopjen apo
fotografinë ku identifikohen mallrat. Kopjet apo fotografitë duhet të vërtetohen sikurse të
jenë kopje të vërteta nga dogana e vendit tjetër.
Neni 224
Kur zyra e nisjes pranon provën se procedura ka përfunduar në afat prej 30 ditësh nga
data e pranimit të deklaratës së transitit do të iniciojë procedurën e inkasimit në pajtim
me nenin 215 dhe 216 të kodi Doganor dhe të Akcizës.
Seksioni 3
Thjeshtësimet
Nënseksioni 1
Dispozitat e përgjithshme në lidhje me thjeshtësimet
Neni 225
Sipas kërkesës së shfrytëzuesit të procedurës ose të poseduesit, zyrat doganore mund të
lejojnë thjeshtësimet si në vijim:
a) Shfrytëzimi i garantimit gjithëpërfshirës apo heqjes dorë nga garantimi;
b) Përjashtimi nga kushtet për shfrytëzimin e itinerarit të caktuar;
112
c) Statusi i dërguesit të autorizuar;
d) Statusi i marrësit të autorizuar;
e) Aplikimi i thjeshtëzimeve të procedurat specifike të mallrat:
(i) të cilat transportohen me tren në kontejnerë të mëdha;
(ii) të cilat transportohen në rrugë ajrore,
(iii) te cilat barten me tubacione.
Neni 226
1. Autorizimet e referuara në neni 225 duhet t‘i jepet vetëm personave të cilët:
(a) janë të regjistruar në Kosovë,
(b) shfrytëzojnë rregullisht procedurat apo kur dogana e dinë se ata mund të
plotësojnë obligimet sipas procedurave apo në lidhje me specifikimin e referuar
në nenin 225 (d), rregullisht marrin mallra që janë futur për procedurë të transitit,
dhe
(c) nuk kanë kryer shkelje serioze apo të përsëritur ndaj doganave apo legjislacionit
tarifor.
2. Për të siguruar menaxhim të duhur të thjeshtësimeve, autorizimet duhet të jepen kur:
(a) Dogana është në gjendje të mbikëqyrë procedurën dhe të kryejë kontrolle pa
ngarkesa administrative ndaj personit të caktuar dhe,
(b) personi i përfshirë të mbajë regjistrime që mundësojnë autoriteteve doganore të
kryejnë efektivitet kontrolli.
Neni 227
1. Aplikimi për autorizim për të shfrytëzuar thjeshtësimet më tutje referohet si
―aplikuesi‖ duhet të parashtrohet në formë të shkruar. Duhet të përmbajë datë dhe të jetë
e nënshkruar.
2. Aplikimi duhet të përmbajë të gjitha faktet që do t‘ia lejojë Doganës të kontrollojë
kushtet varësisht nga të cilat mund të jepen thjeshtësime që janë plotësuar.
Neni 228
Autorizimi duhet të lëshohet apo aplikimi refuzohet brenda 30 ditëve më së shumti nga
data në të cilën është dorëzuar aplikimi ( kërkesa).
113
Neni 229
1. Origjinali me datë dhe i nënshkruar i autorizimit dhe një apo më shumë kopje të saj,
duhet të jepen për pronarin.
2. Autorizimi duhet të specifikojë kushtet për shfrytëzimin e thjeshtësimeve dhe të
paraqesë metodat e operimit dhe të kontrollit. Duhet të jetë valide nga data e lëshimit.
3. Në rastin e thjeshtësimeve të referuara në nenin 225 (b) dhe (e), autorizimet duhet të
paraqiten kurdo që kështu të kërkojë zyra e nisjes.
Neni 230
1. Mbajtësi i autorizimit duhet të informojë doganën për ndonjë fakt, që lind pasi
autorizimi të jetë lëshuar dhe që mund të ndikojë në vazhdimësinë dhe përmbajtjen e vet.
2. Data në të cilën vendimi hyn në fuqi, duhet të tregohet në vendimin që revokon apo
përmirëson autorizimin.
Neni 231
1. Dogana duhet të mbajnë aplikacionet dhe dokumentet shtesë të bashkangjitura së
bashku me kopjen e ndonjë autorizimi të lëshuar.
2. Kur aplikimi të jetë refuzuar apo autorizimi të jenë anuluar apo revokuar, aplikacioni i
vendimit që refuzon, anulon apo revokon aplikacionin, që mund të jetë si rast dhe të
gjitha dokumentet e bashkangjitura shtesë duhet të mbahen të paktën tri vite nga fundi i
vitit kalendarik, në të cilin aplikacioni është refuzuar, apo që autorizimi është anuluar apo
revokuar.
Nënseksioni 2
Garantimi gjithëpërfshirës dhe heqja dorë nga garantimi
Neni 232
1. Personi kryesor përgjegjës mund të shfrytëzojë garancionin gjithëpërfshirës apo të heq
dorë nga garancioni për shkak të një shume të referuar.
Për aplikimin e nënparagrafit të parë, llogaritja bëhet për shumën e borxhit doganor, që
mund të lindë për secilit operim të transitit.
114
2. Shuma referuese duhet të jetë e njëjtë sikurse shuma e borxhit doganor i cili mund të
lindë në lidhje me mallrat e vendeve kryesore, sipas procedurës së transitit për periudhën
kohore, të paktën një javë.
Zyra e garancisë duhet të vendosë shumën në bashkëpunim me palën e përfshirë mbi
bazat e informacionit për mallrat që janë bartur në të kaluarën dhe të vlerësojë vëllimin e
operimeve të synuara të transitit, siç është treguar ndër të tjera nga dokumentacioni dhe
llogaritë e tij komerciale.
Në vendosjen e shumës referuese, duhet të merren parasysh normat më të larta të taksës
dhe pagesave të aplikueshme për mallrat.
3. Zyra e garancisë duhet të shqyrtojë shumën referuese në baza vjetore, veçmas duke pas
parasysh informacionin e marrë nga zyra apo zyrat e largimit dhe duhet të bëjnë
përshtatjet në të, kur kjo është e domosdoshme.
4. Personi kryesor përgjegjës duhet të sigurojë se shuma e tillë të mos tejkalojë shumën e
referuar, duke marrë parasysh ndonjë operim për të cilin procedura nuk ka përfunduar
akoma.
Personi kryesor përgjegjës duhet të informojë zyrën e garancisë kur shuma e referuar
është nën nivelin e mjaftueshëm për të përfshirë operimet e transitit.
Neni 233
1. Shuma për t‘u mbuluar nga garancioni gjithëpërfshirës, duhet të jetë e njëjtë me
shumën e referuar të dhënë në Nenin 232.
2. Shuma për tu mbuluar nga garancioni gjithëpërfshirës mund të zvogëlohet:
a) Për 50 % të shumës së referuar kur personi kryesor përgjegjës demonstron se
financiarisht qëndron mirë dhe që ka mjaft përvojë për procedurën e transitit;
b) Për 30 % të shumës së referuar kur personi kryesor përgjegjës demonstron se
financiarisht qëndron mirë dhe që ka mjaft përvojë për procedurën e transitit dhe
që ai bashkëpunon në mënyrë të afërt me autoritetet doganore.
3. Heqja dorë nga garancioni mund të jepet kur personi kryesor përgjegjës demonstron se
ai u përmbahet standardeve të përgjegjësisë të përshkruara në paragrafin 2 (b) se është në
zotërim të operimeve të transportit dhe që ka burime financiare të mjaftueshme, për të
plotësuar obligimet e tij.
4. Për qëllimet e paragrafëve 2 dhe 3, dogana duhet të marrë parasysh kriteret e
paraqitura në Aneksin 6.
115
Neni 234
1. Për të qenë i autorizuar për të ofruar garancin gjithëpërfshirëse në lidhje me llojet e
mallrave të referuara në Aneksin 1, personi kryesor përgjegjës duhet të demonstrojë, jo
vetëm se i plotëson kushtet e paraqitura në nenin 233, por gjithashtu se financiarisht
qëndron mirë, se ka përvojë të mjaftueshme për procedurën e transitit dhe që
bashkëpunon afërsisht me dogana apo që zotëron operimet e transportit.
2. Për t‘u mbuluar shuma nga garancioni gjithëpërfshirës e referuar në paragrafin 1 mund
të zvogëlohet:
a) Për 50 % të shumës referuese kur personi kryesor përgjegjës demonstron se
bashkëpunon në mënyrë të afërt me dogana dhe që zotëron operimet e transportit;
b) Për 30 % të shumës së referuar kur personi kryesor përgjegjës demonstron se ai
bashkëpunon në mënyrë të afërt me autoritetet doganore, është në zotërim të
operimeve të transportit dhe që ai ka burime financiare të mjaftueshme, për të
plotësuar obligimet e tij.
3. Për qëllimet e aplikimit të paragrafëve 1 dhe 2, dogana duhet të kenë parasysh kriteret
e paraqitura në Aneksin 6.
4. Paragrafët 1, 2 dhe 3 gjithashtu, aplikohen kur aplikacioni saktësisht ka të bëj me
shfrytëzimin e garancionit gjithëpërfshirës për të dy llojet e mallrave të referuara në
Aneksin 1 dhe ato, që nuk janë të shënuara në atë Aneks sipas të njëjtës certifikatë të
garantimit gjithëpërfshirës.
5. Rregullat implementuese në lidhje me ndalesën e përkohshme për shfrytëzimin e
garancionit gjithëpërfshirës, për shumën e reduktuar apo garantimin gjithëpërfshirës,
ashti siç është dhënë në nenin 99. 7 të Kodit doganave dhe Akcizës, siç janë paraqitur në
Aneksin 7.
Neni 235
Garantimi gjithëpërfshirës duhet të ofrohet nga garantuesi.
Duhet të varet nga dokumenti garantues në përputhje me modelin në Aneksin 8.
Neni 236
1. Mbi bazat e autorizimit, dogana duhet t‘i lëshojnë personit kryesor përgjegjës një apo
më shumë certifikata të garantimit gjithëpërfshirës apo certifikata për heqje dorë nga
garantimet që më tutje referohet si certifikata të përpiluara, si të duhura në formën e cila
përputhet me Aneksin 29 apo Aneksin 30 dhe që i shtohet në përputhje me Aneksin 31
për t‘i mundësuar personit kryesor përgjegjës të ofrojë dëshmi për garantimin
gjithëpërfshirës apo heqjen dorë nga garantimi.
116
2. Certifikata duhet të paraqitet në zyrën e nisjes. Të dhënat nga certifikata duhet të futen
në deklaratën e transitit.
Megjithatë, kur të dhënat e deklaratës së transitit janë shkëmbyer ndërmjet zyrës së
garantimit dhe zyrës së nisjes, duke shfrytëzuar teknologjinë informative dhe rrjetet
kompjuterike, atëherë në zyrën e largimit nuk paraqitet asnjë certifikatë.
3. Perioda e vlefshmërisë së certifikatës nuk duhet të tejkalojë dy vite. Ajo kohë mund të
zgjerohet nga zyra e garantimit për një kohë shtesë, e cila nuk duhet të tejkalojë dy vite.
Neni 237
1. Neni 213 (1) dhe (2) duhet të aplikohen me ndryshimet përkatëse të revokimit apo
anulimit të garantimit gjithëpërfshirës.
2. Nga data efektive e revokimit të autorizimit për të shfrytëzuar garantimin
gjithëpërfshirës apo heqjen dorë nga garantimi nga dogana, nga data efektive e revokimit
nga zyra e garantimit të pranimit të saj, të zotimit të garantuesit apo nga data efektive e
anulimit të zotimit nga garantuesi, atëherë certifikatat e lëshuara më herët mund të mos
shfrytëzohen për të vendosur mallrat nën procedurën e transitit dhe duhet të kthehen nga
personi kryesor përgjegjës te zyra e garantimit pa vonesë.
3. Secila zyrë doganore e garantimit duhet të paraqesë te Dogana, mënyrat me të cilat
certifikatat që mbesin valide dhe që akoma nuk janë kthyer, të mund të identifikohen.
Administrata doganore duhet të informojë zyrat tjera doganore.
4. Paragrafi 3 duhet të aplikohet për certifikatat që janë deklaruar të vjedhura, humbura
apo të falsifikuara.
Nënseksioni 3
Përjashtimi në lidhje me itinerarit e përshkruar
Neni 238
1. Dogana mund të jep përjashtim nga kërkesa për të pasuar itinerarin e përshkruar për
personat kryesor përgjegjës, për të siguruar se dogana është në gjendje të konstatojnë
lokacionin e dërgesave të përfshira gjatë gjithë kohës.
2. Pronarët e përjashtimeve të tilla duhet të fusin miratimin ―heqje dorë nga itinerari i
përshkruar‖ në katrorin 44 të deklaratës së transitit.
117
Nënseksioni 4
Statusi i dërguesit të autorizuar
Neni 239
Personat që dëshirojnë të kryejnë operime të transitit pa paraqitjen e mallrave dhe të
deklarimit korrespondues të transitit në zyrën e nisjes, mund të marrin statusin e dërguesit
të autorizuar.
Ky thjeshtësim duhet të jepet vetëm për personat e autorizuar, për të shfrytëzuar
garantimin gjithëpërfshirës apo që u është dhënë heqja dorë nga garantimi.
Neni 240
Autorizimi duhet të specifikojë në veçanti:
a) Zyrën apo zyrat e nisjes përgjegjëse për operimet e ardhshme të transitit;
b) Si dhe deri kur dërguesi i autorizuar do të informojë zyrën e nisjes për operimet e
ardhshme të transitit, në mënyrë që ajo zyrë të mund të kryejë ndonjë kontroll të
domosdoshme para largimit të mallrave;
c) Ndërmarrja e masave te identifikimit të përcaktuar nga dogana për pumbosje të
veçantë të mjeteve të transportit ose të pakove të vendosura nga dërguesi i
autorizuar dhe të miratuara nga dogana
d) Kategoritë e përjashtuara të qarkullimit të mallrave.
Neni 241
Autorizimi duhet të përcaktojë se katrori ‗C. Zyra e nisjes‘ e formularëve të deklarimit të
transitit, duhet të vuloset më parë me vulën e zyrës së nisjes dhe të nënshkruhet nga
zyrtari i asaj zyre.
Dërguesi i autorizuar duhet të plotësojë katrorin, duke vendosur datën në të cilën mallrat
janë transportuar dhe duhet të vendosë numrin për deklarimin e transitit, në përputhje me
rregullat e paraqitura në autorizim.
Neni 242
1. Dërguesi i autorizuar duhet të ndërmarrë të gjitha masat e domosdoshme për të
siguruar mbajtjen e sigurt të formularëve që përmbajnë vulën e zyrës së largimit.
Ai duhet të informojë dogana për masat e sigurisë të ndërmarra në përputhje me
nënparagrafin e parë.
118
2. Në rast të keqpërdorimit nga ndonjë person të formularëve të vulosur më parë me
vulën e zyrës së largimit, atëherë dërguesi i autorizuar duhet të jetë përgjegjës pa
paragjykuar ndonjë veprim kriminal për pagesën e taksave doganore të pagueshme në
lidhje me mallrat e bartura nën mbulesën e formularëve të tillë përveç nëse ai mund të
dëshmojë te dogana nga të cilat ka qenë i ç‘autorizuar të ndërmarrë masa sipas paragrafit
1.
Neni 243
1. Jo më vonë se kur bëhet transporti i mallrave, dërguesit e autorizuar duhet të kryejnë
deklaratën e transitit dhe kur të jetë e domosdoshme në katrorin 44 ta fusin itinerarin e
përshkruar në përputhje me nenin 216 (2) dhe në katrorin ‗D. Kontrolli nga zyra e nisjes‘,
kohën përshkruar në përputhje me nenin 217 në kuadër e të cilit mallrat duhet të
paraqiten në zyrën e destinimit, masat identifikuese të aplikuara dhe miratimin ―dërgues i
autorizuar‖.
Neni 244
1. Kur dogana e zyrës së nisjes kontrollojnë dërgesën para largimit të saj, duhet të
regjistrojnë faktin në katrorin ‗D. Kontrolli nga zyra e nisjes‘ të deklaratës së transitit.
2. Në vazhdim të dërgesës, kopja nr 1 e deklaratës së transitit, duhet të dërgohet pa
vonesë te zyra e nisjes. Dogana mund të ofrojë në autorizim se kopja nr. 1 të dërgohet te
dogana e zyrës së nisjes sa më shpejt që të kryhet deklarimi i transitit. Kopjet e tjera
duhet të shoqërojnë mallrat.
Nënseksioni 5
Statusi i pranuesit të autorizuar të mallit
Neni 245
1. Personat që dëshirojnë të marrin në lokalet e tyre apo në ndonjë vend tjetër të
specifikuar mallrat e futura për procedurën e transitit pa paraqitur ato dhe kopjet nr. 4 dhe
5 të deklaratës së transitit në zyrën e destinimit, mund të marrin statusin e marrësit të
autorizuar.
2. Personi kryesor përgjegjës duhet të plotësojë obligimet e tij sipas nenit 101.1 të Kodit
Doganave dhe Akcizës, procedura e transitit duhet të konsiderohet të jetë përfunduar kur
kopjet nr. 4 dhe nr. 5 të deklaratës së transitit që e ka shoqëruar dërgesën së bashku me
mallrat e paprekura janë ofruar në kuadër të kohës së përshkruar për dërguesin e
autorizuar në lokalet e tij apo në vendin e specifikuar në autorizim, si dhe masat
identifikuese të cilat janë vëzhguar.
119
3. Me kërkesë të transportuesit, marrësi i autorizuar duhet të lëshojë dëftesë të ofruar në
nenin 221, që duhet të aplikohet me ndryshimet e domosdoshme në lidhje me secilën
dërgesë të ofruar në përputhje me paragrafin 2.
Neni 246
1. Autorizimi duhet të specifikojë në veçanti:
a) Zyrën apo zyrat e destinimit përgjegjëse për mallrat e pranuara nga marrësi i
autorizuar;
b) Si dhe deri kur, marrësi i autorizuar do të informojë zyrën e destinimit për arritjen
e mallrave, në mënyrë që zyra të mund të kryejë kontrollet e domosdoshme pas
arritjes së mallrave;
c) Kategoritë e përjashtuara apo qarkullimet e mallrave.
2. Dogana duhet të specifikojnë në autorizim nëse kërkohet ndonjë veprim nga zyra e
destinimit para se marrësi i autorizuar të mund të sistemojë mallrat e pranuara.
Neni 247
1. Kur mallrat të arrijnë në lokalet e tij apo në vendet e specifikuara në autorizim, atëherë
marrësi i autorizuar duhet që:
a) Menjëherë të informojë zyrën e destinimit në përputhje me procedurën e paraqitur
në autorizim për ndonjë sasi të tejkaluar, mungesë, zëvendësime apo parregullsi të
tjera pas prishjes së plumbimit;
b) Pa vonesë, të dërgohen te zyra e destinimit Kopjet nr. 4 dhe nr. 5 të deklarimit të
transitit që kanë shoqëruar mallrat, duke treguar përveç kur komunikohet duke
shfrytëzuar teknikat e përpunimit e të dhënave, datën e arritjes dhe kushtet e
ndonjë plumbimi të vendosur.
2. Zyra e destinimit duhet të bëjë futjet e ofruara në nenin 220 më kopjen nr. 4 dhe nr. 5
të deklaratës së transitit.
Nënseksioni 6
Procedurat e thjeshtësuara për mallrat e transportuara me tren apo në kontejnerë
të mëdha
A. Dispozitat e përgjithshme në lidhje me transportin me tren
120
Neni 248
Neni 219 nuk duhet të aplikohet për transportin e mallrave me tren.
Neni 249
Kur procedura e transitit është e aplikueshme, formalitetet sipas asaj procedure, duhet të
thjeshtësohet në përputhje me nenet 250 dhe 261 për transport të mallrave nga kompania
hekurudhore e Kosovës nën mbulimin e ―CIM fletëngarkesa dhe pakot ekspres‖, që më
tutje referohet ―fletëngarkesa CIM‖.
Neni 250
Fletëngarkesa CIM duhet të jetë ekuivalente me deklaratën e transitit.
Neni 251
Kompania hekurudhore e Kosovës duhet të bëjë regjistrime, që mbahen në zyrat e tyre të
llogaritjeve në dispozicion për dogana për qëllim kontrolli.
Neni 252
1. Kompania hekurudhore e Kosovës që pranon mallrat për transport sipas fletëngarkesës
CIM, që shërben si deklaratë e transitit, duhet të jetë kryesore për atë operim.
2. Kompania hekurudhore e Kosovës duhet të jetë përgjegjëse kryesore për operimet në
lidhje me mallrat e pranuara për transport nga hekurudhat e një vendi tjetër.
Neni 253
1. Kompania hekurudhore e Kosovës, duhet të sigurojë se dërgesat e transportuara sipas
procedurës së transitit, janë të identifikuara sipas etiketave që përmbajnë piktogramin,
modeli i së cilës është treguar në Aneksin 32.
2. Etiketat duhet të ngjiten në fletëngarkesë CIM dhe në vagonin hekurudhor përkatës, në
rast të ngarkesës së plotë apo në rastet e tjera në pako apo paketime.
3. Etiketa e referuar në paragrafin e parë mund të zëvendësohet nga vula që reprodukon
piktogramin e treguar në Aneksin 32 me ngjyrë të gjelbër.
121
Neni 254
Kur kontrata e transportit duhet të modifikohet ashtu që:
- Operimi i transportit që duhet të përfundojë jashtë Kosovës, përfundon brenda saj,
- Operimi i transportit që duhet të përfundojë brenda Kosovës, përfundon jashtë saj,
Kompania hekurudhore e Kosovës, nuk duhet të bëjë kontratë të modifikuar pa
marrëveshje paraprake të zyrës së nisjes.
Në të gjitha rastet e tjera, kompania hekurudhore e Kosovës mund të bëjë kontratë të
modifikuar dhe duhet, që menjëherë të informojnë zyrën e nisjes për modifikimin e bërë.
Neni 255
1. Fletëngarkesa CIM duhet të bëhet në zyrën e largimit, në rast të operimit të transportit,
për të cilën aplikohet procedura e transitit dhe që fillon dhe përfundon brenda Kosovës.
2. Zyra e largimit duhet qartë të fusë në katrorin e rezervuar për doganë, në faqet 1, 2 dhe
3 të fletëngarkesës CIM ―mallrat jo të Kosovës‖.
3. Për mallrat e referuara në paragrafin 2, zyra doganore përgjegjëse për vendin e
destinimit, duhet të veprojë si zyrë e destinimit. Nëse, mallrat janë lëshuar për qarkullim
të lirë apo janë vendosur nën një procedurë tjetër doganore në vendin e ndërmjetëm,
atëherë zyra përgjegjëse për atë vend duhet të veprojë si zyrë e destinimit.
Neni 256
Si rregull e përgjithshme dhe duke pasur parasysh masat identifikuese të aplikuara nga
kompanitë hekurudhore, zyra e destinimit nuk duhet të plumbojë mjetet e transportit apo
paketimet.
Neni 257
1. Në rastet e referuara në nenin 255 (3), Kompania hekurudhore e Kosovës duhet të
ofrojë faqet 2 dhe 3 ë fletëngarkesës CIM për zyrën e destinimit.
2. Zyra e destinimit duhet menjëherë të kthejë faqen 2 të Kompania hekurudhore e
Kosovës, pas vulosjes së saj dhe duhet të mbajë faqen 3.
Neni 258
1. Neni 255 dhe 256 duhet të aplikohen për operimin e transportit që fillon brenda
Kosovës dhe do të përfundojë jashtë saj.
122
2. Zyra doganore për vendin kufitar përmes të cilit mallrat e transitit largohen nga
Kosova, duhet të veprojë si zyrë e destinimit.
3. Nuk ka nevojë për formalitete për t‘u kryer në zyrën e destinimit.
Neni 259
1. Kur operimet e transportit fillojnë jashtë Kosovës dhe do të përfundojnë brenda saj,
atëherë zyra doganore e vendit kufitar nëpërmes të së cilës mallrat hyjnë në Kosovë,
duhet të veprojë si zyrë e nisjes.
Nuk ka nevojë për formalitete për t‘u kryer në zyrën e nisjes.
2. Zyra doganore përgjegjëse për vendin e destinimit duhet të veprojë si zyrë e destinimit.
Formalitetet e referuara në nenin 257 duhet të kryhen në zyrën e destinimit.
3. Kur mallrat të lëshohen në qarkullim të lirë apo të jenë të vendosura nën një procedurë
doganore tjetër në vendin e ndërmjetëm, atëherë zyra doganore përgjegjëse për atë vend
duhet të veprojë si zyrë e destinimit. Kjo zyrë doganore duhet të vulosë faqet 2 dhe 3 dhe
si shtesë të kopjoj faqen 3 të paraqitur nga Kompania hekurudhore e Kosovës dhe t‘u
miratojë atyre me treguesin ―e qartësuar‖.
Kjo zyrë duhet të kthejë faqet 2 dhe 3 pa vonesë te Kompania hekurudhore e Kosovës,
pasi të kenë vulosur ato dhe të mbajnë kopjen shtesë të faqes 3.
4. Procedura e referuar në paragrafin 3 nuk duhet të aplikohet për produktet që varen nga
taksa e akcizës.
5. Në rastin e referuar në paragrafin 3 autoritetet kompetente doganore për zyrën e
destinimit mund të kërkojnë verifikimin a posteriori të miratimeve të bëra nga dogana
kompetente për vendin e ndërmjetëm në faqet 2 dhe 3.
Neni 260
1. Kur operimi i transportit fillon dhe përfundon jashtë Kosovës, atëherë zyrat doganore
që do të veprojnë si zyra të nisjes dhe zyrë e destinimit duhet të jetë e referuara në nenet
258 (2) dhe 259 (1) respektivisht.
2. Nuk ka nevojë për formalitete për t‘u kryer në zyrën e nisjes apo destinimit.
123
B. Dispozitat tjera
Neni 261
1. Neni 215 (1) nuk duhet të aplikohet për ndonjë listë të ngarkesës që e shoqëron
fletëngarkesën CIM. Numri i listave të tilla duhet të tregohet në katrorin e rezervuar për
të veçantat e dokumenteve shoqëruese në fletëngarkesë CIM.
Në vazhdim, lista e ngarkesës duhet të përfshijë numrin e vagonit për të cilin referohet
fletëngarkesa CIM, kur kjo është e duhur numri i kontejnerit që përmban mallra.
2. Rasti i referuar në paragrafin 1 dhe për qëllimet e procedurave të ofruara në nenet 249
deri 260, listat e ngarkesës që e shoqëron shënimin në fletëngarkesën CIM, duhet të
formojë pjesën integrale prej saj dhe duhet të ketë të njëjtin efekt ligjor.
3. Kur mallrat e transportuara sipas neneve 249 deri 260 synohen për marrësin e
autorizuar, atëherë dogana mund të ofrojnë duke u larguar nga neni 245 (a) dhe neni 247
(1) (b), kopjet nr. 2 dhe nr. 3 të fletëngarkesës CIM, duhet të ofrohen drejtpërdrejt nga
Kompania hekurudhore e Kosovës për zyrën e destinimit.
Nënseksioni 7
Procedurat e thjeshtësuara për transport ajror
Neni 262
1. Kompania ajrore mund të autorizohet për shfrytëzimin e listës së mallrave si deklarim
transiti, kur korrespondon në përmbajtje me modelin në Shtojcën 3 të Aneksit 9 për
Konventën mbi Aviacionin Civil Ndërkombëtar.
Për operimet e transitit, autorizimi duhet të tregojë formën e listës së ngarkesës dhe
aeroportet e nisjes dhe destinimit.
Kompania ajrore duhet t‘ia dërgojë doganës së secilit aeroport të përfshirë kopjen
autentike të autorizimit.
2. Secila listë e ngarkesës duhet të përmbajë miratimin ―TR- mallra jo të Kosovës‖ me
datë dhe e nënshkruar nga kompania ajrore duke identifikuar atë:
3. Lista e ngarkesës duhet gjithashtu të përfshijë informacionin në vazhdim:
a) Emrin e kompanisë ajrore që transporton mallra;
b) Numrin e fluturimit;
c) Datën e fluturimit;
124
d) Emrin e aeroportit të ngarkesës (aeroporti i largimit) dhe shkarkesës (aeroporti i
destinimit).
Ajo duhet të tregojë për secilën ngarkesë:
a) Numri i itinerarit ajror;
b) Numri i paketimeve;
c) Përshkrimi i tregtimit të zakonshëm të mallrave duke përfshirë të gjitha detajet e
domosdoshme për identifikimin e tyre;
d) Masa bruto.
4. Të paktën dy kopje të listës së ngarkesës duhet të paraqiten te dogana e aeroportit të
nisjes që duhet të mbajë kopjen.
5. Kopja e listës së ngarkesës duhet të paraqitet te dogana aeroportit të destinimit.
6. Një herë në muaj pasi të bëhet autenticiteti i listës, dogana secilit aeroport të destinimit,
duhet të dërgojë te dogana e së secilit aeroport të nisjes listën e përpiluar nga kompanitë
ajrore të listave të ngarkesave, që u janë paraqitur atyre gjatë muajit të mëparshëm.
Përshkrimi i secilës listë të ngarkesës në atë listë, duhet të përfshijë informacionin në
vazhdim:
a) Numrin referues të listës së ngarkesës;
b) Miratimin që identifikon listën e ngarkesës si deklarim i transitit në përputhje me
paragrafin 2;
c) Emrin (që mund të jetë shkurtesë) të kompanisë ajrore që ka transportuar mallrat;
d) Numri i fluturimit dhe
e) Data e fluturimit.
Autorizimi mundet gjithashtu të ofrojë që vetë kompanitë ajrore të dërgojnë
informacionin e referuar në nënparagrafin e parë.
Në rast të parregullsive që gjinden në lidhje me informacionin në listat e ngarkesës që
shfaqen në atë listë, dogana e aeroportit të destinimit duhet të informojë doganën e
aeroportit të largimit dhe autoritetin që ka dhënë autorizimin, duke u referuar në veçanti
për itineraret ajrore për mallrat e dhëna.
125
Nënseksioni 8
Procedurat e thjeshtësuara për transport me tubacion
Neni 263
1. Kur aplikohet procedura e transitit, formalitetet në lidhje me procedurën, duhet të
përshtaten në përputhje me paragrafët 2 deri në 6 për mallrat e transportuara me tubacion.
2. Mallrat e transportuara me tubacion, duhet të konsiderohen dhe të vendosen nën
procedurë të transitit:
- Në hyrje në Kosovë për ato mallra, që hyjnë në Kosovë me tubacion;
- Në vendosje në sistemin e tubacionit të atyre mallrave që veç kanë qenë në
Kosovë.
3. Për mallrat e referuara në paragrafin 2, operatori i tubacionit duhet të jetë përgjegjësi
kryesor.
4. Për qëllimet te dispozitave të Kodit, operatori i tubacionit përmes të cilit mallrat
transportohen, duhet të konsiderohet si transportues.
5. Operimi i transitit duhet të konsiderohet të ketë përfunduar, kur mallrat e transportuara
me tubacion arrijnë tek uzina e marrësit apo janë pranuar në rrjetin e shpërndarjes së
marrësit dhe janë vendosur në regjistrimet e tij.
6. Ndërmarrjet e përfshira në transportin e mallrave duhet të mbajnë regjistrime dhe ato
t‘i vë në dispozicion për dogana, me qëllim të ndonjë kontrollimi që konsiderohet i
domosdoshëm në lidhje me operimet e transitit të referuara në paragrafët 2 deri 4.
Seksioni 4
Borxhi doganor dhe kthimi
Neni 264
Kufizimi kohor i referuar në 213.1. c) të Kodit duhet të jetë (10 muaj) nga pranimi i
deklaratës së transitit.
Neni 265
1. Kur procedura nuk është shkarkuar, dogana e zyrës së nisjes duhet që brenda 12
muajsh nga data e pranimit të deklaratës së transitit, të njoftojë se procedura nuk është
kryer.
126
2. Kur procedura nuk është kryer, dogana e zyrës së nisjes duhet që brenda tri vitesh nga
data e pranimit të deklarimit të transitit të njoftojë garantuesin se nga ai kërkohet apo
mund të kërkohet të paguajë borxhin, për të cilin ai është i obliguar në lidhje me operimin
e transitit të dhënë; njoftimi duhet të tregojë numrin dhe datën e deklarimit, emrin e zyrës
së largimit, emrin e personit kryesor përgjegjës dhe shumën e përfshirë.
3. Garantuesi duhet të lirohet nga obligimet e tij nëse ndonjëra nga informacionet e
ofruara në paragrafët 1 dhe 2 nuk është lëshuar për të para përfundimit të afatit kohor.
4. Kur ndonjëri nga informacionet është lëshuar, garantuesi duhet të informohet për
kthimin e borxhit apo kryerjen e procedurës.
KAPITULLI 3
Transporti nëpërmjet procedurës TIR apo ATA
Seksioni 1
Dispozitat e përbashkëta
Neni 266
Për qëllimet e shfrytëzimit të ATA carnet-it si dokumente të transitit, ‗transit‘ duhet të
nënkuptojë transportin e mallrave nga një zyre doganore e vendosur në Kosovë te një
zyre tjetër doganore e vendosur po ashtu në Kosovë.
Neni 267
Kur gjatë kryerjes së transportit nga një pikë në Kosovë te pika tjetër, kontrollet dhe
formalitetet e shoqëruara me procedurën TIR dhe ATA, duhet të kryhen në pikat ku
mallrat përkohësisht largohen nga Kosova dhe kur ato ri hyjnë në Kosovë.
Neni 268
Mallrat e transportuara sipas përfshirjes TIR apo ATA carnet-it brenda Kosovës, duhet të
konsiderohen të jenë mallra jo të Kosovës, përveç nëse vërtet vendoset statusi i tyre
Kosovar.
Seksioni 2
Procedura TIR
Neni 269
Dispozitat e këtij seksioni aplikohen për transportin e mallrave sipas përfshirjes TIR
carnet, ku janë të përfshira taksat në import apo pagesat e tjera brenda Kosovës.
127
Neni 270
1. Dogana e zyrës së destinimit apo të daljes, duhet të kthejnë pjesën e duhur të Dëftesës
nr 2 të TIR carnet-it te doganat e zyrës së futjes apo largimit pa vonesë dhe më së largu
brenda (një muaji) nga data kur operimi TIR është përfunduar.
2. Nëse pjesa e duhur e Dëftesës nr 2 të TIR carnet-it, nuk është kthyer te doganat e zyrës
së futjes apo nisjes brenda (dy muajsh) nga data e pranimit të TIR carnet-it, atëherë ato
autoritete duhet të informojnë asociacionin garantues të përfshirë pa paragjykuar
njoftimin, për t‘u bërë në përputhje me nenin 11 (1) të Konventës TIR.
Ato gjithashtu duhet të informojnë pronarin e TIR carnet-it, duhet të ftojnë këtë të fundit
dhe asociaonion garantues të përfshirë, për të ofruar dëshmi se operimi TIR është
përfunduar.
3. Dëshmia e referuar në pjesën e dytë të nënparagrafit të paragrafit 2 mund të ofrohet për
të bindur doganën në formën e dokumentit të vërtetuar nga dogana e zyrës së destinimit
apo daljes, duke identifikuar mallrat dhe duke vendosur se ato a janë paraqitur në zyrën
doganore të destinimit apo daljes.
4. Operimi TIR duhet gjithashtu të konsiderohet të ketë qenë i përfunduar kur pronari i
TIR carnet-it përkatësisht asociacioni garantues i përfshirë paraqet dokumentin pranë
Doganës së Kosovës të lëshuar nga një vend tjetër, ku hyjnë mallrat për trajtim apo
shfrytëzim të miratuar doganor dhe kopjen apo fotografinë e saj që identifikon mallrat.
Kopjet apo fotografitë duhet të vërtetohen për të ruajtur identitetin nga autoritetet e vendit
tjetër të përfshirë.
Neni 271
1. Kur doganat e zyrës së futjes apo të largimit nuk kanë marrë dëshminë brenda (katër
muajsh) nga data e pranimit të TIR carnet-it se operimit TIR është përfunduar, atëherë ato
duhet të iniciojnë menjëherë procedurën e hetimit, në mënyrë që të marrin informacionin
e nevojshëm për të kryer operimin TIR apo kur kjo nuk është e mundshme të vendosin
nëse borxhi doganor duhet të shkaktohet, duke identifikuar borxhliun dhe përcaktuar
dogana përgjegjëse për regjistrim në llogarinë e kontabilitetit.
Nëse dogana marrin informacion më herët se sa të jetë përfunduar operimi TIR apo
dyshohet që të jetë rast ato duhet të iniciojnë menjëherë procedurën e hetimit.
2. procedura e hetimit duhet të iniciohet nëse ndodh më pas që dëshmia e përfundimit të
operimit TIR është falsifikuar dhe procedura e hetimit, është e domosdoshme për të
arritur qëllimet e paragrafit 1.
3. për të iniciuar procedurën e hetimit dogana e zyrës së futjes apo të largimit, duhet të
dërgojnë kërkesën te dogana e zyrës së destinimit apo te daljes së bashku me të gjithë
informacionin e domosdoshëm.
128
4. Dogana e zyrës së destinimit apo të daljes duhet të përgjigjen pa vonesë.
5. Kur hetimi vendos se operimi TIR është përfunduar si duhet, dogana të zyrës së hyrjes
apo të largimit, duhet menjëherë të informojnë asociacionin garantues dhe pronarin e TIR
carnet-it dhe kur është e duhur ndonjë autoritet doganor që ka mund të iniciojë
procedurën e kthimit në përputhje me nenin 215 deri të neni 219 të Kodit Doganave dhe
Akcizës.
Neni 272
Neni 264 duhet të aplikohet me ndryshimet e domosdoshme për procedurën e kthimit në
lidhje me shfrytëzimin e TIR carnet.
Neni 273
1. Për qëllimet e nenit 8 (4) të Konventës TIR, kur operimi TIR është kryer në Kosovë,
ndonjë asociacion garantues i vendosur në Kosovë, mund të bëhet përgjegjës për pagesën
e shumës së siguruar të borxhit doganor, në lidhje me mallrat e përfshira në operimin TIR
deri në kufirin për TIR carnet që është EUR 60 000.
2. Njoftimi valid për moskryerje të operimit TIR carnet i bërë nga dogana të identifikuara
si kompetente për kthim sipas nenit 213.1 të Kodit, për asociacionin garantues të
autorizuar nga ato autoritete, duhet gjithashtu të jetë valid, kur dogana të zyrës tjetër të
identifikuara si kompetente sipas nenit 213.1 a). apo b). të Kodit, më vonë të veprohet me
kthim nga asociacioni garantues.
Neni 274
1. Kur operimi TIR përfshinë të njëjtat mallra sikurse ato të përfshira nga Aneksi 21 apo
kur dogana e konsideron si të domosdoshme, atëherë zyra e nisjes/ zyra e hyrjes mund të
përshkruajnë itinerarin për dërgesat. Itinerari duhet të ndryshojë në aplikim nga pronari i
TIR carnet, vetëm nga dogana përgjegjëse për vendin ku është vendosur dërgesa gjatë
qarkullimit të saj të përshkruar. Dogana duhet të regjistrojë detajet relevante në TIR
carnet dhe të informojë doganën e zyrës së largimit/ zyrës së futjes pa vonesë.
2. Në rast të paraqitjes së fuqisë madhore, mund të devijojë nga itinerari i përshkruar.
Dërgesa dhe TIR carnet-i duhet të paraqiten pa vonesë tek autoritetet më të afërta
doganore, të vendit ku është vendosur dërgesa. Dogana duhet të informojë zyrën e nisjes/
zyrën e futjes pa vonesë dhe të regjistrojnë detajet relevante në TIR carnet.
Seksioni 3
Procedura ATA
Neni 275
1. Ky nen duhet të aplikohet pa rënë ndesh me dispozitat e veçanta të konventës ATA, në
lidhje me përgjegjësinë e asociacioneve garantuese kur shfrytëzohet ATA carnet-i.
129
2. Kur del se gjatë apo në lidhje me operimin e transitit të kryer sipas përfshirjes së ATA
carnet-it, shkelja apo parregullsia është kryer në Kosovë, atëherë pagesa e taksave dhe të
pagesave të tjera, që mund të jenë të pagueshme, duhet të jenë efektive në përputhje me
dispozitat e Kosovës pa rënë ndesh me institucionin e ndjekjes penale.
3. Dogana duhet të ndërmarrin masa të domosdoshme për t‘u marrë me shkeljet dhe
parregullsitë dhe të imponojnë dënime efektive.
Neni 276
1. Kur shkeljet apo parregullsitë janë gjetur se janë kryer gjatë apo në lidhje me operimin
e transitit të kryer sipas mbulesës me ATA carnet, dogana duhet të njoftojnë pronarin e
ATA carnet-it dhe asociacionin garantues nga Neni 6 (4) të Konventës ATA.
2. Dëshmimi i rregullaritetit të operimit të mbuluar me ATA Carnet, duhet të përfundojë
brenda afatit të paraparë me nenin 7 (1) dhe (2) të ATA Konventës.
3. Dëshmia e referuar në paragrafin 2 duhet të ofrohet për të kënaqur doganën dhe duke
shfrytëzuar njërën nga metodat në vazhdim:
(a) me krijimin e dokumentit doganor apo komercial të vërtetuar nga dogana, duke
vendosur që mallrat e dhëna janë paraqitur në zyrën e destinimit;
(b) me krijimin e dokumentit doganor, ku tregohet hyrja për procedurën doganore në
vendin tjetër apo kopjen apo fotografin e saj të vërtetuar si kopje të vërtetë nga
ndonjë entitet, i cili miraton dokumentin origjinal apo nga autoritetet e vendit të
përfshirë;
(c) me dëshminë e referuar në Nenin 8 të Konventës ATA..
Dokumentet e referuara në pikat (a) dhe (b) të këtij paragrafi, duhet të përfshijë
informacionin që mundëson identifikimin e mallrave të dhëna.
Neni 277
Dogana duhet të caktojë zyrën koordinuese për ndonjë veprim në lidhje me shkeljet apo
parregullsisë në lidhje me ATA carnet-in.
Neni 278
Kur dogana vendos se borxhi doganor është lindur, atëherë kërkesa duhet të dërgohet tek
asociacioni garantues, sa më shpejt që të jetë e mundshme. Kur lindja e borxhit është për
shkak të faktit se mallrat e përfshira nga ATA carnet-i, nuk janë ri-eksportuar apo nuk
janë caktuar për trajtimi apo shfrytëzim të miratuar doganor brenda periudhës së paraqitur
130
nga Konventa ATA, atëherë kjo kërkesë duhet të dërgohet, më së voni tre muaj pas datës
së skadimit të carnet-it.
Neni 279
1. Shuma e detyrimeve doganore dhe taksave që rrjedhin nga kërkesa e referuar në nenin
278 duhet të llogaritet me mjetet e formës së modelit të tatimit, të paraqitur në Aneksin
33 të plotësuar në përputhje me udhëzimet e bashkangjitura në të.
2. Formulari i tatimit mund të dërgohet më vonë se sa kërkesa, ndonëse jo më vonë se
gjashtë muaj nga data në të cilën dogana kanë iniciuar veprimet e kthimit të parave.
3. Formulari i tatimit duhet të bëhet në duplikat. Kopja e parë duhet të jetë për
asociacionin garantues. Kopja e dytë duhet të mbetet te zyra koordinuese e lëshimit.
KAPITULLI 4
Procedura për dërgesat postare
Neni 280
Kur sipas nenit 96 të Kodit, mallrat jo të Kosovës janë transportuar nga një pikë në pikën
tjetër të Kosovës, përmes postes (duke përfshirë pakot postare), nga dogana e zyrës së
nisjes do të kërkohet të fiksojnë apo të kenë të fiksuar në paketime dhe dokumente të
bashkangjitura etiketën e llojit të treguar në Aneksin 34.
KREU III
PROCEDURAT DOGANORE ME NDIKIM EKONOMIK
KAPITULLI 1
Dispozitat bazike të përbashkëta për më shumë se një veprim
Seksioni 1
Definicione
Neni 281
Për qëllimet e këtij Kreu:
a) ‗aranzhimet‘ nënkuptojnë procedurat doganore me ndikim ekonomik;
b) ‗autorizim‘ nënkupton lejen nga dogana për shfrytëzimin e aranzhimeve;
131
c) ‗mbajtës‘ nënkupton mbajtësin e autorizimit;
d) ‗zyra e mbikëqyrjes‘ nënkupton zyrën doganore të treguar në autorizim, e cila
autorizohet për të mbikëqyrur aranzhimet;
e) ‗Zyra e hyrjes‘ nënkupton zyrën doganore apo zyrat e treguara në autorizim, si të
autorizuara për të pranuar deklaratat e hyrjes së mallrave për aranzhimet;
f) ‗zyra e shkarkimit‘ nënkupton zyrën apo zyrat e treguara në autorizim, si të
autorizuara për të pranuar deklaratat e caktimit të mallrave, duke pasuar hyrjen
për aranzhimet në një shfrytëzim apo trajtim të ri të lejuar doganor apo përdorim
apo në rast të përpunimit të jashtëm, deklaratën për qarkullim të lirë;
g) ‗llogaritë‘ nënkupton llogaritë komerciale, tatimore dhe materiale të mbajtësit
apo edhe të dhënat e mbajtura në emër të tij;
h) ‗regjistrimet‘ nënkupton të dhënat që përmbajnë gjithë informacionin e
domosdoshëm dhe detajet teknike të çfarëdo situate që i mundëson doganës të
mbikëqyrë dhe kontrollojë aranzhimet në veçanti, ato që kanë të bëjnë me
qarkullimin dhe ndryshimin e statusit të mallrave; në aranzhimet e deponimit
doganor regjistrimet quhen regjistrimet e rezervës;
i) ‗Produktet kryesore të kompensimit‘ nënkupton produktet për prodhimin e të
cilave aranzhimet janë autorizuar;
j) ‗Produktet sekondare të kompensimit‘ nënkupton produktet e kompensimit që
janë nënprodukte të domosdoshme për operimin e përpunimit tjetër nga produktet
kryesore të kompensimit të specifikuara në autorizim;
k) ‗periudha për përfundimin e procedurës‘ nënkupton kohën deri kur mallrave apo
produktet duhet t‘u caktohet një trajtim apo përdorim të ri të lejuar nga dogana,
duke përfshirë rastet kur kërkohet shlyerja e borxhit për taksat në import pas
përpunimit të brendshëm (sistemi i kthimit të pagesës së doganës), apo në mënyrë
që të merret lirimi total apo i pjesërishëm nga detyrimet në import në lirimin për
qarkullim të lirë pas përpunimit të jashtëm.
Seksioni 2
Aplikimi për autorizim
Neni 282
1. Aplikimi për autorizim duhet të bëhet me shkrim, duke shfrytëzuar modelet e
paraqitura në Anekset 35B deri 35F.
132
2. Dogana mund të lejojë ripërtëritjen apo modifikimin e autorizimit për të aplikuar me
kërkesë të thjeshtë me shkrim.
3. Në rastet në vazhdim, aplikimi për autorizim mund të bëhet me format e deklarimit
doganor në formë të shkruar apo me mjetet e teknikës së përpunimit e të dhënave të
procedurës së zakonshme:
a) Për përpunimin e brendshëm, ku operimet e përpunimit përfshijnë riparimin apo
njërën prej formave të zakonshme të trajtimit të dhëna në listë në Aneksin 37, me
përjashtim të aplikimeve që përfshijnë mallrat ekuivalente;
b) Për import të përkohshëm, duke përfshirë shfrytëzimin e ATA carnet-it;
c) Përpunimi i jashtëm: kur operimet e përpunimit përfshijnë riparimin, duke
përfshirë sistemin e shkëmbimit standard pa importim paraprak.
4. Aplikimi i autorizimit mund të bëhet përmes deklarimit doganor me gojë për importin
e përkohshëm në përputhje me nenin 134, varësisht nga paraqitja e dokumentit të bërë në
përputhje me nenin 284 (3).
5. Aplikimi për autorizim mund të bëhet me mënyrat e deklarimit doganor për import të
përkohshëm me ndonjë veprim tjetër në përputhje me nenin 137 (1).
6. Dogana mund të kërkojë që aplikimet për import të përkohshëm me lirim të plotë nga
detyrimet e importit në përputhje me paragrafin 1 të këtij neni.
Neni 283
Aplikimi për autorizim duhet të dorëzohet:
a) Sipas Nenit 282 (1) dhe (6): doganës;
b) Sipas Nenit 282 (3), (4) dhe (5): zyrës doganore, ku mallrat janë vendosur në
procedurë.
Neni 284
1. Kur dogana konsiderojnë se ndonjë informacion i dhënë për aplikim është joadekuat
ato mund të kërkojnë detaje shtesë nga aplikanti.
2. Në veçanti kur aplikacioni mund të bëhet duke bërë deklarimin doganor, atëherë
dogana duhet të kërkojë pa rënë ndesh me nenin 125 që aplikacioni të jetë i shoqëruar nga
dokumenti i bërë nga deklaruesi, që përmban të paktën informacionin në vazhdim, përveç
nëse informacioni konsiderohet jo i domosdoshëm apo që mund të futet në formularin e
shfrytëzuar për deklarim me shkrim:
133
a) Emri dhe adresa e aplikantit, deklaruesit dhe operatorit;
b) Natyra e përpunimit apo shfrytëzimit të mallrave;
c) Përshkrimi teknik i produkteve kompensues apo produkteve të përpunuara dhe
mjetet e identifikimit të tyre;
d) Shkalla e vlerësimit të prodhimit apo metoda me të cilën duhet të përcaktohet kjo
shkallë;
e) Periudha e vlerësuar e përfundimit;
f) Zyra e propozuar e përfundimit;
g) Vendi i përpunimit apo i shfrytëzimit;
h) Formalitetet e propozuara të transferimit;
i) Në rast të deklarimit doganor me gojë, vlera dhe sasia e mallrave.
3. Dokumentet e bashkëngjitura në kuptim te paragrafit 2 të këtij neni, që kanë të bëjnë
me deklarim gojor për import të përkohshëm, duhet të paraqiten në duplikat, me te cilin
rast një kopje e vërteton dogana, ndërsa kopja tjetër i kthehet deklaruesit.
Seksioni 3
Vendimi për autorizim
Neni 285
Dogana kompetente për të vendosur duhet të japin autorizimin si në vazhdim:
a) Për aplikimin sipas nenit 282 (1) dhe (6), duke shfrytëzuar njërin nga modelet e
paraqitura në Anekset 36B deri 36F;
b) Për aplikimin sipas nenit 282 (3), (4) apo (5), me pranimin e deklaratës doganore;
c) Për aplikimin për përtëritje apo modifikim me ndonjë veprim të duhur.
Neni 286
Aplikanti duhet të jetë i informuar për vendimin mbi lëshimin e autorizimit apo për arsyet
e refuzimit të aplikimit brenda afatin prej 30 deri 60 ditë, që ka të bëjë me depot
doganore, duke llogaritur nga data kur është parashtruar kërkesa ose nga dita kur
autoriteti doganor ka vërtetuar mangësi të shënimeve të prezantuara.
134
Neni 287
1. Pa rënë ndesh me nenin 288, autorizimi duhet të hyjë në fuqi në datën e lëshimit apo në
një datë të mëvonshme të dhënë në autorizim. Përjashtimisht, të deponimet doganore
private, autoriteti doganor mundet edhe para dhënies së autorizimit ta lajmërojë me
shkrim parashtruesin lidhur me dhënien e pëlqimit për shfrytëzimin e procedurës
përkatëse.
2. Në autorizimet për shfrytëzim të procedurës së deponimit doganor nuk do të
përkufizohet data e vlefshmërisë.
3. Të përpunimi i brendshëm, përpunimi sipas kontrollit doganor dhe përpunimit të
jashtëm, periudha e vlefshmërisë se autorizimit jepet në afat jo më të gjatë se (tri) vite,
përveç kushteve posaçërisht të arsyeshme.
Neni 288
1. Përveç procedurës së magazinës doganore, dogana mund të lëshojë autorizime edhe ne
afat para veprues (retroaktiv), por jo me larg se dita e prezantimit të parashtresës.
2. Nëse aplikimi ka të bëjë me ripërtëritjen e autorizimit për të njëjtin lloj të operimit dhe
mallrat, atëherë autorizimi mund të jepet me efekt retroaktiv nga data e skadimit të
autorizimit fillestar.
Seksioni 4
Dispozitat tjera në lidhje me operimin e procedurave
Nënseksioni 1
Dispozitat e përgjithshme
Neni 289
1. Me dispozitat e përcaktuara masat tregtare zbatohen mbi mallin e huaj e cila hyn në
procedurë doganore, vetëm atëherë kur këto masa kanë të bëjnë me hyrjen e mallrave në
territorin doganor të Kosovës.
2. Kur produktet e fituara kompensuese të ndryshme nga ato të përmendura në Aneksin
38, të fituara në procedurën e përpunimit të brendshëm, lëshohen në qarkullim të lirë,
zbatohen masat e politikës tregtare të cilat zbatohen edhe të lëshimi në qarkullim të lirë të
mallrave.
3. Kur produktet e përpunuara, të fituara sipas procedurave për përpunim nën kontroll
doganor të jenë liruar në qarkullim të lirë, atëherë masat në politikën tregtare të
135
aplikueshme për ato produkte, duhet të aplikohet vetëm kur mallrat e importuara varen
nga ato masa.
4. Dispozitat mbi masat tregtare që kanë të bëjnë më lëshim të mallit në qarkullim të lirë,
nuk do të zbatohen në produktet e fituara në procedurën e përpunimit të jashtëm:
- Që e ruajnë origjinën e Kosovës në kuadër të kuptimit të nenit 27 dhe 28 të Kodit;
- Që janë riparuar, duke përfshirë sistemin standard të shkëmbimit;
- Duke pasuar operimet e përpunimit të njëpasnjëshëm në përputhje me nenin 127
të Kodit.
Neni 290
Pa rënë ndesh me Seksionin 163.4 të Kodit, zyra e mbikëqyrjes mund të lejojë deklarimin
doganor të paraqitet për zyrën doganore ndryshe nga ato të specifikuara në autorizim.
Zyra e mbikëqyrjes duhet të përcaktojë se si duhet të informohet.
Nënseksioni 2
Transferet
Neni 291
Autorizimi duhet të specifikojë nëse dhe sipas cilave kushte të qarkullimit të mallrave
apo produkteve të vendosura sipas procedurave suspenduese ndërmjet vendeve apo
hapësirave mund të kryhet pa u shkarkuar procedurat (transferi), subjekt, në rast tjera
nga importi i përkohshëm, duhet të udhëhiqen evidencat e nevojshme.
Transferi nuk është i mundshëm kur vendi i largimit apo i arritjes së mallrave është lloji
B i magazinës.
Neni 292
1. Transferi ndërmjet vendeve të caktuara në të njëjtin autorizim mund të ndërmerren pa
ndonjë formalitet doganor.
2. Transferi nga zyra e hyrjes te pjesët e mbajtësit apo operatorit apo te vendi i përdorimit
mund të kryhet nën mbulimin e deklaratës për hyrje në procedura.
3. Transferi te zyra e daljes te malli i destinuar për ri-eksport është i mundur nën
mbulimin e kësaj procedure. Në këtë rast procedura nuk do të shkarkohet derisa mallrat
apo produktet e deklaruar për ri-eksport e lëshojnë territorin doganor të Kosovës.
136
Nënseksioni 3
Evidencat
Neni 293
1. Dogana duhet të kërkojë nga mbajtësi, operatori apo magazinieri i caktuar që të mbajë
evidencë. Kjo evidencë nuk është e nevojshme në rastet kur dogana shprehimisht
konstaton se një evidencë e tillë nuk është e nevojshme.
2. Dogana mund të miratojë që për nevoja të evidencës nga paragrafi 1 i këtij neni të
shfrytëzohet kontabiliteti ekzistues i shfrytëzuesit të procedurës përkatëse, nëse i
përmban të dhënat e nevojshme.
3. Zyra e mbikëqyrjes mund të kërkojë që të zbatohet inventarizimi i të gjithë mallit apo i
një pjese të tij, që janë të vendosur në atë procedurë.
Neni 294
Evidencat e referuara në nenin 293 dhe kur ato kërkohen sipas nenit 356 (2) për importim
të përkohshëm, duhet të përmbajnë informacionin në vazhdim:
a) Informacionin që përmbahet në katrorët 1, 31, 37 dhe 38 të deklaratës për hyrje në
procedura;
b) Deklarimet e veçanta përmes të cilave mallrat janë caktuar për trajtim apo
përdorim të lejuar doganor apo janë shfrytëzuar për kryerjen e procedurave;
c) Datat dhe shënimet referuese mbi dokumentet e tjera doganore dhe dokumentet
tjera shtesë, që kanë të bëjnë me hyrjen në procedurë dhe shkarkimin e
procedurës;
d) Natyra e operimeve të përpunimit, llojet e trajtimit apo shfrytëzimit të
përkohshëm;
e) Normativi i përdorimit e sipas nevojës dhe për llogaritjen e tij;
f) Të dhënat të cilat mundësojnë mbikëqyrje mbi mallin në vendin në të cilin
gjendet, si dhe të dhënat mbi çdo transfer të tij;
g) Përshkrimi komercial apo teknik i domosdoshëm për identifikimin e mallrave;
h) Të dhënat të cilat mundësojnë përcjelljen dhe mbikëqyrjen e kalimit të mallit në
procedurat e përpunimit të brendshëm, identike apo të ngjashme.
137
Megjithatë, dogana mund të heqë dorë nga kërkesa për disa nga informatat e tilla, kur kjo
nuk ka ndikim të kundërt në kontroll apo mbikëqyrje të procedurave të deponimit për
mallrat për t‘u ruajtur, përpunuar apo shfrytëzuar.
Nënseksioni 4
Normativi dhe mënyra e llogaritjes
Neni 295
1. Kur është relevante për procedurat që janë në kuadër të kapitujve 3, 4 dhe 6, të këtij
Udhëzimi është e nevojshme të vërtetohet normativi i përdorimit dhe metodat për
përcaktimin e tij, duke marrë parasysh dhe indeksimin, i njëjti do të përcaktohet në
autorizim ose në momentin e vendosjes se mallit në procedurë. Normativet përcaktohen
kur është e mundur në bazën e të dhënave teknike ose prodhuese, e në mos posedim të
atyre të dhënave në bazë të shënimeve që kanë të bëjnë me prodhime identike.
2. Në rastet e veçanta dogana mund të vendosin normativin e prodhimit, pasi që mallrat të
jenë futur në procedura, por më se voni të përcaktimi i trajtimit të ri të lejuar ose të
përdorimit.
Neni 296
1. Proporcioni i mallrave të importuara/eksportuara përkohësisht të përfshira në produktet
kompensuese duhet të llogariten në mënyrë që:
- Të përcaktohen detyrimet e importit që duhet të paguhen;
- Përcaktimi i vlerës që duhet të zbritet me rastin e lindjes së borxhit doganor, si
dhe
- Aplikimi i masave të politikës tregtare.
Këto llogaritje duhet të bëhen në përputhje me metodën e shkallës sasiore apo me
metodën e shkallës së vlerës si të duhur apo ndonjë metodë tjetër, që jep rezultate të
ngjashme. Produktet e përpunuara ose gjysmë produktet konsiderohen të jenë për nevoja
të përllogaritjes së produkteve të fituara.
Për qëllime të llogaritjeve, produktet kompensuese duhet të përfshijnë produktet e
përpunuara apo produktet e ndërmjetme.
2. Metoda e shkallës sasiore duhet të jetë e aplikueshme kur:
a) Prodhohet vetëm një lloj i produktit kompensues, që vjen nga operimi i
përpunimin, në këtë rast sasia përkatëse e mallit të importuar ose të eksportuar
përkohësisht, për të cilën konsiderohet që ka hyrë në mallrat kompensuese, për të
138
cilat ka lindur borxhi doganor, është proporcionale në përqindjen e atyre
produkteve të fituara në përpjesëtim me sasinë e përgjithshme të produkteve
kompenzuese;
b) Prodhohen disa lloje të produkteve kompensuese, që vjen nga operimi i
përpunimin dhe në secilin nga ato prodhime janë të përmbajtura të gjitha pjesët
përbërëse të mallit të importuar ose të eksportuar përkohësisht hyjnë në produktet
kompensuese, me këtë rast konsiderohet që në produktet kompensuese përbëhet
sasia përkatëse e mallit të importuar përkohësisht, respektivisht mallit
përkohësisht të eksportuar, për të cilin ka lindur borxhi doganor, duhet të jetë
proporcional me:
(i) shkallën ndërmjet llojit specifik të produktit kompensues pavarësisht nëse
është lindur borxhi doganor dhe totalit të sasisë së të gjitha produkteve
kompensuese dhe
(ii) shkallën ndërmjet sasisë së produkteve kompensese për të cilat është lindur
borxhi doganor dhe totalit të sasisë së produkteve kompensese e të njëjtit lloj.
Gjatë vendosjes nëse kushtet për aplikimin e metodave të përshkruara në (a) apo (b) janë
plotësuar, humbjet nuk do të merren parasysh. Pa rënë ndesh me nenin 400, humbjet
nënkuptojnë proporcionin e mallrave të importuara/eksportuara përkohësisht të
shkatërruara apo humbura gjatë operimeve të përpunimit, në veçanti nga avullimi, tharja,
dalja në formë të gazit apo kullimi. Në përpunimin e jashtëm produktet sekondare të
përpunimit që përpijnë mbeturina, hedhurina, teprica, prerje dhe mbetje duhet të trajtohen
si humbje.
3. Metoda e shkallës së vlerës duhet të aplikohet kur metoda e shkallës sasiore nuk është
e aplikueshme.
Sasia e mallrave të importuara/eksportuara përkohësisht të konsideruar për t‘u paraqitur
në sasinë e produkteve kompensuese të dhëna që shkaktojnë borxhin doganor, duhet të
jetë proporcionale me:
a) Vlerën e këtij lloji specifik të produktit kompensues pavarësisht nëse është lindur
borxhi doganor si përqindje e vlerës totale e të gjitha produkteve kompensuese;
dhe
b) Vlera e produkteve kompensuese për të cilat është lindur borxhi doganor, si
përqindje e vlerës totale të produkteve kompensuese të fituara të njëjtit lloj.
Vlera e çdo produkti të ndryshëm kompensuese duhet të jetë çmimi i fundit i punëve të
paraprake në Kosovë apo çmimi i fundit i shitjes në Kosovë i produkteve identike apo të
ngjashme me kusht që ato të jenë ndikuar nga raporti ndërmjet blerësit dhe shitësit.
139
4. Kur vlera nuk mund të konstatohet sipas paragrafit 3 atëherë duhet të konsiderohet nga
ndonjë metodë e arsyeshme.
Nënseksioni 5
Kamatat Kompensuese
Neni 297
1. Kur ka lindur borxhi doganor në lidhje me produktet kompensuese apo mallrat e
importuara sipas përpunimit të brendshëm apo importimin e përkohshëm, atëherë kamata
kompensuese do të llogaritet në shumën e detyrimeve të importit për periudhën përkatëse.
2. Duhet të aplikohet shkallë e kamatës e aplikueshme në tregun Kosovar të parasë apo
atë financiar.
Shkalla e aplikueshme duhet të jetë ajo e aplikuar dy muaj para muajit në të cilin është
lindur borxhi doganor.
3. Kamat duhet të aplikohet në baza mujore, duke filluar nga dita e parë e muajit dhe
duke pasuar muajin në të cilin mallrat e importuara, për të cilat është lindur borxhi
doganor, është futur më së pari për procedure përkatëse doganore. Koha duhet të mbyllet
në ditën e fundit të muajit në të cilin është lindur borxhi doganor.
Kur ne kuadër se procedurës së përpunimit të brendshëm (sistemit me kthim të
detyrimeve të importit) malli është lëshuar në qarkullim të lirë sipas nenit 132.4 të Kodit,
kamatat fillojnë të rrjedhin nga dita e parë e muajit vijues, në të cilin nga borxhit është
heq dorë ose është paguar.
4. Kamatat nuk do të llogariten në rastet si vijon:
a) Kur periudha e llogaritjes është më e vogël sesa një muaj;
b) Kur sasia e kamatës nuk tejkalon EUR 20 për borxhin e lindur doganor;
c) Kur borxhi doganor ka lindur sipas mënyrës së lejimit të aplikimit të trajtimit të
preferuar tarifor, sipas marrëveshjes së Kosovës dhe ndonjë vendi tjetër për
importet në atë vend;
d) Kur mbeturinat dhe hedhurinat rezultojnë nga shkatërrimi të jenë liruar për
qarkullim të lirë;
e) Kur produkte sekondare të kompensimit të referuara në Aneksin 38 të jenë të
liruara për qarkullim të lirë, me kusht që ato të jenë proporcionale me sasitë e
eksportuara të produkteve kryesore të kompensimit;
140
f) Kur borxhi doganor të jetë shkaktuar si rezultat i aplikimit për lirim për qarkullim
të lirë sipas nenit 132.4 të Kodit, përderisa janë të pagueshme detyrimet e importit
për produktet e dhëna që në të vërtet nuk janë paguar apo zvogëluar akoma;
g) Kur pronari kërkon lëshimin për qarkullim të lirë dhe paraqet dëshmitë se
rrethanat e veçanta që nuk janë shkak i neglizhencës apo mashtrimit në pjesën e tij
e bëjnë të pamundur apo jo ekonomike kryerjen e operimit të ri-eksportimit sipas
kushteve, që ai i kishte parashikuar dhe vërtet të provuara kur është aplikuar për
autorizim;
h) Kur borxhi doganor është shkaktuar dhe shtrirja e sigurisë është ofruar me
depzitin në para të gatshme në raport me borxhin;
i) Kur borxhi doganor është shkaktuar në përputhje me nenin 198.1 b) të Kodit apo
për shkak të lirimit për qarkullim të lirë të mallrave, të cilat janë futur për
procedura të importimit të përkohshëm sipas neneve 332 deri 337, 339, 340, 343,
348(b) dhe 351 të Këtij Udhëzimi Administrativ.
5. Në rast të operimeve të përpunimit të brendshëm në të cilin numri i importeve të
mallrave dhe/ose produktet kompensuese e bëjnë atë joekonomik për aplikimin e
dispozitave të paragrafëve 2 dhe 3, atëherë dogana me kërkesë të personit të përfshirë
mund të lejojnë metodat e thjeshtësuara, duke dhënë rezultate të ngjashme për t‘u
shfrytëzuar për llogaritjen e kamatës kompensuese.
Nënseksioni 6
Përfundimi i Procedurës
Neni 298
1. Kur mallrat e importuara apo të eksportuara përkohësisht janë deklaruar nën dy apo më
shumë deklarata për procedura duke u mbështetur në një autorizim:
- Në rast të procedurës pezulluese (të shtyrjes), konsiderohet se me përcaktimin e
trajtimit apo përdorimit e ri të lejuar doganor apo përdorimit do të konsiderohet
shkarkim i aranzhimeve për mallin e importuar në fjalë, i cili është deklaruar sipas
deklaratës paraprake;
- Në rast të procedurës së përpunimit të brendshëm (procedura e kthimit të pagesës
së detyrimeve doganore) apo të procedurës së përpunimit të jashtëm, do të
konsiderohet që produktet kompensuese të prodhuara nga deklarata importuese
ose mallit të eksportuar përkohësisht, të cilat mallra sipas deklaratës së parë të
parashtruar ka qenë e prezantuar për procedurë.
Aplikimi i paragrafit të parë të këtij neni nuk duhet të shpie deri të zvogëlimi i borxhit
doganor.
141
Mbajtësi i autorizimit mund të kërkojë që procedura të shkarkohet saktësisht, për sasinë e
mallit të importuar ose atij të eksportuar përkohësisht.
2. Kur malli nga paragrafi i parë i këtij neni ka hyrë në procedurë me mallin tjetër, më të
cilin rast ka pasuar shkatërrimi ose humbja e pakthyeshme e mallit, dogana mund t‘i
pranojë evidencën e përpiluar nga mbajtësi i autorizimit që provon mbi sasinë reale të
procedurës së asgjësimit apo të humbjes reale të mallit. Kur nuk është e mundur që
mbajtësi i autorizimit të provojë një evidencë të tillë, sasia e mallit të asgjësuar apo të
pakthyeshëm përcaktohet sipas proporcionit të pjesëmarrjes së mallit identik, i cili ka
qenë në atë procedurë në momentin e asgjësimit të mallit ose të humbjes së pakthyeshme.
Neni 299
1. Pas përfundimit të afatit për shkarkim të procedurës, përkatësisht në vështrim të nenit
122.2 të Kodit, është përdorë apo jo;
- Për procedurën e përpunimit të brendshëm (sistemi i pezullimit) ose procedurën e
përpunimit nën kontrollin doganore, parashtrohet formulari i shkarkimit të procedurës në
zyrën e mbikëqyrjes në afat brenda 30 ditësh;
- Të procedura e përpunimit të brendshëm (sistemi i kthimit), kërkesa për heqje
dorë nga borxhi ose kthimin e tij, mund të ushtrohet në zyrën mbikëqyrjes në afat
brenda 6 muajve.
Kur rrethanat e veçanta arsyetojnë, atëherë dogana mund të zgjasin periudhën edhe pas
skadimit.
2. Dëshmia apo kërkesa duhet të përmbajë këto të dhëna, me përjashtim kur caktohen
ndryshe nga zyra mbikëqyrëse:
a) Shënimet identifikuese në autorizim;
b) Sasinë e çdo lloj të mallit për të cilin ka përfunduar procedura, kërkohet shlyerja
apo kthimi i borxhit;
c) Kodi TARIK-ut për mallrat e importuara;
d) Normat doganore ekzistuese për mallrat e importuara, e sipas nevojës edhe vlerat
doganore;
e) Shënimet identifikuese mbi deklaratat doganore sipas të cilave malli ka hyrë në
procedurë;
f) Llojin dhe sasinë e përfituar nga mallrat e përpunuara ose të mallrave në gjendje
të pandryshuar, si dhe autorizimin për shfrytëzimin e procedurës së veprimit me
142
mall, si dhe shënimet mbi deklaratat doganore dhe dokumentacionit doganor
përcjellës që ka të bëjë me përfundimin e procedurës, si dhe afatet e ndërlidhura;
g) Vlera e produkteve të fituara, në qoftë se të përllogaritja e procedurave të
prodhimit aplikohen metodat vlerësuese;
h) Normativi i përdorimit;
i) Shuma e detyrimeve të importit që duhet të paguhen, të shlyhen apo kthehen dhe
sipas nevojës edhe kamata që duhet paguar;
j) Të procedura doganore e përpunimit nën kontroll doganor: Kodin Tarifor të
produkteve të përpunuara dhe shënimet e domosdoshme për përcaktimin e vlerës
doganore
KAPITULLI 2
Magazinimi doganor
Seksioni
Dispozitat e përgjithshme
Neni 300
1. Kur Magazina doganor është publike, atëherë duhet të aplikohet klasifikimi në
vazhdim:
a) Lloji A, nëse përgjegjësia mbështetet te mbajtësi i Magazinës;
b) Lloji B, nëse përgjegjësia mbështetet te depozituesi;
c) Lloji F, nëse magazina drejtohet nga Dogana.
2. Kur magazina doganor është private dhe përgjegjësia mbështetet te mbajtësi i
magazinës, i cili është i njëjti person sikurse depozituesi por jo domosdoshmërish pronari
i mallrave, atëherë duhet të aplikohet klasifikimi në vazhdim:
a) Lloji D, kur malli lëshohet në qarkullim të lirë nën procedurën e doganimit lokal,
në bazë të dhënave të sasisë, vlerës doganore dhe llojit të mallit që janë marrë për
bazë në momentin e futjes në aranzhim( procedurë të Magazinimit);
b) Lloji E, kur procedurat aplikohen edhe pse mallrat nuk kanë nevojë të strehohen
në vendin e aprovuar për magazinë doganore;
143
c) Lloji C, kur nuk aplikohet asnjëra nga situatat e specifikuara sipas pikave (a) dhe
(b), të këtij neni.
Seksioni 2
Kushtet shtesë në lidhje me dhënien e autorizimit
Neni 301
1. Kur dogana lëshon autorizim në të përcaktohen lokalet dhe vendet tjera të aprovuara si
magazina doganore e llojit A, B, C apo D. Këto Magazina mund të aprovohen për
lehtësim të strehimit të përkohshëm të mallit apo drejtohen ato si magazina e llojit F.
2. E njëjta hapësirë nuk mund të aprovohet për disa magazina doganore në të njëjtën
kohë.
3. Kur mallrat paraqesin rrezik apo kanë gjasë të prishin mallrat e tjera apo që kërkojnë
kushte të veçanta për arsye të tjera, autorizimet mund të specifikojnë që ato mund të
ruhen vetëm në hapësira të pajisura në mënyrë të veçantë për t‘u pranuar ato mallra.
Neni 302
1. Autorizimet mund të jepen vetëm nëse format e zakonshme të synuara të trajtimit,
përpunimit të brendshëm apo përpunimit nën kontrollin doganor të mallrave, të mos
mbizotërojnë mbi mallrat e tjera të strehuara.
2. Autorizimet nuk duhet të jepen nëse lokalet e magazinës doganore apo kushtet e
ruajtjes të shfrytëzohen për qëllimet e shitjes me pakicë.
Autorizimi mundet megjithatë të jepet kur mallrat janë shitur me pakicë me lirim nga
taksat në import:
a) Për udhëtarët që udhëtojnë jashtë Kosovës;
b) Sipas aranzhimeve diplomatike apo konsulare;
c) Për anëtarët e organizatave ndërkombëtare apo forcat e NATO-s.
3. Për qëllimet e pjesës së dytë të nenit 90.1 të Kodit, kur të shihet nëse kostot
administrative të procedurave të deponimit doganor janë disproporcionale për nevojat
ekonomike të përfshira, atëherë dogana duhet që pos tjerash të marrin parasysh llojin e
deponimit dhe procedurën e cila në atë rast mund të aplikohet.
144
Seksioni 3
Evidenca e Mallit
Neni 303
1. Në Magazinën e llojit A, C, D dhe E, personi i caktuar për të mbajtur evidencë të mallit
duhet të jetë mbajtësi i magazinës.
2. Në Magazinën e llojit F, zyra doganore e operimit, duhet të mbajë evidenca doganore
në vend të evidencave të mallit.
3. Në llojin B të Magazinës, në vend të evidencave të mallit, zyra e mbikëqyrjes duhet të
mbajë deklarimet e futjes nën procedurë.
Neni 304
1. Evidencat e mallit duhet që gjatë gjithë kohës të tregojnë mallrat prezent që janë
akoma nën procedurat e magazinimit doganor. Në afatet e paraqitura nga dogana,
mbajtësi i magazinës duhet të paraqesë listën e mallrave me të dhëna te zyra e
mbikëqyrjes.
2. Kur neni 117.2 i Kodit aplikohet atëherë vlera doganore e mallrave para kryerjes së
formave të zakonshme të trajtimit,,duhet të paraqitet në evidencat e Magazinës.
3. Informacioni për largimin e përkohshëm të mallrave dhe për mallrat në ruajtje të
zakonshme në përputhje me nenin 309 (2), duhet të paraqitet në evidencat e magazinës.
1. Kur mallrat të jenë hyrë për procedurat e magazinimit të llojit E, atëherë evidencat e
magazinë, duhet të bëhen kur ato arrijnë në hapësirat e mbajtësit të strehimores.
2. Kur magazina doganor shërben gjithashtu si strehim i përkohshme, atëherë futja në
evidencat e magazinës, duhet të bëhet në kohën kur pranohet deklarata për atë procedurë
( aranzhim).
3. Futja në evidencat e magazinës në lidhje me shkarkimin e procedurave, duhet të bëhet
më së voni, kur mallrat të largohen nga magazina doganor ose nga hapësirat e mbajtësit të
strehimores.
145
Seksioni 4
Dispozitat tjera në lidhje me aplikimin e procedurave
Neni 306
Mallrat jo të Kosovës, mund të kalojnë nëpër format e zakonshme të trajtimit të dhëna në
Aneksin 37.
Neni 307
Mallrat mund të largohet përkohësisht për periudhën kohore jo më të gjatë se tre muaj.
Ky afat mund të zgjatet nën rrethanat e arsyeshme.
Neni 308
1. Aplikimet për lejet për të kryer format e zakonshme të trajtimit apo të largimit të
përkohshëm të mallrave nga magazina doganore, duhet të bëhen me shkrim për çdo rast
veç e veç te zyra mbikëqyrëse. Kërkesa duhet të përmbajnë të gjitha të dhënat e
nevojshme për aplikimin e procedurës.
2. Leja e tillë mund të jepet si pjesë e autorizimit për t‘i aplikuar procedurat e
magazinimit. Në këtë rast duhet te njoftohet zyra e mbikëqyrjes në mënyrën të cilën ajo
vetë e përcakton para se të ndërmerren trajtimet mbi mallin ose nxjerrjen e tij të
përkohshme.
Neni 309
1. Kur malli vendor strehohet në hapësirat e magazinës doganore ose në vendet e tjera, të
cilat shfrytëzohen për strehim lehtësues të mallit në procedurën e magazinimit doganor,
mund të përcaktohen metoda të posaçme të perceptimit të mallit sidomos lidhur me
destinimin e perceptimit të tille të mallit në procedurë të magazinimit doganor.
2. Dogana mund të lejojë strehim të përbashkët edhe në rastet kur nuk është e mundur të
përcaktohet statusi i secilit mall të strehuar.
Mallrat të cilat janë strehuar bashkërisht duhet ta kenë kodin e njëjtë tarifor të TARIK-ut
tetë shifror dhe të kenë të njëjtën cilësi komerciale, si dhe të njëjtat karakteristika teknike.
3. Me qëllim të deklarimit për trajtim apo përdorim të lejuar doganor të mallrave në
strehim të përbashkët mund të konsiderohen të jenë mallra qoftë të Kosovës apo mallra jo
të Kosovës.
Aplikimin e nënparagrafit të parë të këtij neni, duhet sidoqoftë, nuk rezulton në dhënien
e statusit doganor për sasi më të madhe të mallit se sa sasia reale e mallit të huaj, e
146
strehuar në magazinë doganore, apo strehim lehtësues, kur malli është deklaruar për
trajtimi apo përdorimi të lejuar doganor, apo përdorimi është larguar.
Neni 310
1. Kur operimet e përpunimit të brendshëm apo përpunimit nën kontroll doganor të jenë
kryer në hapësirat e magazinës doganore apo në strehim lehtësues sipas nenit 309 të këtij
Udhëzimi Administrativ. Duhet të aplikohet, me ndryshimet përkatëse, në mallin nën ketë
procedurë.
2. Shënimet nga evidenca duhet t‘u lejojnë doganës që në çdo kohë mund ta përcjellë
gjendjen e saktë të mallit ose të prodhimit në procedurë.
KAPITULLI 3
Përpunimi i brendshëm
Seksioni 1
Dispozitat e Përgjithshme
Neni 311
Për qëllimet e këtij Kapitulli:
a) ‗Eksportimi paraprak‘ nënkupton sistemin me anë të së cilit produktet e
kompensimit të fituara nga mallrat ekuivalente duhet të eksportohet para se
mallrat e importuara të jenë futur për procedura, duke shfrytëzuar sistemin e
pezullimit;
b) ‗Përpunimi fisnikërues‘ nënkupton përpunimin e mallrave të importit drejtpërdrejt
apo jo drejtpërdrejt të lejuar mbajtësit të autorizimit, me qëllim të përpunimit
sipas specifikimeve dhe udhëzimeve në emër të porositësit me seli në shtetin e
huaj, me ç‘rast pagesa përfshin vetëm shpenzimet e përpunimit.
Seksioni 2
Kushtet shtesë në lidhje me dhënien e autorizimit
Neni 312
Autorizimi duhet të jepet vetëm kur aplikanti ka synim ri-eksportimin apo eksportimin e
produkteve kryesore kompensuese.
147
Neni 313
Autorizimi mundet gjithashtu të jepet për mallrat e referuara nenit 118 paragrafi 2 pika
c). të Kodit Doganor dhe të Akcizave, me përjashtim të:
a) Derivateve dhe burimeve të tjera të energjisë, që janë të domosdoshme për
ekzaminimin e produkteve të fituara ose për konstatimin e gabimeve të përpunimi
konkret të mallrave të importuara;
b) Lubrifikantët tjerë nga ata të nevojshëm për testim, ekzaminim, kalibrimin dhe
rregullimin e produkteve të fituara, si dhe;
c) Pajisja dhe veglat.
Neni 314
Kushtet ekonomike të parapara konsiderohet të jenë plotësuar përveç kur mund të
dëshmohet se interesi thelbësor i prodhuesve tjerë në Kosovë të jetë cenuar seriozisht.
Neni 315
Autorizimi duhet të specifikoj mjetet dhe metodat për identifikimin e mallrave të importit
në produktet e kompensimit dhe të paraqesë kushtet për kryerje të duhur të operimeve, që
shfrytëzojnë mallrat ekuivalente.
Metodat e tilla të identifikimit apo kushtet mund të përfshijnë kontrollimin e
regjistrimeve.
Seksioni 3
Dispozitat tjera në lidhje me aplikimin e procedurave
Neni 316
1. Në autorizim përcaktohet se nën cilat kushte mund të shfrytëzohet malli ekuivalent i
referuara në nenin 118 paragrafi 2 pika e). Kodit të Doganave dhe Akcizave, e që
klasifikohet në të njëjtin kod tetëshifrorë të TARIK-ut, që ka të njëjtën cilësi komerciale
dhe të njëjtat karakteristika teknike sikurse edhe malli importues.
2. Mallrat ekuivalente mund të lejohen që të jenë të avancuara në një stad më të lartë të
prodhimit sesa malli importues, në qofte se pjesa qenësore e procesit të përpunimit të
brendshëm, më të cilin ka hyre malli ekuivalent kryhet në punishtet e shfrytëzuesit ose në
punishtet e tjera në llogarinë e shfrytëzuesit.
148
Neni 317
Autorizimi duhet të specifikojë afatin e përfundimit të procedurës. Ky afat mund të
zgjatet edhe pas skadimit në rrethanat kur një gjë e tillë arsyetohet.
Neni 318
1. Në rast të eksportit paraprak, autorizimi duhet të specifikoj afatin brenda të cilës
mallrat jo të Kosovës duhet të deklarohen për procedurat, duke pasur parasysh kohën e
kërkuar për prokurimin dhe transportin deri në Kosovë.
2. Koha e referuar në paragrafin 1 nuk duhet të tejkalojë gjashtë muaj.
Afati prej gjashtë muajsh mundet, megjithatë, të zgjatet kur mbajtësi të paraqesë kërkesën
e arsyetuar me kusht që afati totale të mos tejkalojë dymbëdhjetë muaj. Kur rrethanat e
arsyetojnë atëherë zgjatja mund të lejohet edhe pas skadimit të kohës fillestare.
Neni 319
Me qëllim të shkarkimit të procedurës apo të parashtrimit të kërkesës për shlyerje apo
kthim të borxhit doganor, kjo që jepet më poshtë, duhet të konsiderohet si eksport apo ri-
eksport:
a) Dërgesat e produkteve kompensuese, përfaqësive diplomatike dhe konsulare, të
cilave iu është pranuar e drejta në lirim nga dogana në pajtim me marrëveshjet
ndërkombëtare të cilat Kosova do t‘i nënshkruajë me botën e jashtme ose duke e
zbatuar Konventën e Vjenës të 18 prill-it 1961 për raportet diplomatike apo të
Konventës së Vjenës të 24 prill-it 1963 për raportet konsulare apo të Konventave
të tjera konzulare, të Konventës së New York-ut të 16 dhjetorit 1969 për Misionet
Speciale;
b) Dërgesat e produkteve kompensuese për forcat e armatosura të vendeve të tjera të
vendosura në Kosovë, kur Kosova u jep lirim të veçantë nga taksat në import për
ato forca.
Seksioni 4
Dispozitat në lidhje me operimin e sistemit pezullues
Neni 320
1. Shfrytëzimi i mallrave ekuivalente për operimet e përpunimit të brendshëm në
përputhje me nenin 119 të Kodit të Doganave dhe të Akcizave, nuk do të varet nga
formalitetet për hyrje të mallrave në procedurë.
149
2. Mallrat ekuivalente dhe produktet kompensuese të dala nga ajo duhet të bëhen mallra
jo të Kosovës dhe të importuara mallrat e Kosovës në kohën e pranimit të deklaratës për
shkarkimin e procedurës.
Megjithatë, kur mallrat e importuara të jenë vendosur në treg para se të shkarkohet
procedura, statusi i tyre doganor ndryshon në momentin e vërës në qarkullim të lirë.
3. Në rast të eksportimit paraprak:
- Produktet e fituara kompensuese do të bëhen mallra jo të Kosovës në rastin e
pranimit të deklaratës eksportuese doganore me kusht që malli i cili importohet të
ketë hyrë në procedurë;
- Mallrat e importit do të bëhen mallra të Kosovës në rastin e hyrjes së tyre në
procedurë.
Neni 321
1. Në autorizim duhet të përcaktohet nëse produktet e kompensimit apo mallrat në
gjendje të pandryshuar mund të lirohen për qarkullim të lirë pa deklaracion doganor, pa
rënë ndesh me masat ndaluese apo kufizuese. Në këtë rast ato duhet të konsiderohen të
jenë liruar për qarkullim të lirë, nëse ato nuk janë caktuar për trajtim apo shfrytëzim të
miratuar doganor me skadimin e kohës për kryerje.
2. Për qëllimet e nënparagrafit të parë të nenin 216 të Kodit të Doganave dhe Akcizës,
konsiderohet momenti i parashtrimit te deklaratës për lëshim në qarkullim të lirë e cila
është pranuar dhe lejuar.
3. Produktet apo mallrat do të bëhen mallra të Kosovës nga momenti i vendosjes se tyre
në treg.
Neni 322
Në rast të lirimit për qarkullim të lirë të produkteve kompensuese, katrorët 15, 16, 34, 41
dhe 42 të deklarimit duhet t‘i referohen mallrave të importit.
Neni 323
Për t‘u aplikuar detyrimet n‘ import sipas nenit 125 paragrafi1 Kodit Doganave dhe
Akcizës, në deklaratën për hyrje në procedurë të trajtimit të favorizuar tarifor për arsye të
përdorimit final të veçantë të tyre, duhet te përllogariten me normën e cila është në fuqi
në datën e pranimit të deklaratës. Kjo duhet të lejohet vetëm nëse autorizimi për një
shfrytëzim të tillë final, do të mund të jepet dhe nëse kushtet shoqëruese për dhënien e
trajtimit të favorizuar tarifor, do të mund të plotësoheshin.
150
Neni 324
1. Lista e produkteve kompensuese që varen nga taksat në importit, duhet të jetë në
përputhje me nenin 126 pika a). Të Kodit të Doganave dhe Akcizës në Aneksin 38.
2. Kur produktet kompensuese ndryshe nga ato të përmendura në listën e referuar në
paragrafin 1 të jenë shkatërrua,r atëherë ato duhet të trajtohen ashtu sikurse të ishin
rieksportuar.
Neni 325
1. Kur produktet e kompensimit apo mallrat në gjendje të pandryshuar për një nga
aranzhimet pezulluese apo që janë futur në zonën e lirë të llojit të kontrollit i brenda
kuptimit të Nenit 376 apo në deponim të lirë ose të jenë vendosur në zonën e lirë të llojit
të kontrollit II në kuadër të kuptimit të nenit 376, duke mundësuar që procedurat të
kryhen, atëherë dokumentet apo regjistrimet e shfrytëzuara për atë trajtim apo shfrytëzim
të miratuar doganor apo ndonjë dokument që i zëvendëson ato duhet të përmbajë ―IP/S
mallrat‖(I-E i mallrave).
2. Kur mallrat e importit të futura në procedura varen nga masat specifike të politikës
tregtare dhe masat e tilla vazhdojnë të jenë të aplikueshme në kohën kur mallrat qoftë në
statusin e tyre të pandryshuar apo në formën e produkteve të kompensimit të jenë futur
për njërën procedurë pezulluese apo të jenë futur në zonën e lirë të llojit të kontrollit I në
kuadër të kuptimit të Nenit 376 apo në deponim të lirë apo të jenë vendosur në zonën e
lirë të llojit të kontrollit II, në kuadër të kuptimit të Nenit 376, atëherë treguesi i referuar
në paragrafin 1 duhet të shtohet me ―politika tregtare‖.
Seksioni 5
Operimi i sistemit të rikthimit të tagrave importuese doganore
Neni 326
Kur mallrat sipas sistemit të rikthimit të tagrave importuese doganore të jenë caktuar për
trajtim apo shfrytëzim të miratuar doganor të referuar në Nenin 325 (1), atëherë treguesi i
kërkuar për atë përcaktim duhet të jetë ―IP/D mallrat‖.
KAPITULLI 4
Përpunimi nën Kontrollin Doganor
Neni 327
1. Procedurat për përpunim nën kontroll doganor, duhet të aplikohen për mallrat me
përpunimin e të cilave fitohen produktet, për të cilat është paraparë pagesa më e ulët e
detyrimeve importuese doganore për ndryshim nga malli i importuar.
151
Procedurat duhet gjithashtu të aplikohen për mallrat, që kanë kaluar operimet për të
siguruar përputhjen e tyre me kërkesat teknike për lirimin e tyre, për qarkullim të lirë.
2. Neni 317 do të aplikohet me ndryshimet përkatëse edhe në këtë procedurë.
3. Për qëllimet e përcaktimit të vlerës doganore të produkteve të përpunuara të deklaruara
për qarkullim të lirë, deklaruesi mund të zgjedh secilën nga metodat e referuara në nenin
34.2 (a), (b) apo (c) të Kodit apo vlera doganore e mallit importues të ngritur për
shpenzimet e përpunimit.
Neni 328
Kushtet ekonomike konsiderohen të jenë plotësuar vetëm me përjashtim të rasteve, nëse
mund të dëshmohet se interesi esencial i produkteve të tjera të Kosovës është dëmtuar
seriozisht.
KAPITULLI 5
Importi i Përkohshëm
Seksioni 1
Dispozitat e Përgjithshme
Neni 329
1. Kafshët, përveç vlerës së jo përfillëse tregtare, të lindur nga kafshët të vendosura nën
procedurë, konsiderohen të jenë mallra jo të Kosovës dhe vendosen nën ato procedura.
2. Dogana siguron që periudha e përgjithshme gjatë së cilës malli gjendet nën atë
procedurë për të njëjtin qëllim dhe nën përgjegjësinë e të njëjtit mbajtës, mos e tejkalojë
24 muaj madje edhe në rastet kur procedurat janë shkarkuar për procedurë tjetër, duke
ndërprerë pagesat dhe deklarimin e përsëritur për import të përkohshëm.
Megjithatë, në kërkesë të mbajtësit, ato këtë periudhë mund ta vazhdojnë për kohën kur
malli nuk shfrytëzohet, sipas kushteve të cilat ata i kanë paraparë.
3. Për qëllimet e neni 143 paragrafi 3 i Kodit të Doganave dhe Akcizës, masat
përjashtimore nënkuptojnë ndonjë ngjarje e cila rezulton, që masat duhet të shfrytëzohen
për kohën e mëtejme, në mënyrë që të plotësojnë qëllimin për operim të importit të
përkohshëm.
4. Mallrat e vendosura në procedura duhet të mbesin në të njëjtën gjendje.
Riparimet dhe mirëmbajtja, duke përfshirë riparimet kapitale dhe përshtatjet apo masat
për të ruajtur mallrat apo për të siguruar përputhjen e tyre me kërkesat teknike për
shfrytëzim të tyre sipas procedurave janë të lejueshme.
152
Neni 330
Importimi i përkohshëm me lirim të plotë nga detyrimet e importit (më tutje referohet si:
‗lirimi i plotë nga detyrimet e importit‘) duhet të jepet vetëm në përputhje me nenet 331
deri 353.
Importi i përkohshëm me lirim të pjesshëm nga taksat e importit, nuk duhet të jepet për
mallrat e konsumueshëm.
Seksioni 2
Kushtet për lirim të plotë nga detyrimet e importit
Nënseksioni 1
Mjetet e transportit
Neni 331
1. Për qëllimet e këtij nënseksioni:
a) ‗shfrytëzim komercial‘ nënkupton shfrytëzimin e mjeteve të transportit për
transport të personave me pagesë apo transport të mallrave industriale apo
komerciale, qoftë me pagesë apo pa pagesë;
b) ‗Shfrytëzim privat‘ nënkupton shfrytëzimin tjetër nga ai komercial i mjeteve të
transportit;
c) ‗trafiku i brendshëm‘ nënkupton transportin e personave apo mallrave të marra
apo ngarkuara në Kosovë, me qellim te zhvendosjes ose të shkarkimit në një vend
brenda këtij territori.
2. Mjetet e transportit përfshinë pjesët e zakonshme rezervë, pjesët ndihmëse dhe pajisja
që i shoqëron ato.
Neni 332
Lirimi i plote nga detyrimet e importit duhet të jepet për paletat.
Procedurat gjithashtu duhet të kryhen kur paletat e të njëjtit lloj dhe kryesisht të vlerës së
njëjtë të eksportohen apo të ri-eksportohen.
Neni 333
1. Lirimi i plotë nga detyrimet e importit duhet të jepet për kontejnerët, kur ata janë të
shënuar qartë në vend të duhur dhe të dukshëm sipas të dhëna në vazhdim:
153
a) Identiteti i pronarit apo operatorit i treguar qoftë me emrin e tij të plotë apo me
identifikim të vendosur, ku duhet përjashtuar simbolet siç janë emblemat apo
flamujt;
b) Shenjat identifikuese dhe numrat e kontejnerëve të dhëna nga pronari apo
operatori, me peshën TARA të tyre, duke i përfshirë të gjitha pajisjet e
përhershme të montuara; kjo nuk aplikohet të mjetet e ndryshueshme, të cilat
shfrytëzohen në transportin e shfrytëzuar hekurudhor dhe rrugor;
c) emri i vendit të cilit i takojnë kontejnerët i treguar, qoftë i plotë apo me shenjat e
ISO alpha-2 sipas standardeve ndërkombëtare ISO 3166 apo 6346 me inicialet
karakteristike, te cilat shfrytëzohen për njohjen e vendit te regjistrimit të mjetit
motorik në trafikun rrugor ndërkombëtar, ose me ndihmën e numrave në rast të
mjeteve të ndryshueshme, të cilat shfrytëzohen për transport të kombinuar rrugor-
hekurudhor, kjo nuk aplikohet në kontejnerët, të cilët shfrytëzohen në transportin
ajror.
Kur aplikimi për autorizim është bërë në përputhje me nenin 282 (3) (b), kontejnerët
duhet të monitorohen nga personi i përfaqësuar në Kosovë ,që është në gjendje të
komunikojë gjatë gjithë kohës lokacionin e tyre dhe të shënimeve lidhur me paraqitjen
dhe shkarkimin.
2. kontejnerët mund të shfrytëzohen në trafikun e brendshëm para se të ri-eksportohen,
mirëpo ato mund të shfrytëzohen vetëm njëherë gjatë çdo qëndrimi në Kosovë, për
transport te mallit i cili është i ngarkuar dhe është i destinuar për ngarkim në territorin e
Kosovës, duke qenë se këta kontejner është dashur të qarkullojnë të pa ngarkuar
përbrenda këtij territori.
3. Sipas kushteve nga Konventa së Gjenevës e datës 21 janarit 1994 mbi veprimin lidhur
me grumbullimin e kontejnerëve në Transportin Ndërkombëtar, dogana do të lejojë që
procedurat të shkarkohen kur kontejnerët e të njëjtit lloj apo të vlerës së njëjtë, të jenë
eksportuar apo rieksportuar.
Neni 334
1. Lirimi i plotë nga detyrimet e importit duhet të jepet për mjetet e transportit rrugor,
hekurudhor dhe ajror kur ato:
(a) janë të regjistruara jashtë Kosovës në emër të personit të vendosur jashtë Kosovës;
megjithatë, nëse mjetet e transportit nuk janë të regjistruara atëherë kushtet e
mësipërme mund të konsiderohen se janë plotësuar, kur ato janë në pronësi nga
personi i vendosur jashtë Kosovës;
(b) janë shfrytëzuar nga personi i vendosur jashtë Kosovës pa rënë ndesh me Nenet
335, 336 dhe 337; dhe
154
(c) në rast të shfrytëzimit komercial dhe me përjashtim të mjeteve të transportit
hekurudhor të jenë shfrytëzuar ekskluzivisht për transport, i cili fillon dhe
përfundon jashtë Kosovës; megjithatë, ato mund të shfrytëzohen në trafikun e
brendshëm kur dispozitat në fuqi të transportit e rregullojnë një çështje të tillë.
2. Kur ndërmarrja për huazim e cila është e regjistruar në territorin doganor të Kosovës
në mënyrë të përsëritur huazon mjetet e transportit të nga paragrafi 1 i këtij neni, personit
të themeluar jashtë këtij territori, ato do të ri-eksportohen brenda tetë ditësh nga dita kur
kontrata hyn në fuqi.
Neni 335
Personat e vendosur në Kosovë, duhet të përfitojnë privilegj të lirimit të plotë të
detyrimeve të importit kur:
a) Mjetet e transportit hekurudhor të jenë vendosur në dispozicion të personave të
tillë sipas procedurave të caktuara ku secili rrjet mund të shfrytëzojë parku
hekurudhor të rrjeteve tjera sikur të jetë i tyre;
b) Që rimorkioja të jetë e ngjitur në mjetet e transportit rrugor të regjistruara në
Kosovë;
c) Mjetet e transportit të shfrytëzuara në lidhje me situatat emergjente dhe që
shfrytëzimi i tyre të mos tejkalojë pesë ditë; apo
Mjetet e transportit janë shfrytëzuar nga firma huazuese profesionale për qëllim të ri-
eksportimit brenda periudhës që nuk tejkalon pesë ditë.
Neni 336
1. Personat fizik të vendosur në Kosovë duhet të përfitojnë nga lirimi total nga taksat e
importit kur ata privatisht shfrytëzojnë mjetet e transporti nga rasti në rast, sipas
udhëzimit të pronarit të regjistrimit me kusht që në kohën e përdorimit pronari të jetë në
territorin doganor të Kosovës.
Personat e tillë gjithashtu duhet të përfitojnë nga lirimi total, për shfrytëzim privat të
mjeteve të transportit të huazuara sipas kontratës me shkrim nga një rast në tjetrin:
a) Për kthim te vendbanimi i tyre në Kosovë;
b) Për t‘u larguar nga Kosova; apo
c) Kur kjo është e lejuar në nivel të përgjithshëm nga dogana.
155
2. Mjetet e transportit duhet të ri-eksportohen apo të kthehen te shërbimi i huazimit i
vendosur në Kosovë brenda:
a) Pesë ditësh nga dita e hyrjes në fuqi të kontratës në rastin e përmendur në
paragrafin 1 (a);
b) Tetë ditë nga hyrja në fuqi e kontratës në rastin e përmendur në paragrafin 1(c).
Mjetet e transportit duhet të ri-eksportohen brenda dy ditësh nga hyrja në fuqi e kontratës
në rastin e përmendur sipas paragrafit 1(b) të këtij neni.
Neni 337
1. Lirimi total nga taksat e importit duhet të jepet kur mjetet e transportit të jenë
regjistruar sipas serive të përkohshme në Kosovë, me mendim për ri-eksportim në emër të
ndonjërit nga personat në vazhdim:
(a) në emër të personit të vendosur jashtë Kosovës;
(b) në emër të personit fizik të vendosur brenda Kosovës, kur personi i përfshirë është
përgatitur për transferim të banimit të zakonshëm tek një vend jashtë Kosovës.
Në rastin e referuar në pikën (b), mjetet e transportit duhet të eksportohen brenda tre
muajsh nga data e regjistrimit të përkohshëm.
2. Lirimi total nga detyrimet e importit duhet të jepet kur mjetet e transportit janë
shfrytëzuar për tregti apo privatisht nga personi fizik i vendosur në Kosovë dhe i
punësuar nga pronari i mjeteve të transportit i vendosur jashtë Kosovës.
Shfrytëzimi privat duhet të parashihet në kontratën e punësimit. Dogana mund të kufizojë
importimin e përkohshëm të mjeteve të transportit sipas kësaj dispozite në rastin e
shfrytëzimit sistematik.
3. Lirimi total nga detyrimet e importit mundet që në raste përjashtimi të jepet kur mjetet
e transportit shfrytëzohen për komercial për një kohë të kufizuar nga personat e vendosur
në Kosovë.
Neni 338
Para ndesh me dispozitat e tjera të veçanta, periodat e kryerjes janë si në vazhdim:
a) Për mjetet e transportit hekurudhor: 12 muaj;
b) Për mjetet e transportit të shfrytëzimit komercial tjetër nga ato të transportit
hekurudhor: koha e kërkuar për kryerjen e operimeve të transportit;
156
c) Për mjetet e transportit rrugor të shfrytëzuara privatisht:
- Nga studentët: koha e qëndrimit të studentit në Kosovë për qëllimin e
vetëm të ndjekjes së studimeve;
- Nga personat që plotësojnë emërimin e kohës së specifikuar: koha për të
cilën ky person qëndron në Kosovë, për qëllimin e vetëm të plotësimit të
caktimit të tyre;
- Në rastet e tjera, duke përfshirë kafshët për shalim apo për tërheqje dhe
automjetet e tërhequra nga to: gjashtë muaj;
d) Për mjetet e shfrytëzuara privatisht të transportit ajror: gjashtë muaj;
Nënseksioni 2
Gjërat personale dhe mallrat për qëllime sportive të importuara nga udhëtarët;
Neni 339
Lirimi total nga taksat e importit duhet të jepen kur gjërat personale me arsye kërkohen
për udhëtime dhe mallrat për qëllime sportive janë importuar nga udhëtari ashtu siç është
definuar në Neni 141 (A) (1).
Nënseksioni 3
Materialet për lehtësimin në fatkeqësi: mjekësore, kirurgjike dhe pajisja
laboratorike, shtazët, mallrat për shfrytëzim në zonat kufitare
Neni 340
Lirimi total duhet të jepet për materialet lehtësuese të fatkeqësive, kur shfrytëzohen në
lidhje me masat e marra për të luftuar efektet e fatkeqësive apo të situatave të ngjashme
që kanë ndikim në Kosovë dhe që synohen për entitetet shtetërore apo entiteteve të
miratuara nga autoritetet kompetente.
Neni 341
Lirimi total nga taksat në import duhet të jepet kur pajisja mjekësore, kirurgjike dhe
laboratorike të jenë ofruar si huazim me kërkesë të spitalit apo institucioneve të tjera
mjekësore, që janë të nevojës urgjente për një pajisje të tillë për të bërë zëvendësimin e
pajisjes së vet joadekuate dhe kur synohet për qëllime diagnostifikuese apo terapeutike.
157
Neni 342
Lirimi total nga pagesa e detyrimeve te importit duhet të jepet për kafshët në pronësi të
personit që është i vendosur jashtë Kosovës.
Kjo lejohet për mallrat vijues të cilat janë të destinuara për aktivitete në përputhje me
veçoritë e brezit kufitar doganor te vërtetuar me dispozita.
(a) pajisja në pronësi nga personi i vendosur në zonën kufitare të importimit të
përkohshëm dhe të shfrytëzuara nga personat e vendosur në afërsinë e zonës
kufitare;
(b) Mallrat e shfrytëzuara për ndërtim, riparim apo mirëmbajtje e infrastrukturës e
zonës së tillë kufitare sipas përgjegjësisë së autoriteteve publike.
Nënseksioni 4
Zëri, pamja apo mediat e bartjes së të dhënave, materiali publicitar; pajisja
profesionale, materiali pedagogjik dhe pajisja shkencore
Neni 343
Lirimi total nga detyrimet e importit duhet të jepet për mallrat:
a) Që kanë me vete zërin, pamjen dhe informacionin e përpunimit elektronik e të
dhënave për qëllim të paraqitjes para komercionalizimit apo pa pagesë apo për
ofrim me gjurmë zëri, dublimin apo kopjimin, apo
b) Të shfrytëzuara ekskluzivisht për qëllime publicitare.
Neni 344
1. Lirimi total nga taksat në import duhet të jepet ku pajisja profesionale është:
a) Në pronësi të personit të vendosur jashtë Kosovës;
b) Të importuara qoftë nga personi i vendosur jashtë Kosove apo nga i punësuari i
pronarit, i punësuari mund të jetë i vendosur në Kosovë; dhe
c) Të shfrytëzuara nga importuesi nën mbikëqyrjen e tyre përveç në rastet e bashkë
produksioneve audiovizuale.
2. Lirimi total nga taksat e importit nuk duhet të jepet kur pajisja duhet të shfrytëzohet
për prodhim industrial apo paketim të mallrave apo përveç në rastin e mjeteve të dorës
për hulumtimin e burimeve natyrore për ndërtim, riparim apo mirëmbajtje të ndërtesave
apo për lëvizjen e tokës dhe projektet e ngjashme.
158
Neni 345
Lirimi total nga detyrimet e importit lejohet kur materiali pedagogjik dhe pajisja
shkencore janë:
a) Në pronësi të personit të vendosur jashtë Kosovës;
b) Të importuara për ndërmarrjet publike apo private shkencore, mësimdhënies apo
për trajnime profesionale që janë esencialisht jofitimprurëse dhe ekskluzivisht të
shfrytëzuara për mësimdhënie, trajnim profesional apo kërkim shkencor nën
përgjegjësinë e tyre;
c) Të importuara në një numër të arsyeshëm, duke pasur parasysh qëllimin e
importimit; dhe
d) Jo të shfrytëzuara plotësisht për qëllime komerciale.
Nënseksioni 5
Paketimet; kallëpet, blloqet, pikturat, skemat, matja, kontrollimi dhe testimi i
instrumenteve dhe artikujve tjerë të ngjashëm; mjetet dhe instrumentet e veçanta;
mallrat për të kryer testimet apo që duhet të testohen; mostrat, mjetet e
zëvendësimit të prodhimit
Neni 346
Lirimi total nga detyrimet e importit lejohet kur paketimet:
a) Të importuara të mbushura synohen për ri-eksportim qoftë të zbrazëta apo të
mbushura;
b) Të importuara të zbrazëta të synuara për ri-eksportim të plotësuara.
Paketimet nuk duhet të shfrytëzohen në trafikun e brendshëm përveç me mendim të ri-
eksportimit të mallrave. Në rast të paketimeve të importuara të plota kjo duhet të
aplikohet vetëm nga koha kur ato kanë qenë të zbrazëta nga përmbajtja e tyre.
Neni 347
1. Lirimi total nga detyrimet e importit lejohet kur shabllonet, gdhendjet, blloqet,
vizatimet, skicat, matjet, instrumentet e kontrollit dhe testimit dhe artikujt e tjerë të
ngjashëm janë:
a) Në pronësi nga personi i vendosur jashtë Kosovës; dhe
159
b) Të shfrytëzuara për prodhim nga personi i vendosur në Kosovë dhe të paktën 75%
të prodhimit që rezulton nga shfrytëzimi i tyre të jetë eksportuar.
2. Lirimi total nga taksat e importit duhet të jepet për mjetet specifike dhe instrumentet
kur mallrat janë:
a) Në pronësi të personit që është i vendosur jashtë Kosovës; dhe
b) Vënia në dispozicion pa pagesë për personin e vendosur në Kosovë për prodhimin
e mallrave që duhet të eksportohen në tërësinë e tyre.
Neni 348
Lirimi total nga detyrimet e importit lejohet për mallrat në vazhdim:
a) Mallrat që varen nga testimi, eksperimentet apo demonstrimet;
b) Mallrat e importuara që varen nga testet e pranueshme të kënaqshme në lidhje me
kontratën e shitjeve që përmban dispozitat e testeve të kënaqshme të pranimit dhe
që i nënshtrohen atyre testeve;
c) Mallrat e shfrytëzuara për kryerjen e testeve, eksperimenteve apo demonstrimeve
pa përfitim financiar.
Për mallrat e referuara në pikën (b), perioda për kryerje është gjashtë muaj.
Neni 349
Lirimi total nga detyrimet e importit lejohet kur mostrat janë importuar në sasi të
arsyeshme dhe vetëm për t‘u shfrytëzuar dhe për t‘u treguar apo demonstruar në Kosovë.
Neni 350
Lirimi total nga taksat e importit duhet të jepet kur zëvendësimi i mjeteve të prodhimit të
jetë përkohësisht në dispozicion të konsumatorit nga furnizuesi apo riparuesi në pritje të
ofrimit të mallrave të ngjashme apo të riparuara.
Koha për shkarkim është gjatë muaj.
160
Nënseksioni 6
Mallrat për manifestime apo për shitje
Neni 351
1. Lirimi total nga detyrimet në import lejohet për mallra për tu shfaqur apo shfrytëzuar
në ngjarjet publike që nuk janë plotësisht të organizuara për shitje komerciale të mallrave
apo të fituara në një ngjarje të tillë nga mallrat e vendosura nën aranzhime.
Në rastet përjashtimore autoritetet kompetente doganore mund të autorizojnë aranzhimet
për ngjarjet e tjera.
2. Lirimi total nga detyrimet e importit lejohet për mallrat për miratim kur ato nuk mund
të importohen si mostra dhe kur dërguesi për pjesën e vet dëshiron t‘i shes mallrat dhe
marrësi mund të vendos të blejë ato pas inspektimit.
Perioda për kryerje është dy muaj.
3. Lirimi total nga detyrimet e importit lejohet si në vazhdim:
a) Veprat e artit, gjërat dhe antikitetet e mbledhura nga koleksionistët ashtu siç është
definuar në Aneksin 39, të importuar për qëllime të shfaqjes me mendim të shitjes
së tyre të mundshme;
b) Mallrat e tjera nga ato sapo të prodhuara të importuara me mendim të shitjes
nëpërmes të ankandit.
Nënseksioni 7
Pjesët rezervë, garnitura dhe pajisjet; dhe malli tjetër.
Neni 352
Lirimi total nga detyrimet e importit lejohet kur pjesët rezervë, garnitura dhe pajisjet
shfrytëzohen për riparim dhe mirëmbajtje, duke e inkorporuar demontimin, përshtatjen
dhe ruajtja e mallrave te paraqitura në procedura.
Neni 353
Lirimi total nga detyrimet e importit mund te lejohet kur mallrat e ndryshme nga ato të
thëna në Nenet 332 deri 352 apo që nuk përputhen me kushtet e atyre neneve janë
importuar:
a) Nga rasti në rast dhe për periudhën që nuk tejkalon tre muaj; apo
161
b) Në situata të veçanta kur nuk ka efekt ekonomik.
Seksioni 3
Dispozitat në lidhje me operimin e aranzhimeve
Neni 354
Kur gjërat personale, mallrat e importuara për qëllime sportive apo mjetet e transportit të
jenë paraqitur gojarisht apo me çfarë do akti tjetër për paraqitjen në procedura, dogana
mund te kërkojë deklaratën me shkrim kur është në pyetje një shumë e lartë e detyrimeve
ose kur ekziston rrezik serioz nga mos përmbajtja ndaj obligimeve në procedura.
Neni 355
1. Deklarata për procedurë të shfrytëzimit të carnet ATA pranohet në rastet kur është
dhënë në vendin anëtar dhe te vërtetuara dhe të garantuara nga ana e shoqatave, te cilat
përmbajnë një pjesë të zinxhirit garantues ndërkombëtar.
Përveç, nëse nuk parashihet ndryshe nga marrëveshjet bilaterale apo multilaterale ―vendi
i pranishëm‖ nënkupton palën kontraktuese për Konventën ATA apo Konventën e
Stambollit, që ka pranuar rekomandimet e Këshillit për Bashkëpunim Doganor të 25
qershorit 1992 në lidhje me pranimin e ATA Carnet për procedurën e pranimit të
përkohshëm.
2. Paragrafi 1 duhet të aplikohet vetëm nëse ATA carnets:
a) Ka të bëjë me mallrat dhe shfrytëzimet e përfshira nga ato Konventa apo
marrëveshje;
b) Janë të vërtetuara nga dogana në seksionin e duhur të faqes përfshirëse; dhe
c) Janë valide në Kosovë.
ATA carnet duhet të paraqitet në zyrën e hyrjes në Kosovë, përveç kur kjo zyrë nuk është
në gjendje të kontrollojë plotësimin e kushteve për procedurë.
3. Nenet 269, 270 dhe 277 deri 279 aplikohen me ndryshimet përkatëse për mallrat e
vendosura nën procedurat e përfshira nga ATA carnets.
Neni 356
1. Pa rënë ndesh me sistemet e veçanta garantuese për ATA carnets, paraqitja e deklaratës
së shkruar për procedura i nënshtrohet deponimit te garancionit, përveç rasteve të
referuara në Aneksin 40.
162
2. Për lehtësim që të lehtësohet kontrolli i procedurave, dogana mund të kërkojnë që të
mbahen evidencat.
Neni 357
1. Kur mallrat që janë vendosur në procedura në përputhje me nenin 351 të këtij udhëzimi
shkarkohet me vendosjen e mallrave në qarkullim të lirë, lartësia e detyrimeve të importit
përcaktohet në bazë te elementeve të vlerësimit të duhur të atyre mallrave në momentin e
pranimit të deklarimit për qarkullim të lirë.
Kur mallrat e vendosura nën procedura në përputhje me Nenin 351 janë vendosur në treg,
ato duhet të konsiderohen sikur të jenë paraqitur në doganë kur ato të deklarohen kur
lajmërohen për qarkullim të lirë para kalimit te afatit për shkarkim.
2. Për qëllimet e shkarkimit të procedurave në lidhje me mallrat e referuara në Nenin 351
(1), konsumimi i tyre, shkatërrimi apo shpërndarja pa pagesë për publikun në atë rast
duhet të konsiderohet si ri-eksportim me kusht që sasia e tyre të korrespondojë me
natyrën e ngjarjes, numrin e vizitorëve dhe përpjesëtimin e pjesëmarrjes së poseduesit i
cili merr pjesë në ketë.
Paragrafi i parë nuk duhet të aplikohet për pijet alkoolike, prodhimet e duhanit dhe
derivatet.
Neni 358
Kur mallrat e vendosura nën procedura janë futur në njërën nga procedurat pezulluese
apo janë futur në zonën e tipit kontrollues I në kuptimit të Nenit 376 të këtij udhëzimi apo
në deponim të lirë apo të jenë vendosur në zonën e lirë të tipi II ne kuptim të Nenit 376,
duke mundësuar importim të përkohshëm, dokumentet ose evidencat e shfrytëzuar për
lejim të lejuar të veprimit ose të përdorimit të malli ose çfarëdo dokumenti tjetër
zëvendësues, përveç ATA carnet ,përmbajnë shenjen malli TA‖.
Neni 359
Për mjetet e transportit hekurudhor të shfrytëzuara bashkërisht sipas marrëveshjes,
procedurat duhet gjithashtu të kryhen kur mjetet e transportit hekurudhor e të njëjtin lloj
apo e të njëjtës vlerë sikurse ato që janë vendosur në dispozicion të personit të vendosur
në Kosovë të jenë eksportuar apo rieksportuar.
163
KAPITULLI 6
Përpunimi i jashtëm
Seksioni 1
Kushtet shtesë në lidhje me dhënien e autorizimit
Neni 360
Konsiderohet se interesi esencial i përpunuesve të Kosovës duhet të mos dëmtohet
seriozisht përveç kur eksitojnë indikacione për të kundërtën.
Neni 361
1. Autorizimi duhet të specifikojë mënyrat dhe metodat për vendosjen e produkteve të
kompensimit te dala nga përpunimi i mallrave të eksportit të përkohshëm apo për të
verifikuar nëse kushtet për shfrytëzimin e sistemit të shkëmbimit standard janë plotësuar.
Mënyrat dhe metodat e tilla mund të përfshijnë shfrytëzimin e dokumentit informues të
vendosur në Aneksin 41 dhe të kontrollit të regjistrimeve.
2. Kur natyra e operimeve përpunuese nuk lejon që të konfirmohet nëse produktet
kompensuse kanë rezultuar nga mallrat e eksportit të përkohshëm, autorizimi mundet
megjithatë, të jepet në rastet vërtet të arsyeshme me kusht që alikuesi të mund të ofrojë
garancione të mjaftueshme se mallrat e shfrytëzuara në operimet e përpunimit ndajnë të
njëjtin kod CN tetë shifror, nga TARIK -ut, kualitetin e njëjtë komercial dhe të njëjtat
karakteristika teknike sikurse mallrat e eksportit të përkohshëm. Autorizimi duhet të
paraqet kushtet për shfrytëzimin e procedurave.
Neni 362
Kur procedurat të kërkohen për riparim, atëherë mallrat e eksportit të përkohshëm duhet
të jenë në gjendje të riparohen dhe procedurat nuk shfrytëzohen për përmirësim e aftësive
teknike të mallrave.
Seksioni 2
Dispozitat në lidhje me operimin e aranzhimeve
Neni 363
1. Në Autorizim përcaktohet afati i shkarkimit. Kur rrethanat arsyetojnë atëherë kjo kohë
mund të zgjatet edhe kur të ketë skaduar koha e vendosur në fillim.
2. neni 160 paragrafi 2 Kodit aplikohet edhe kur koha në fillim të ketë skaduar.
164
Neni 364
1. Deklarata më të cilën mallrat hyjnë në eksportin të përkohshëm për procedura, duhet të
përpilohet në përputhje me dispozitat e paraqitura për eksportim.
2. Në rasat të importimit paraprak, dokumentet shoqëruese të deklarimit për qarkullim të
lirë duhet të përfshijnë kopjen e autorizimit përveç, nëse autorizimi i tillë të jetë aplikuar
në përputhje me Nenin 282 (3) (c).
Neni 125 (3) aplikohet me ndryshimet e domosdoshme.
Seksioni 3
Dispozitat në lidhje me llogaritjen e lehtësimeve tatimore
Neni 365
1. Për llogaritjen e shumës që duhet të hiqet, nuk duhet të merren parasysh taksat e masës
recesive të importit .
Produktet sekondare të kompensimit që përbëjnë hedhurinat, tepricat, prerjet dhe mbetjet
duhet të konsiderohen të jenë përfshirë.
2. Në përcaktimin e vlerës së mallrave të eksportit të përkohshëm në përputhje me njërën
nga metodat e referuara në nenin 154 paragrafi 2 i Kodit, ngarkimi, transporti dhe kostot
e sigurimit për mallrat e eksportit të përkohshëm për të bërë kur operimi i përpunimit apo
operimi i tillë i fundit të ketë ndodhur nuk duhet të përfshihet në:
a) Vlerën e mallrave të eksportit të përkohshëm që është marrë parasysh kur është
përcaktuar vlera doganore e produkteve të kompensimit në përputhje me nenin 36
paragrafi 1 pika (b) (i) të Kodit; apo
b) Kostot e përpunimit, kur vlera e mallrave të eksportit të përkohshëm nuk mund të
përcaktohet në përputhje me nenin 36 paragrafi 1 pika (b) (i) të Kodit.
Shpenzimet e ngarkimit, transportit dhe sigurimit për mallrat e eksportit te parakohshëm
nga vendi ku është bërë përpunimi apo operimi i fundit i përpunimit deri te vendi i hyrjes
në territorin doganor të Kosovës, hynë në shpenzimet e përpunimit.
Ngarkimi, transporti dhe kostot e sigurimit duhet të përfshijnë:
a) Përqindjet dhe kompensimin për ndërmjetësim, përveç provizioneve në blerjen e
përqindjeve;
165
b) Koston e kontejnerëve që nuk janë pjesë integrale për mallrat e eksportit të
përkohshëm;
c) Kostoja e paketimit, duke përfshirë fuqinë punëtore dhe materialet;
d) Kostot e trajtimit të shkaktuara në lidhje me transportin e mallrave.
Neni 366
1. Lirimi i pjesshëm nga detyrimet e importit duke marrë koston e operimit të përpunimit
ku shpenzimet e përpunimit merren si bazë për llogaritje të detyrimeve, lejohet në
kërkesë të shfrytëzuesit të procedurës.
2. Me përjashtim të mallrave të natyrës jo komerciale paragrafi 1 nuk duhet të aplikohet
kur mallrat e eksportit të përkohshëm që nuk kanë origjinë të Kosovës në kuadër të
kuptimit të nenit 26 deri 30 të Kodit të jenë liruar për qarkullim të lirë në shkallën zero të
taksës.
3. neni 33 deri 39 të Kodit duhet të aplikohen me ndryshimet e përkatëse për kostot e
përpunimit që nuk duhet të merren parasysh për mallrat e eksportit të përkohshëm.
KREU IV
DISPOZITAT IMPLEMENTUESE NË LIDHJE ME EKSPORTIN
KAPITULLI 1
Eksporti definitiv
Neni 367
1. Eksportuesi në kuadër të kuptimit të nenit 163 paragrafi 4 i Kodit duhet të konsiderohet
të jetë personi në emrin e të cilit është bërë deklarata e eksportit dhe i cili është pronari i
mallrave apo ka të drejtë të ngjashme të disponimit të tyre në kohën kur është bërë
pranimi i deklarimit.
2. Kur pronësia apo të drejtat e ngjashme të disponimit për mallrat t‘i takojë personit të
vendosur jashtë Kosovës sipas kontratës mbi të cilën eksporti bazohet, eksportuesi duhet
të konsiderohet të jetë palë kontraktuese e vendosur në Kosovë.
Neni 368
1. Kur, për arsye Administrative apo në rastet ditore të arsyetuara mira, fjalia e parë e
nenit 163. 4 të Kodit të Doganave dhe Akcizës, nuk mund te aplikohet, deklarata mund të
paraqitet në çdo zyre doganore e cila është kompetente për çështje operative në fjalë
166
Në raste të tilla, kontrolli i referuar për aplikimin e kufizimeve dhe ndalesave duhet pasur
parasysh natyrën specifike të situatave
2. Kur, në rastet e referuara në paragrafin 1, eksport formalitet nuk janë kompletuar në
zyrën doganore përgjegjëse për mbikëqyrjen e vendit të vendosjes së eksportit, apo ne
vendin ku malli është ambalazhuar apo ngarkuar për ngarkesë eksporti, zyra doganore në
të cilën është paraqitur deklarata e eksportit, duhet të dërgojë kopjen e deklaratës unike
doganore te zyra e parë e lartshënuar.
Neni 369
Para ndesh me nenin 113, kur deklarata eksportuese bëhet në bazë të DUD-it
shfrytëzohen ekzemplaret 1,2 dhe 3. Zyra doganore tek e cila është paraqitur deklarata
eksportuese doganore ( zyra doganore e eksportit) duhet vuloset në fushën A, kur është e
nevojshme dhe e plotëson fushën D. me rastin e lëshimit të mallit, ajo i mban
ekzemplarët 1dhe 2 dhe ekzemplarin 3 ia kthen parashtruesit.
Neni 370
1. Kopja 3 e Deklaratës Unike Doganore dhe malli i lëshuar për eksport duhet të paraqitet
në doganë në zyrën doganore dalëse të vendit.
2. Zyrë doganore e daljes nënkuptohet:
a) Në rastin e mallrave të eksportuara me tren, postë apo me rrugë ajrore, zyrën
doganore kompetente për vendin ku mallrat janë marrë përsipër sipas kontratës
për transport të vetëm për t‘u transportuar në një vend tjetër nga kompanitë
hekurudhore, autoritetet postare dhe kompanitë ajrore;
b) Në rast të mallrave të eksportuara me tubacion dhe të energjisë elektrike, zyrën ku
është i vendosur eksportuesi;
c) Në rast të mallrave të eksportuara me mjete të tjera apo në rrethana që nuk janë të
përfshira nga (a) dhe (b), zyrën e fundit doganore para se mallrat të largohen nga
Kosova.
3. Zyra doganore e daljes duhet të shqyrtoj përputhshmërinë e mallrave të paraqitura me
ato të deklaruara dhe duhet të mbikëqyrë largimin fizik të tyre. Kur deklaruesi e shënon ―
RET-EXP‖ në Katrorin 44 apo ose në ndonjë mënyrë tjetër të thekson dëshirën që t‘i
kthehet ekzemplarit Nr 3, zyra e dhënë duhet të vërtetojë largimin fizik të mallrave me
mënyrën e miratimit në pjesën e prapme të Kopjes nr 3 dhe duhet ta jap atë kopje tek
personi i cili e ka prezantuar atë apo kur kjo nuk është e mundshme tek ndërmjetësuesi që
ka emrin e shënuar në Katrorin 50 dhe që është i vendosur në rajonin e zyrës së daljes për
ta kthyer atë tek deklaruesi. Shënimi duhet të merr formën e vulës e cila tregon emrin e
zyrës dhe datën.
167
Në rast të eksportimit të ndarë, miratimi duhet të jepet vetëm për mallrat të cilat në të
vërtetë janë eksportuar. Në rast të eksportimit të ndarë nëpërmes të disa zyrave doganore
të ndryshme, zyra doganore e daljes kur origjinali i kopjes 3 ishte paraqitur duhet që pas
marrjes të kërkesës vërtet dëshmuese të vërtetohet kopja nr. 3 për secilën pjesë të
mallrave të dhëna me mendim që të paraqitet tek zyra tjetër e daljes e cila është e
përfshirë. Origjinali i kopjes 3 duhet të shënohet në përputhje me rrethanat.
4. Kur zyra doganore e daljes të vendos se mallrat mungojnë atëherë duhet të shënojë në
kopjen e deklarimit të paraqitur dhe të informoj zyrën doganore të eksportit.
Kur zyra doganore e daljes të vendos se ka mallra më tepër atëherë duhet të refuzoj daljen
për ato mallra përderisa të kryhen formalitetet e eksportit.
Kur zyra doganore e daljes vendos mospërputhje në natyrën e mallrave ajo duhet të
refuzoj daljen derisa formalitetet e eksportit të kryhen dhe duhet të informojë zyrën
doganore të eksportit.
5. Në rastet nga paragrafi 2 (a), zyra doganore e daljes duhet të vë shënimin në
ekzemplarin 3 të deklaratës së eksportuese në përputhje me paragrafin 3 të këtij, pasi që
në dokumentin e transportit vë shenjen ―eksport‖ me ngjyrë të kuqe në dokumentin e
transportit dhe të jetë vendosur vula. Kur në rastin e transportit direkt apo fluturimeve tek
vendet tjera destinuese, operatorët janë në gjendje të garantojnë rregullsinë e operimeve
ne mënyra të tjera atëherë miratimi ―eksport‖ nuk duhet të kërkohet.
6. Kur mallrat të jenë dërguar në vendin tjetër apo zyra doganore e daljes të jetë e
përfshirë sipas procedurës së transitit, zyra e largimit duhet ta vë shënimin në
ekzemplarin 3 në pajtim me paragrafin 3 dhe t‘ia kthej deklaruesit me shënimin ‗eksport‘
me ngjyrë të kuqe në të gjitha kopjet e dokumentit të transitit apo në ndonjë dokument
tjetër që e zëvendëson atë. Zyra doganore e daljes duhet të kontrollojë daljen fizike të
mallrave.
7. Kur mallrat te cilat i nënshtrohen procedurës pezulluese të taksës së Akcizës, dërgohen
në një vend tjetër nën mbulimin e Dokumentit Administrative të paraparë me kapitullin e
Akcizës të Kodit të Doganave dhe Akcizës, zyra doganore e eksportit, Kopjen 3 të DUD-
it në përputhje me paragrafin 3 duhet t‘ia kthejë deklaruesit pasi që është shënuar fjalia ―
EKSPORT‖ në të kuqe dhe vulosur në përputhje me paragrafin 3 në të gjitha kopjet e
shoqëruara me deklaratën unike doganore.
Referenca duhet të bëhet në dokumentin shoqërues në kopje 3 të DUD-it dhe vice versa.
Zyra doganore dalëse duhet të mbikëqyre daljen fizike të mallit dhe të dërgojë mbrapa
përfaqësuesit ( Konsignatorit) kopjen e certifikuar të shoqëruar që lidhet me të.
Kur paragrafi 4 aplikohet, shënime duhet të futen në dokumentin shoqërues.
168
8. Zyra doganore e eksportit mund të kërkojë nga eksportuesi që të sjellë provë se malli e
ka lëshuar territorin doganor të Kosovës.
Neni 371
Deklarata orale mund të bëhet vetëm në zyrën doganore dalëse.
Neni 372
Kur mallrat të jenë larguar nga Kosova pa deklaratën e eksportit, një deklarim i tillë duhet
të paraqitet retrospektivisht nga eksportuesi në zyrën doganore kompetente për vendin ku
ai është i vendosur.
Pranimi i këtij deklarimi duhet të varet nga prezantimi nga eksportuesi për të kënaqura
doganat zyrës së përfshirë dëshminë në lidhje me natyrën dhe sasinë e mallrave të dhëna
dhe rrethanat sipas të cilave ato janë larguar nga Kosova. Ajo zyrë duhet gjithashtu të
miratojë kopjen 3 të Dokumentit Unik Doganor.
Pranimi retrospektiv i deklarimit nuk duhet të parandalojë aplikimin e dënimeve në fuqi.
Neni 373
1. Kur mallrat e liruara për eksport të mos largohen nga Kosova, atëherë eksportuesi
duhet që menjëherë të informojë zyrën doganore të eksportit. Kopja 3 e deklarimit të
dhënë duhet të kthehet tek ajo zyrë.
2. Kur në raste e referuara në Nenin 370 (5) apo (6), ndryshimi në kontratën e transportit
ka efektin e përfundimit brenda Kosovës të operimit të transportit që duhet të përfundohet
jashtë saj, kompanitë apo autoritetet e dhëna munden të kryejnë kontratën e korrigjuar me
pajtim të zyrës doganore të referuar në Nenin 370 (2) (a) apo në rastin e operimit të
transitit zyra e largimit. Në këtë rast kopja 3 duhet të kthehet.
KAPITULLI 2
Eksporti i përkohshëm duke shfrytëzuar ATA carnet
Neni 374
1. ATA carnet mund të shfrytëzohet për eksport kur të jenë plotësuar kushtet në vazhdim:
a) ATA carnet duhet të lëshohet në Kosovë, miratohet dhe garantohet nga
asociacioni i vendosur ne Kosovë që është pjesë e zinxhirit ndërkombëtar
garantues.
169
b) ATA carnet duhet të jetë e aplikueshme vetëm për mallrat e Kosovës në lidhje me
të cilat nuk është paraqitur ndonjë kërkesë për shlyerje të borxhit;
c) Dokumentet e referuara në Nenin 126 duhet të paraqiten. Dogana mund të
kërkojnë bërjen e dokumentit të transportit;
d) Mallrat duhet të synohen për ri-importim.
2. Kur mallrat e përfshira nga ATA carnet janë futur për qëllimet e eksportimit të
përkohshëm, zyra doganore e eksportit duhet të kryejë formalitetet e dhëna në vazhdim:
a) Verifikoj informacionin e dhënë në katrorët A deri G të dëftesës së eksportimit
ndaj mallrave sipas përfshirjes carnet;
b) Plotësoj kur është e duhur katrorin në faqen përfshirëse të titullit carnet
‗Certifikatë nga autoritetet doganore‘;
c) Plotësimi i faturës dhe katrorin H të dëftesës së eksportimit;
d) Vendosja e emrit të vet në katrorin H (b) të dëftesës së ri-importimit;
e) Mbajtja e dëftesës së eksportimit.
3. Nëse zyra doganore e eksportit nuk është zyra e daljes, atëherë zyra doganore e
eksportit duhet të kryej formalitetet e referuara në paragrafin 2 por nuk duhet të plotësojë
katrorin 7 të dëftesës së eksportimit e cila duhet të plotësohet nga zyra doganore e daljes.
4. Kufizimi kohor për ri-importim të mallrave i paraqitur nga dogana në katrorin H (b) të
dëftesës së eksportimit nuk duhet të tejkalojë validitetine carnetit.
Neni 375
Kur mallrat që kanë lënë Kosovën sipas përfshirjes së ATA carnet nuk synohen më tutje
për t‘u ri-imprtuar, atëherë deklarata e eksportit e cila përmban të veçantat e referuara në
Aneksin 18 duhet të paraqitet tek zyra doganore e eksportit.
Me paraqitjen e carnet të dhënë, atëherë kjo e fundit duhet të miratojë kopjen 3 të
deklaratës së eksportit dhe duhet ta bëjë jovalide dëftesën dhe faturën e ri-importimit.
170
KREU V
TRAJTIMET APO SHFRYTËZIMET TJERA TË MIRATUARA DOGANORE
KAPITULLI 1
Zonat e lira dhe Depot e lira
Seksioni 1
Dispozitat e Përbashkëta për Seksionin 2 dhe 3
Nënseksioni 1
Definicionet dhe Dispozitat e Përgjithshme
Neni 376
Për qëllimet e këtij Kapitulli:
a) ‗lloji i kontrollit I‘ nënkupton kontrollet kryesisht e bazuar në ekzistencën e
rrethojës;
b) ‗lloji i kontrollit II‘ nënkupton kontrollet kryesisht të bazuara në formalitetet e
kryera në përputhje me kërkesat e procedurës së magazinimit doganor;
c) ‗operator‘ nënkupton ndonjë person i cili kryen aktivitetin që përfshinë ruajtjen,
punimin, përpunimin, shitjen apo blerjen e mallrave në zonën e lirë apo në
magazinë të lirë.
Neni 377
Cilido person mund të aplikoj tek dogana të pjesës së Kosovës për t‘u caktuar si zonë e
lirë apo për të vendosur magazinë e lirë.
Neni 378
1. Aplikimi për autorizim për të ndërtuar zonën e lirë duhet të bëhet me shkrim pranë
doganës.
2. Aplikimi i referuar në paragrafin 1 duhet të specifikoj aktivitetin për të cilin ndërtimi
do të shfrytëzohet dhe të jap ndonjë informacion tjetër që do të mundësojë Doganës të
vlerësojnë bazat për dhënien e autorizimit.
3. Dogana duhet të japin autorizimin në rastet kur aplikimi i rregullave doganore nuk do
të cenohej.
171
4. Paragrafët 1, 2 dhe 3 të këtij neni, duhet gjithashtu të aplikohen kur të ndërtohet zona e
lirë apo kur të bëhet konvertimi i ndërtimit i cili përbën depon e lirë.
Nënseksioni 2
Miratimi i evidencave të rezervës
Neni 379
1. Kryerja e aktiviteteve i nënshtrohet miratimit nga dogana dhe të evidencave nga
rezervat:
- Në nenin 175 të Kodit Doganës dhe Akcizës në rast të zonës së lirë I apo të
deponimit të lirë;
- Në nenin 110 të Kodit në rastin e zonës së lirë të llojit të kontrollit II.
2. Miratimi duhet të lëshohet në formë të shkruar. Duhet ti akordohet vetëm personit që
ofron gjithë garancionet e domosdoshme në lidhje me aplikimin e dispozitave për zonat e
lira dhe depot.
Neni 380
1. Aplikimi për miratim të evidencat mbi rezervat duhet të paraqitet me shkrim doganës
prej së cilës është vendosur zona e lirë ose magazina e lirë.
2. Aplikimi i referuar në paragrafin 1 duhet të specifikoj se cilat janë aktivitetet e
parashikuara, ky informacion do të konsiderohet si njoftim i referuar në nenin 175 të
Kodit. Ai duhet të përfshijë si në vazhdim:
a) Përshkrimin e detajuar të evidencave të rezervave e cila mbahet ose duhet të
mbahet;
b) Natyrën e statusit doganor të mallrave për të cilat kanë të bëjnë aktivitetet;
c) Kur është e aplikueshme, procedura doganore sipas të cilës duhet të kryhen
aktivitetet;
d) Ndonjë informacion të nevojshëm nga doganën në mënyrë që të sigurohet
aplikimi i duhur i dispozitave.
172
Seksioni 2
Dispozitat e aplikueshme për zonat e lira të llojit të kontrollit I dhe për magazinat e
lira
Nënseksioni 1
Kontrollet
Neni 381
Zonat e lira të mbyllura me rrethojë duhet të jenë të tilla që të lehtësojnë mbikëqyrjen nga
dogana jashtë zonës së lirë për të parandaluar që ndonjë mall të largohet nga zona e lirë
në mënyrë të parregullt.
Nënparagrafi i parë duhet gjithashtu të aplikohet me ndryshimet e domosdoshme për
magazinat e lira.
Hapësira e afërt e jashtme ndaj rrethojës duhet të jetë e tillë që të mundësoj mbikëqyrje
adekuate të lejuar nga autoritetet doganore. Qasja në atë hapësirë duhet të kërkoj
miratimin nga dogana.
Neni 382
Evidenca mbi rezervat e cila mbahet ne zonën e lirë ose magazinat e lirë duhet të
përfshijnë në veçanti:
a) Të dhënat mbi shenjat, numrat identifikues, numrin dhe llojin e paketimeve,
sasinë dhe përshkrimin e zakonshme komercial të mallrave dhe kur është
relevante shenjat identifikuese të kontejnerëve;
b) Të dhënat të cilat mundësojnë që malli në çdo kohë të jetë në mbikëqyrje
doganore e në veçanti vendi i tyre, trajtimi apo shfrytëzimi i miratuar doganor i
caktuar për to pas vendosjes në zonën e lirë apo depon e lirë apo ri futjen e tyre në
ndonjë pjesë tjetër të Kosovës;
c) Të dhënat nga dokumenti i transportit të shfrytëzuar në futjen apo largimin e
mallrave;
d) Shenjen mbi statusin dogano dhe kur është relevante të dhënat më të cilat
vërtetohet statusi i tillë nga neni 385 i këtij udhëzimi;
e) Të dhënat mbi formën e zakonshme të trajtimit;
f) Varësisht nga rasti në njërën nga shenjat nga Nenet 325, 326 apo 358;
173
g) Të dhënat në lidhje me mallrat të cilat nuk i nënshtrohen detyrimeve te importit
ose masave te politikes tregtare të lëshimit në qarkullim të lirë ose të importit të
përkohshëm, shfrytëzimi i të cilave duhet të verifikohet.
Dogana mund të heqë dorë nga kërkesa për disa nga këto të dhëna të tilla kur mbikëqyrja
apo kontrolli në zonën e lirë apo magazinat e lirë të mos jetë ndikuar.
Kur regjistrimet duhet të mbahen për qëllimet e procedurës doganore, atëherë
informacioni i përmbajtur në ato regjistrime nuk ka nevojë të duket në regjistrimet e
rezervës.
Nënseksioni 2
Dispozitat tjera në lidhje me operimin e zonave të lira të llojit të kontrollit I dhe
magazinat e lira
Neni 383
Procedurat e përpunimit të brendshëm ose të përpunimit nën kontroll doganor
shkarkohen përmes produkteve kompensative, të produkteve të përpunuara ose të mallit
në gjendjen e pa ndryshuar që ndodhet në zonën e lirë ose në depon e lirë, duke mbajtur
evidencën në zonën e lirë dhe depon e lirë.
Neni 384
Në rast të ri-eksportimit të mallrave jo të Kosovës që nuk janë të shkarkuara apo të cilat
janë transportuar, duhet te prezantohet deklarata doganore ne kuptim të nenit 180.3 të
Kodit Doganave dhe Akcizës.
Neni 385
Kur dogana vërtetojnë statusin e Kosovës apo jo të Kosovës për mallrat atëherë në
përputhje me nenin 170.4 të Kodit ato duhet të shfrytëzojnë formën që është konform
modelit dhe dispozitave në Aneksin 42.
Operatori duhet të vërtetoj statusin Kosovar të mallrave me mënyrat e asaj forme kur
mallrat jo të Kosovës të jenë deklaruar për qarkullim të lirë në përputhje me nenin 173 (a)
të kodit, duke përfshirë kryerjen e përpunimit të brendshëm apo përpunimin nën
procedurat e kontrollit doganor.
174
Seksioni 3
Dispozitat e aplikueshme për zonën e lirë të llojit të kontrollit II
Neni 386
Pa ra ndesh me dispozitat në seksionin 1 dhe në Nenin 387, dispozitat e paraqitura për
aranzhimet e deponimit doganor duhet të jenë të aplikueshme për zonën e kontrollit të
llojit II.
Neni 387
Kur mallrat jo të Kosovës që nuk janë shkarkuar apo që vetëm janë transportuar janë
vendosur në zonën e lirë duke shfrytëzuar procedurën lokale të zhdoganimit dhe të jenë
rieksportuar më vonë duke shfrytëzuar të njëjtën procedurë, atëherë dogana mund të
lirojnë operatorin nga obligimi për të informuar zyrën doganore kompetente për arritjen
apo largimin e tillë të mallrave. Në këtë rast masat e kontrollit duhet të marrin parasysh
natyrën specifike të situatës.
Magazinim afatshkurtër i mallrave në lidhje me një transportim të tillë duhet të
konsiderohet të jetë pjesë e atij transportit.
KAPITULLI 2
Ri-eksportimi, shkatërrimi dhe braktisja
Neni 388
Kur ri-eksportimi varet nga deklarimi doganor, atëherë dispozitat në Nenet 367 deri 373
duhet të aplikohen kur procedura e mëparshme doganore me ndikim ekonomik të jetë
kryer.
Kur ATA carnet të jetë shfrytëzuar për ri-eksportim të mallrave sipas importimit të
përkohshëm atëherë deklarimi doganor mund të deponohet në zyrën doganore tjetër.
Neni 389
1. Për qëllimet e Seksionit 180.3 të Kodit, njoftimi për shkatërrimin e mallrave duhet të
bëhet me shkrim dhe të nënshkruhet nga personi i përfshirë. Njoftimi duhet të bëhet në
kohë të mjaftueshme për të lejuar dogana të mbikëqyrin shkatërrimin.
2. Kur mallrat e dhëna veç janë lëndë e deklarimi të pranuar nga dogana, atëherë ato
duhet të kenë referimin për shkatërrim në deklarim dhe të bëjnë deklarimin jovalid në
përputhje me nenin 70 të Kodit.
175
Dogana e cila është prezente kur mallrat shkatërrohen duhet të specifikojnë në formë apo
deklarim llojin dhe sasinë e ndonjë mbetjeje apo hedhurine që rezulton nga shkatërrimi
në mënyrë që të përcaktoj gjërat për ti ngarkuar me pagesë të aplikueshme për to dhe për
tu shfrytëzuar kur ato të jenë caktuar ndonjë trajtimi apo shfrytëzimi të miratuar doganor.
3. Dispozitat në nënparagrafin e parë dhe paragrafin 2 duhet të aplikohen me ndryshimet
e domosdoshme për mallrat e braktisura për doganën.
PJESA III
MALLRAT E KTHYERA
Neni 390
Mallrat e kthyera duhet të përjashtohen nga taksat e importit edhe kur ato paraqesin një
pjesë të mallrave që më parë janë eksportuar nga Kosova.
E njëjta aplikohet kur mallrat përbëjnë pjesët apo pjesët ndihmëse që u takojnë makinave,
instrumenteve, aparaturave apo produktet e tjera që më parë janë eksportuar nga Kosova.
Neni 391
1. Me përjashtim të nenit 183.3 të Kodit, mallrat e kthyera në një nga situatat e dhëna në
vazhdim duhet të përjashtohen nga detyrimet e importit:
a) Mallrat të cilat pasi të jenë eksportuar nga Kosova të mos kenë pasur trajtimin
tjetër nga ai i domosdoshëm për të ruajtur ato në kushte të mira apo trajtuar që i
ndryshon ato vetëm nga pamja e tyre;
b) Mallrat të cilat pasi të jenë eksportuar nga Kosova të marrin trajtimin tjetër që
është i domosdoshëm për të mbajtur ato në kushte të mira apo trajtuar ndryshe që
të ndryshohet pamja e tyre por që janë dëshmuar që janë me defekte apo të pa
përshtatshme për synimin e shfrytëzimit të tyre me kusht që të jenë plotësuar njëri
nga kushtet në vazhdim:
- Një trajtim apo përdorim i tillë është aplikuar për mallrat vetëm me
mendim të riparimit të tyre apo kthimit të tyre në kushte të mira,
- Pa përshtatshmëria e tyre për shfrytëzimin e synuar të tyre është bërë i
dukshëm vetëm pasi ka filluar trajtimi apo përdorimi i tillë.
2. Kur mallrat e thyera të kenë kaluar trajtimin apo përdorimin e lejuar sipas paragrafit 1
(b) dhe një trajtim i tillë mund ti ketë bërë ato të obligueshme për taksat e importit nëse
ato kanë ardhur nga procedurat e përpunimit të jashtëm, rregullat në fuqi për ngarkimin e
tatimit sipas procedurave të tilla duhet të aplikohen.
176
Megjithatë, nëse mallrat kanë kaluar operimin që përbën riparimin apo restaurimin në
kushte të mira që janë bërë të domosdoshme si rezultat i rrethanave të pa parashikuara që
janë paraqitur jashtë Kosovës kjo për tu vendosur për të kënaqur kërkesat e doganës ,
lirimi nga taksat e importit duhet të ipet me kusht që vlera e mallrave të kthyera të mos
jetë më e lartë si rezultat i operimit të tillë se sa vlera e tyre në kohën e eksportit nga
Kosova.
3. Për qëllimet e nënparagrafit të dytë të paragrafit 2:
a) Riparimi apo kthimi në kushte të mira që është bërë i domosdoshëm nënkupton:
ndonjë operim të ndreqjes së defekteve apo materialit të dëmtuar që rrjedh si
pasojë e mallrave përderisa ato kanë qenë jashtë Kosovës, pa të cilat mallrat nuk
do të mund të shfrytëzoheshin më gjatë në mënyrën e zakonshme për qëllimet për
të cilat ato janë synuar;
b) Vlera e mallrave të kthyera nuk duhet të konsiderohet më e lartë si rezultat i
operimit nëpër të cilin kanë kaluar në krahasim me vlerën e tyre në kohën e
eksportimit nga Kosova kur operimi të mos tejkaloj at që është saktësisht e
domosdoshme për të mundësuar atyre të vazhdojnë të shfrytëzohen në të njëjtën
mënyrë gjatë asaj kohe.
Kur riparimi apo kthimi në kushte të mira për mallrat që domosdoshmërisht përfshijnë
pjesët rezervë, një inkorporim i tillë duhet të jetë i kufizuar për ato pjesë saktësisht i
domosdoshëm për të mundësuar që mallrat të shfrytëzohen në të njëjtën mënyrë kurse në
kohën kur janë eksportuar.
Neni 392
Kur të jenë kryer formalitetet doganore të eksportit, dogana Duhet që me kërkesë të
personit të përfshirë të lëshojnë dokumentin i cili përmban informacionin e
domosdoshëm për identifikimin e mallrave në rast të kthimit të tyre në Kosovë.
Neni 393
1. Në vazhdim janë dhënë mallrat që duhet të pranohen si të kthyera:
- Mallrat për të cilat kopja e deklaratës së eksportit e kthyer tek eksportuesi nga
dogana apo kopja e dokumentit të tillë e vërtetuar nga autoritetet e tilla të jetë bërë
për të mbështetur deklarimin për lëshim për qarkullim të lirë. Kur dëshmia në
dispozicion për doganat e zyrës doganore të ri importimit apo të konstatuarit për
to nga personi i përfshirë të tregoj se mallrat e deklaruara për qarkullim të lirë
janë eksportuar fillimisht nga Kosova dhe që në atë kohë të plotësohen kushtet si
mallra të kthyera, dokumentet e referuar për mësimor nuk duhet të kërkohen; apo
- Mallrat e përfshira nga ATA carnet të lëshuar në Kosovë.
177
Këto mallra mund të pranohen si mallra të kthyera në kuadër të kufizimeve të paraqitur
nga seksioni 180.1 Kodit edhe kur validiteti për ATA carnet të ketë tejkaluar.
Në të gjitha rastet duhet te kryhen formalitetet dhe procedurat e parapara në Nenin 195
(2) të këtij udhëzimi.
2. Pjesa e parë e paragrafit 1 nuk duhet të aplikohet për transportin ndërkombëtar të
paketimit të materialeve, mjeteve të transportit apo disa mallrave të pranuara sipas
procedurave specifike doganore kur dispozitat autonome apo konvencionale të paraqitura
në ato dokumente doganore të mos kërkohen në rrethanat e tilla.
Gjithashtu nuk duhet aplikuar në rastet kur mallrat mund të deklarohen me gojë për lirim
për qarkullim të lirë apo me ndonjë ligj tjetër.
3. Kur është e domosdoshme, zyra doganore e ri importimit mund të kërkojnë nga personi
i përfshirë të paraqes dëshmi shtesë në veçanti për qëllimet e identifikimit të mallrave të
kthyera.
Neni 394
Me kërkesë të doganës në zyrën doganore të ri-importimit doganat të zyrës së
eksportimit duhet të komunikojnë tek e mëparshmja gjithë informacionin që kanë në
dispozicion për t‘u mundësuar atyre të përcaktojnë nëse mallrat plotësojnë kushtet e
domosdoshme për të përfituar nga dispozitat e kësaj pjese.
PJESA IV
BORXHI DOGANOR
KREU I
SIGURIA
Neni 395
1. llojet e sigurisë tjera nga depozitimet në para të gatshme apo garantuesit sipas kuptimit
të nenit 190 deri 192 të kodit dhe depozituesit në para të gatshme apo paraqitja e
sigurimeve për të cilat dogana mund të zgjedhin edhe nëse ato nuk përputhen me kushtet
e paraqitura në nenin 191.1 të Kodit duhet të jenë si në vazhdim:
a) Krijimi i hipotekave, pagesa për tokë apo të drejtave të tjera të konsideruara
ekuivalente për të drejtën që lidhte me pasurinë e paluajtshme;
b) Dhënia e deklarimit, garantimi me apo pa cedimi i kërkesave, kapari, me apo pa
cedim të posedit letrat me vlerë ose kërkesat, posaçërisht ato te librezave te
kursimit bankar ose evidentimi ne regjistrin e borxhit publik;
178
c) Supozimi i përgjegjësisë së përbashkët kontraktuese për gjithë shumën e borxhit
nga pala e tretë e miratuar për atë qëllim nga dogana dhe në veçanti deponimi i
kambialit së shkëmbimit të pagesës që është e garantuar nga ajo palë e tretë;
d) Depositi në para të gatshme i konsideruar ekuivalent në valutën tjetër nga euro;
e) Pjesëmarrja me kusht te pagesës participuese në skemën e organizuar të
garantimit të përgjithshëm që e udhëheq dogana.
2. Rrethanat dhe kushtet nën të cilat llojet e instrumenteve te sigurimit nga paragrafi 1
mund t‗i shfrytëzoj dogana.
Neni 396
Kur sigurimi është bere duke bërë depozitimin në para të gatshme atëherë aty nuk do të
ketë pagesë kamate nga dogana.
KREU II
PARAQITJA E BORXHIT
KAPITULLI 1
Dështimet që nuk kanë efekt domethënës në operimin e deponimit të përkohshëm
apo në procedurën doganore
Neni 397
Dështimet e dhëna në vazhdim duhet të konsiderohen të mos kenë efekt të rëndësishëm
në operimin e duhur të strehimit të përkohshëm apo të procedurës doganore në lidhje me
kuptimin e nenit 201.1 të Kodit, me kusht që:
- Ato të mos përbëjnë tentim për të larguar mallrat në mënyrë të paligjshme nga
mbikëqyrja doganore,
- Ato të mos implikojnë neglizhencën e qartë në pjesën e personit të përfshirë, dhe
- Të gjitha formalitetet e domosdoshme për rregullimin e vendosjes së mallrave më
pas të jenë kryer:
1. Duke tejkaluar kufizimin kohor të lejuar për caktimin e mallrave në një nga
trajtimet apo shfrytëzimet e miratuara doganore të ofruar sipas strehimit të
përkohshëm apo procedurës doganore të dhënë kur kufizimi kohor të jetë
zgjatur dhe aplikuar me kohë;
179
2. Në rast të mallrave të vendosura sipas procedurës së transitit, dështimi për të
plotësuar njërin nga obligimet të detyruar nga shfrytëzimi i asaj procedure kur
janë plotësuar kushtet në vazhdim:
a) Mallrat e futura në procedurë kanë qenë vërtet të pacenuara në zyrën e
destinimit;
b) Zyra e destinimit ka qenë në gjendje të siguroj që mallrat janë caktuar për
trajtim apo miratim të miratuar doganor apo të jenë vendosur nën deponim
të përkohshëm në fund të operimit të transitit;
c) Kur kufizimi kohor sipas nenit 217 nuk është përputhur dhe paragrafi 2 i
atij neni të mos jetë aplikuar e megjithatë, mallrat janë paraqitur tek zyra e
destinimit brenda kohës së arsyeshme;
3. Në rastin e mallrave të vendosura në strehim të përkohshëm apo sipas
procedurës e importit të përkohshëm, trajtimi i pa autorizuar më parë nga
dogana me kusht që trajtimet e tilla mund të kenë qenë të autorizuara nëse
janë aplikuar;
4. Në rast të mallrave të vendosura sipas procedurës së importimit të
përkohshëm, shfrytëzimi i mallrave ndryshe nga ajo që është dhënë në
autorizim, me kusht që një shfrytëzim i tillë të jetë autorizuar sipas procedurës
nëse është aplikuar;
5. Në rast të mallrave në strehim të përkohshme apo të vendosura sipas
procedurës doganore, lëvizja e pa autorizuar e mallrave, me kusht që mallrat
mund të paraqiten doganës me kërkesë të tyre;
6. Në rast të mallrave në strehim të përkohshëm apo të futura për procedurë
doganor, largimi i mallrave nga Kosova apo futja e tyre në zonën e lirë të llojit
të kontrollit në kuadër të kuptimit të Nenit 376 apo të deponimit të lirë pa
kryerjen e formaliteteve të domosdoshme;
7. Në rast të mallrave apo produkteve fizikisht të transferueshme brena kuptimit
të Nenit 291, dështimi për të plotësuar kushtet sipas të cilave bëhet transferi
kur janë plotësuar kushtet në vazhdim:
a) Personi i përfshirë mund të demonstroj, të kënaq dogana se mallrat apo
produktet kanë arritur në lokalet apo destinimin e specifikuar;
b) Kur kufizimi kohor i vendosur në autorizim nuk është vështruar, mallrat
apo produktet megjithatë kanë arritur në lokalet apo destinimin e
specifikuar në kuadër të kohës së arsyeshme;
180
8. Në rast të mallrave të përshtatshme për lëshim për qarkullim të lirë për lirim
total apo të pjesshëm nga detyrimet e importit të referuar në nenin 148 të
kodit, ekzistenca e njërës situatë të referuar në nenin 201 (a) apo (b) të Kodit
përderisa mallrat e përfshira janë në strehim të përkohshëm apo sipas
procedurës tjetër doganore para se të lirohen për qarkullim të lirë;
9. Në kornizën e përpunimit të brendshëm dhe të përpunimit sipas kontrollit
doganor tejkalimi i afatit kohor për paraqitjen e dëshmisë për kryerje me
kusht që koha e kufizuar të jetë zgjatur dhe kjo të jetë aplikuar me kohë;
10. tejkalimi i afatit kohor i lejuar për largim të përkohshëm nga mgazinimi
doganor me kusht që afati të jetë zgjatur të jetë aplikuar me kohë.
Neni 398
Dogana duhet të marrin parasysh borxhin doganor të jetë shkaktuar sipas Seksionit 201.1
të Kodit përveq nese personi që mund të jetë borxhliu vendos se kushtet e paraqitura në
nenin 397 të jenë plotësuar.
Neni 399
Fakti se dështimet e referuara në Nenin 397 nuk bëjnë lindjen e borxhit doganor nuk e
perjashton aplikimin e dispozitave të ligjit penal në fuqi apo të dispozitave që lejojnë
anulimin dhe tërheqjen e autorizimeve të lëshuara sipas procedurës doganore të dhënë.
KAPITULLI 2
Hedhurinat natyrore
Neni 400
1. Për qëllimit e nenit 203.1 të Kodit, dogana me kërkesë të personit të përfshirë të
mbajnë llogari për sasitë që mungojnë kurdo që mund të tregohet se humbjet e vështruara
rezultojnë vetëm nga natyra e mallrave dhe jo nga ndonjë neglizhencë apo manipulim nga
ana e atij personi.
2. Në veçanti, neglizhenca apo manipulimi duhet të nënkuptoj ndonjë dështim për të
vëzhguar rregullat për transportim, deponim, përdorim, punim dhe përpunim të mallrave
të dhëna të imponuar nga dogana apo nga përvoja e zakonshme.
Neni 401
Dogana mund të heq dorë nga obligimi për personin e përfshirë që të tregoj se mallrat
kanë pësuar humbje të pazëvendësueshme për arsyet e qenësishme në natyrën e tyre kur
ato janë të kënaqura se nuk ka ndonjë tjetër sqarim për humbje.
181
Neni 402
Dispozitat nacionale në fuqi në Kosovë në lidhje me shkallët standarde për humbjet e
pazëvendësueshme për shkak të natyrës së vet mallrave duhet të aplikohet kur personi i
përfshirë dështon të tregoj se tejkalimet e humbjes reale të llogaritura nga aplikimi i
shkallës standarde për mallrat e dhëna.
KAPITULLI 3
Mallrat në situata të veçanta
Neni 403
Paraqitja e deklaratës doganore për mallrat e dhëna apo ndonjë veprim tjetër që ka të
njëjtat efekte ligjore dhe bërja e dokumentit për miratimin nga autoritetet kompetente
duhet të konsiderohet si largim i mallrave nga mbikëqyrja doganore në kuadër të kuptimit
të nenit 200 të Kodit, kur këto akte kanë efekt për përputhjen e gabuar për to të statusit
doganor të mallrave të Kosovës.
Megjithatë në rastin e kompanive ajrore të autorizuar për të shfrytëzuar procedurën e
thjeshtësuar të transitit me shfrytëzim të pamjes elektronike, mallrat nuk duhet të
konsiderohen të jenë larguar nga mbikëqyrja doganore nëse me iniciativën apo në emër të
personit të përfshirë ato janë trajtuar në përputhje me statusin e tyre si mallra jo të
Kosovës para se dogana të gjejnë ekzistimin e situatës së parregullt dhe nëse sjelljet e
personit të përfshirë nuk sugjerojnë ndonjë veprim mashtrues.
Neni 404
Pa ra ndesh dispozitat e paraqitura që kanë të bëjnë me ndalesat dhe kufizimet që mund të
jenë të aplikueshme për mallrat e dhëna kur borxhi doganor në import të jetë shkaktuar
sipas neneve 199, 200, 201 apo 202 të kodit dhe detyrimet e importit të jenë paguar, ato
mallra duhet të konsiderohen të jenë mallra të Kosovës pa pasur nevojë për deklarim për
hyrje në qarkullim të lirë.
Neni 405
Konfiskimi i mallrave në përputhje me nenin 224 (c) dhe (d) të Kodit nuk duhet të
ndikojë në statusin doganor të mallrave të dhëna.
KREU III
KTHIMI I SHUMËS SË BORXHIT DOGANOR
Neni 406
Dogana nuk ka nevojë të vendos në llogari shumat më të vogla se €10.
182
Nuk duhet të ekzistoj kthimi i pa zhdoganimit të taksave të importit apo taksave të
importit kur shuma për veprimin kthyes është më e vogël se sa €10.
Neni 407
Dogana duhet vet të vendos për të mos futur detyrimet e pa arkëtuara në llogaritë:
a) në rastet kur trajtimi i preferuar tarifor është aplikuar në kontestin e kuotës
tarifore, kufirit tarifor dhe procedurave të tjera kur e drejta për këtë trajtim ka
përfunduar në kohën e pranimit të deklarimit doganor pa faktin që të jetë
publikuar në Gazetën Zyrtare të Kosovës para lëshimit për qarkullim të lirë të
mallrave të tilla apo kur fakti i tillë nuk është publikuar duke u bërë e njohur në
mënyrë të duhur personi përgjegjës për pagesën për pjesën e tij që ka vepruar në
mirë besim dhe është përputhur me të gjitha dispozitat e paraqitura në legjislacion
në fuqi në lidhje me deklarimin doganor;
b) Në rastet në të cilat ato konsiderojnë se kushtet e paraqitura në nenin 218.2 pika
b). të kodit të jenë plotësuar.
Neni 408
1. Dogana duhet të pezulloj obligimin e borxhliut për të paguar taksat deri në atë kohë
deri kur ata të marrin vendim për kërkesën me kusht që mallrat të mos jenë më tutje nën
mbikëqyrjen doganore, siguria të jetë deponuar për shumën e atyre taksave dhe që:
a) Në rastet kur është sjell kërkesa për prishjen e deklaratës, që më siguri do të
veprohet në bazë të kërkesës.
b) Në rastet kur kërkesa është paraqitur për shlyerje sipas nenit 227 në lidhje me
nenin 218.2 (b) të Kodit apo sipas nenit 229 apo 230te Kodit, dogana
konsiderojnë se kushtet e paraqitura në dispozitën relevante mund të konsiderohen
se janë plotësuar.
Nuk është e nevojshme të kërkohet instrumenti i sigurimit, kur kërkesa më siguri, në
kushtet në të cilat ndodhet debitori ( borxhliu), do te shkaktoje vështirësi ekonomike apo
sociale për debitorin ( borxhliun). Këtë vendim do ta sjellë Drejtori i Doganës së
Kosovës.
2. Në rastet kur mallrat në njërën nga rrethanat e referuara në nenin 224.1 (c) apo nenin
224.1 (d) të Kodit të jenë ndalur, dogana e shtyjnë obligimin e debitorit për pagesë të
detyrimeve nëse ato konsiderojnë se kushtet për konfiskim mund të konsiderohen se janë
plotësuar.
3. Kur borxhi doganor është shkaktuar sipas Seksionit 200.3 të Kodit, atëherë dogana do
ta pezullojnë obligimin e personit të referuar në pikën (d) të nënparagrafit të tretë të atij
183
neni për të paguar detyrimet kur të paktën njëri nga borxhliut janë identifikuar dhe shuma
e detyrimeve gjithashtu iu është komunikuar atij në përputhje me nenin 219 të Kodit.
Pezullimi mund të jepet vetëm me kusht që personi i referuar në pikën (d) të
nënparagrafit të tretë të nenit 200 të kodit nuk është përfshirë gjithashtu me (a), (b) apo
(c) të nënparagrafit të tillë dhe nuk ka qenë në pyetje indolenca e qartë në
mospërmbushjen e obligimit.
Kohëzgjatja e pezullimit duhet të kufizohet në një vit. Megjithatë, kjo kohë mund të
zgjatet nga a dogana shkaqet e arsyeshme.
Pezullimi kushtëzohet me deponimin e garancionit valid ne lartësi të detyrimeve në lëndë
nga personi për të cilin është dhënë privilegji të sigurimit valid të shumës së taksave në
pritje përveç kur një sigurim i tillë e përfshinë gjithë shumën e taksave në pritje veç
ekziston dhe garantuesi nuk është liruar nga obligimet e tij. Një sigurim i tillë nuk duhet
të kërkohet kur kërkimi i tillë ka të ngjarë për shkak të rrethanave të borxhliut të
shkaktojë vështirësi serioze ekonomike dhe sociale.
KREU IV
KTHIMI APO SHLYERJA E TATIMIT TË IMPORTIT APO EKSPORTIT
KAPITULLI 1
Dispozitat e përgjithshme
Neni 409
Për qëllimet e këtij Kreu:
a) Zyra doganore e kontabilitetit paraqet zyrën doganore në të cilën regjistrohen
detyrimet e importit dhe eksportit, kthimi dhe pezullimi i të cilave pagesa
kërkohet;
b) Marrje e vendimit nga dogana nënkupton zyrën doganore të autorizuar për sjelljen
e vendimit sipas kërkesës për kthim ose mospranim të pagesës së detyrimeve të
importit dhe eksportit të cilat kanë qenë të regjistruara;
c) Zyre e mbikëqyrjes nënkuptohet zyrën doganore e cila ka juridiksion mbi mallrat
për të cilat kërkohet pagesa apo shlyerja e taksave të importit apo eksportit për t‘u
futur në llogari atëherë zyra e tillë do të kryej disa kontrolle të kërkuara për
vlerësimin e aplikimit.
184
KAPITULLI 2
Dispozitat implementuese në lidhje me Seksionet 227 deri në 230
të Kodit
Seksioni 1
Aplikimi
Neni 410
1. Aplikimi i pagesës apo i shlyerjes së detyrimeve të importit apo eksportit më tutje
referohet si ‗aplikimi për pagesë apo për shlyerje‘ duhet të bëhet nga personi që ka
paguar apo që është i obligueshëm të paguaj ato taksa apo personat që kanë marrë të
drejtat dhe obligimet e tij.
Aplikimi për kthim apo shlyerje mundet gjithashtu të bëhet nga përfaqësuesi i personit
apo personave të referuar në nënparagrafin e parë.
2. pa paragjykuar nenin 413, aplikimi për kthim apo shlyerje duhet të bëhet në një
origjinal dhe në një kopje apo në formën e cila përputhet me modelet dhe dispozitat e
Aneksit 43.
Megjithatë, aplikimi për kthim apo shlyerje mundet gjithashtu të bëhet me kërkesë të
personit apo personave të referuar në paragrafin 1 në letër të zakonshme me kusht që të
përmbaj informacionin e paraqitur në atë Aneks.
Neni 411
1. Aplikimet për kthim apo për shlyerje të shoqëruara me dokumentet e referuara në
nenin 12 të Kodit duhet të deponohen tek zyra doganore e futjes në llogari; zyra e tillë
duhet të paraqesë atë menjëherë pas pranimit të marrjes së vendimit nga dogana.
2. Zyra doganore e referuar në paragrafin 1 duhet të vendos datën e pranimit në origjinal
dhe kopje të aplikacionin. Duhet ta kthejë kopjet tek aplikanti.
Kur nënparagrafi i dytë i Nenit 410 (2) të aplikohet, atëherë zyra doganore e tillë duhet të
bëjë të njohur pranimin në formë të shkruar për aplikuesin.
Neni 412
1. Zyra doganore e referuar në Nenin 411 mund të pranoj aplikimin e gjithë informacionit
të ofruar sipas formës së referuar në Nenin 410 (2). Megjithatë, aplikimi duhet të përmbaj
të paktën informacionin për t‘u futur në katrorët 1 deri 3 dhe 7.
185
2. Kur të alikohet paragrafi 1, zyra e tillë doganore duhet të vendosë datën për furnizimit
të ndonjë të dhëne që mungon ose dokumenti.
3. Kur kufizimi kohor i paraqitur nga zyra doganore sipas paragrafit 2 të mos jetë
vështruar atëherë aplikimi duhet të konsiderohet të jetë tërhequr.
Aplikanti duhet të informohet menjëherë.
Neni 413
1. Për mallrat e kthyera për të cilat detyrimet e eksportit janë mbledhur në kohën e
eksportimit të tyre nga Kosova atëherë pagesa apo shlyerja e atyre detyrimeve duhet të
varet nga paraqitja tek dogana dhe kërkesës e cila shoqërohet nga:
a) Dokumenti i lëshuar si dëshmi e pagesës, kur shumat e përfshira veç janë
mbledhur;
b) Origjinali apo kopja e vërtetuar nga zyra doganore e ri importimit e deklarimit për
qarkullim të lirë në lidhje me mallrat e kthyera;
Ky dokument duhet të përmbaj miratimet në vazhdim të bëra nga zyra doganore e
ri-importimit: ―mallrat e pranuara si mallra të kthyera sipas nenit 183.2 (b) të
Kodit‖;
c) Kopja e deklarimit të eksportit e kthyer tek eksportuesi në kohën e kryerjes së
formaliteteve të eksportit për mallrat apo kopjes së vërtetuar nga zyra doganore e
eksportimit.
Kur autoriteti doganor i marrjes së vendimit veç është në posedimin e të dhënave të
përmbajtura në një apo më shumë dokumenteve të referuara në (a), (b) apo (c) ai
dokument ose dokumentet nuk janë te obligueshëm për prezantim.
2. Kërkesa e referuar në paragrafin 1 duhet të deponohet tek zyra doganore e referuar në
Nenin 411 brenda 12 muajsh nga data e pranimit të deklarimit të eksportit.
Seksioni 2
Procedura për pranimin e kthimit apo të shlyerjes
Neni 414
Dogana e marrjes së vendimit mund të autorizoj kryerjen e formaliteteve doganore për të
cilat ndonjë pagesë apo shlyerje mund të varet para se të sjell vendimin sipas kërkesës për
kthim ose shlyerje të borxhit.
186
Neni 415
Pa ra ndesh nenin 414 dhe deri kur vendimi të jetë marrë për aplikimin për pagesë apo
shlyerje, mallrat në lidhje me të cilat pagesa apo shlyerja e taksave është kërkuar mund të
transferohen në lokacionin tjetër nga ai i specifikuar në aplikacionin e dhënë përveç nëse
aplikanti të njoftojë që më parë zyrën doganore të referuar në Nenin 411 që duhet në
kthim të informojë doganën e marrjes së vendimit.
Neni 416
1. Kur aplikimi për pagesë apo shlyerje ka të bëj me rastin e informacionit shtesë duhet të
merret apo kur mallrat duhet të kontrollohen në mënyrë që të sigurohet përmbushja e
kushteve për pagesë apo për shlyerje e paraqitur në Kod dhe në këtë Krerë të jenë
plotësuar, atëherë dogana duhet të miratojnë masat e domosdoshme nëse është e
domosdoshme duke kërkuar asistencë të zyrës doganore mbikëqyrëse, duke specifikuar
natyrën e informacionit për të marrë apo për kontrollet që duhet të kryhen.
2. Zyra doganore e mbikëqyrjes duhet menjëherë ta përmbush këtë kërkesë dhe duhet të
pasojë informacionin e poseduar dhe rezultatet e kontrolleve të kryera për doganat
vendimmarrëse.
Neni 417
1. Kur dogana të marrjes së vendimit janë në posedim të gjithë të dhënave të nevojshme,
atëherë duhet të jep vendimin me shkrim për aplikimin e pagesës apo shlyerjes në
përputhje me nenin 12 pika 2,3 apo 4 të Kodit.
2. Kur aplikimi të jetë miratuar, atëherë vendimi duhet të përfshijë të gjitha të dhënat e
nevojshme për implementimin e tij.
Varësisht nga rrethanat disa apo të gjitha të dhënat në vazhdim duhet të shfaqen në
vendim:
a) Informacioni i domosdoshëm për identifikimin e mallrave për të cilat aplikohet;
b) Bazat për pagesë apo shlyerje të taksave të importit apo të eksportit dhe referimin
për pjesën korresponduese të kodit dhe kur është e duhur nenin korrespondues të
këtij Kreu;
c) Shfrytëzimi për të cilin mund të vendosen mallrat apo destinacioni ku ato mund të
jenë dërguar varësisht nga mundësitë në dispozicion për rastin e veçantë sipas
Kodit dhe kur është e duhur mbi bazat e autorizimit specifik nga doganat e
marrjes së vendimit;
d) Kufizimin kohor për kryerjen e formaliteteve për të cilat pagesa apo shlyerja e
taksave të importit apo eksportit varet;
187
e) Deklaratën që tregon se detyrimet e importit apo eksportit nuk do të paguhen apo
shlyhen derisa zyra doganore e mbikëqyrjes të ketë informuar doganën
vendimmarrëse se formalitetet për të cilat është subjekt kthimi apo shlyerja është
kompletuar;
f) Të veçantat e ndonjë kërkese për të cilat mallrat mbeten të varura në pritje të
implementimit të vendimit;
g) Njoftimin që informon pranuesin që ai duhet të jap origjinalin e vendimit për
zyrën doganore të mbikëqyrjes kur të paraqes mallrat.
Neni 418
1. Zyra doganore e mbikëqyrjes duhet të ndërmarrë hapa për të siguruar:
- Kur është e duhur qe te plotësohen kushtet e referuara në Nenin 417 (2) (f) të këtij
udhëzimi:
- Se në të gjitha rastet mallrat të shfrytëzuara në mënyrën apo të dërguara tek
destinacioni i specifikuar në vendimin mbi kthimin ose shlyerjen e detyrimeve te
importit.
2. Kur vendimi specifikon se mallrat mund të vendosen nën magazinim doganor, zona e
lirë apo magazinim i lirë dhe të marrësi të vë veten e tij në dispozicion për këtë mundësi,
atëherë formalitetet e domosdoshme duhet të kryhen me mbikëqyrjen e zyrës doganore.
3. Kur zyra doganore e mbikëqyrjes të jetë e kënaqur se kushtet e paraqitura në paragrafin
1 janë plotësuar atëherë duhet të dërgojë certifikatën për këtë tek autoriteti doganor i
marrjes së vendimit.
Neni 419
Dogana merr vendim duke pasur të miratuar aplikimin për pagesë apo shlyerje të taksave,
duhet të kërkoj pagesën apo shlyerjen e taksave vetëm pasi të ketë marrë certifikatën e
referuar në Nenin 418 (3).
Neni 420
Kur kërkesa për pagesë apo për shlyerje të jetë bazuar në ekzistencën në kohën kur është
pranuar deklarimi për qarkullim të lirë të taksës së reduktuar apo zero të importit për
mallrat sipas kuotës tarifore, kufirit tarifor apo procedurat të tjera preferenciale tarifore,
pagesa apo shlyerja duhet të jepet vetëm me kusht që në kohën e deponimit të
aplikacionit për pagesë apo për shlyerje të pagesës të shoqërohet nga dokumentet e
domosdoshme:
188
- Në rastin e kuotës tarifore, sasia e saj të mos amortizuar.
- Në rastet e tjera shkalla e detyrimit doganor nuk është vendosur.
Nëse kushtet e paraqitura në paragrafin paraprak nuk janë plotësuar, atëherë pagesa apo
shlyerja duhet megjithatë të jepet kur dështimi për aplikimin e normës së reduktuar apo
zero të taksës për mallrat ka rezultuar në gabim në një pjesë të vet dogana,ndërsa
deklarata për lëshim ne qarkullim te lirë i ka përmbajtur te gjitha të dhënat dhe ka qenë e
shoqëruar më të gjithë dokumentet e nevojshme për aplikimin e shkallës së zvogëluar ose
të asaj zero.
Neni 421
Dogana e cila sjell vendim do të lejojë kthimin ose shlyerjen:
(a) kërkesa shoqërohet nga certifikata e qarkullimit EUR. 1 apo me ndonjë dokument
tjetër të duhur që tregon se mallrat e importuara ishin të përshtatshme në kohën e
pranimit të deklarimit për qarkullim të lirë për trajtim të preferuar tarifor;
(b) dokumenti i tillë i bërë referohet veçanërisht për mallrat e dhëna;
(c) Të gjitha kushtet në lidhje me pranimin e dokumentit të tillë të jenë plotësuar;
(d) të gjitha kushtet e tjera për dhënien e trajtimit të preferuar tarifor janë plotësuar;
Pagesa apo shlyerja duhet të ndodhë me paraqitjen e mallrave. Kur mallrat të mos mund
të paraqiten tek zyra doganore mbikëqyrëse atëherë autoriteti doganor i marrjes së
vendimit duhet të jep kërkesën për pagesë apo shlyerje vetëm kur ka informuar duke
treguar qartë se certifikata apo dokumenti i bërë i post zhdoganimit të aplikohet për
mallrat e dhëna.
Neni 422
Detyrimet e importit nuk duhet të kthehet apo shlyhen sipas nenit 229 të Kodit kur:
- Natyra defektive e mallrave është marrë parasysh në përpilimin e kushteve të
kontratës në veçanti çmimi sipas të cilit mallrat janë futur nën procedurën
doganore duke përfshirë obligimin për pagesën e taksave të importit,
- Mallrat janë shitur nga importuesi pasi të jetë konstatuar se ato janë me defekte
apo se nuk përputhen me kushtet e kontratës.
189
Neni 423
1. Pa ra ndesh me Nenin 429 (1) (c) të këtij udhëzimi, autoriteti doganor i marrjes së
vendimit duhet të vendos afat kohor jo më vonë se dy muaj nga data e njoftimit mbi ë
vendimit për kthim apo shlyerje, për përfundimin e veprimeve procedurale,ne te cilave ju
nënshtrohet kthimi ose shlyerja nga pagesa.
2. Dështimi për të zbatuar afatin e fundit të referuar në paragrafin 1 duhet të rezultojë në
humbjen e të drejtës për pagesë apo shlyerje të pagesës, përveç kur personi i përfshirë nga
vendimi të dëshmojë se ai ka qenë i parandaluar për tu përputhur me fatin kohor për
shkak të rrethanave të pa parashikueshme apo të veprimit të forcave natyrore.
Neni 424
Kur shkatërrimi i mallrave i autorizuar nga dogana me marrjen e vendimit krijon
mbeturina apo hedhurina, atëherë mbeturinat dhe hedhurinat e tilla duhet të merren si
mallra jo të Kosovës në momentin kur vendimi të jetë marrë, duke pranuar aplikimin për
pagesë apo për shlyerje.
Neni 425
Kur lejimi i referuar në nenin 229.2 (b) të Kodit të jetë dhënë, atëherë a dogana duhet të
ndërmarrin hapat e domosdoshëm për të siguruar se mallrat e vendosura në magazinën
doganore, zonën e lirë apo magazinë të lirë munden të identifikohen si mallra jo të
Kosovës.
Neni 426
Kur artikulli i plotë i nuk është i eksportuar, ri eksportuar apo shkatërruar apo i është
caktuar për ndonjë trajtim ose shfrytëzim i lejuar nga dogana, një apo më shumë pjesë
apo komponentë të atij artikulli, atëherë shuma për t‘u kthyer apo shlyer nga pagesa është
ndryshimi ndërmjet shumës së detyrimeve të importit për tërë artikullin dhe shumës së
detyrimeve të importit që do të jetë e pagueshme për pjesën e mbetur të atij artikulli, nëse
ky i fundit është futur në gjendje të pandryshueshme për procedurën doganore, duke
përfshirë obligimin për pagesë të detyrimeve të tilla në datën në të cilën i tërë artikulli ka
hyrë.
190
Neni 427
Shuma e referuar në nenin 231 të Kodit në këtë mënyrë është vendosur në €10.
KAPITULLI 3
Dispozitat veçanta implementuese në lidhje me nenin 230 të
Kodit
Neni 428
1. Kur dogana vendimmarrëse, vendos që aplikimi për kthim apo shlyerje është paraqitur
sipas Seksionit 230.2 të Kodit;
- Të bazohet mbi bazat që korrespondojnë me rrethanat e referuara në Nenet 429
deri 432, dhe që ato nuk rezultojnë nga mashtrimi apo nga neglizhenca e qartë në
pjesën e personit të përfshirë, atëherë ai bënë kthimin apo tërhiqet nga pagesa e
një shume të detyrimeve të caktuara të importit apo eksportit,
- Të bazohet në bazat që korrespondojnë në një nga rrethanat e referuara në Nenin
433, atëherë nuk duhet të paguhet apo shlyhet shuma e detyrimeve të importit ose
eksportit .
2. Në rastet e tjera, doganat duhet vetë të marrin vendim për dhënien e pagesës apo
shlyerjes së taksave të importit apo eksportit, kur ekziston situatë specifike që rezulton
nga rrethanat në të cilat nuk mund ti atribuohet personit të përfshirë asnjë mashtrim apo
neglizhencë e qartë.
3. Për qëllimet e nenit 230 të Kodit dhe të këtij Neni, ‗personi i përfshirë‘ duhet të
nënkuptojë personin apo personat e referuar në Nenin 410 (1) apo përfaqësuesit e tyre
dhe ndonjë person tjetër që ka qenë i përfshirë me kryerjen e formaliteteve doganore në
lidhje me mallrat e përfshira apo që kanë dhënë udhëzime të domosdoshme për kryerjen e
atyre formaliteteve.
Neni 429
1. Detyrimet e importit duhet të kthehen apo shlyhen nga pagesa kur:
a) Mallrat jo të Kosovës të vendosura në procedurën doganore duke përfshirë lirimin
total apo të pjesshëm nga detyrimet e importit, apo mallrat e liruara për qarkullim
të lirë me trajtim të preferuar doganor për shkak të shfrytëzimit të tyre të final
janë vjedhur, me kusht që mallrat të jenë kompensuar menjëherë dhe të vendosura
përsëri në situatën doganore fillestare sikurse në gjendjen kur ishin vjedhur;
191
b) Mallrat jo të Kosovës janë tërhequr gabimisht nga procedura doganore, duke
përfshirë lirimin total apo të pjesërishëm nga taksat e tilla sipas të cilave ato janë
vendosur me kusht që nga momenti i gjetjes së gabimit ato të vendosen përsëri në
gjendjen e tyre fillestare doganore në gjendjen që ato ishin kur janë tërhequr;
c) Është e pamundur të operohet me mekanizmin për hapjen e mjeteve të transportit
në të cilat mallrat që janë lëshuar më parë për qarkullim të lirë të ndodhen dhe
rrjedhimisht shkarkimi i tyre në arritje të destinimit të tyre me kusht që ato
menjëherë të jenë rieksportuar;
d) Mallrat që fillimisht janë lëshuar për qarkullim të lirë dhe më pastaj të jenë kthyer
tek furnizuesi jo Kosovar, sipas procedurave të përpunimit të jashtëm për t‘i
mundësuar atij – pa pagesë – për të eliminuar defektet që kanë ekzistuar para
lirimit të mallrave (edhe nëse është gjetur pas lirimit të mallrave) apo për t‘i sjellë
ato në përputhje me dispozitat e kontratës sipas të cilës atë janë liruar për
qarkullim të lirë dhe që furnizuesi i dhënë të vendosë të mbaj mallrat përherë
sepse ai nuk është në gjendje të përmirësoj defektet apo sepse do të ishte jo
ekonomike që kjo të bëhej;
e) Zbulohet,pasi qe dogana e bene regjistrimin e kontabilitetit te detyrimeve
doganore pas zhdoganimit te mallrave të cilat paraprakisht kanë qenë të lëshuara
në qarkullim të lirë me lirim të plot nga detyrimet, qe ai mall është rieksportuar
nga territori doganor i Kosovës pa mbikëqyrje doganore, me kusht qe te
vërtetohet qe kushtet qenësore nga kodi lidhur me kthimin ose shlyerjen e
detyrimeve të tilla të importit realisht kanë qenë të plotësuara në momentin e ri-
eksportit dhe që ajo shume ka qenë e paguar kur malli ka qenë i vendosur në
qarkullim të lirë;
f) Organet gjyqësore kanë ndaluar qarkullimin e produkteve të caktuara, i cili
paraprakisht ka qenë i lajmëruar për procedurë doganore, duke e obliguar
personin e përfshirë të paguaj taksat e importit sipas kushteve normale dhe që ai
artikull të jetë rieksportuar nga Kosova apo të jetë shkatërruar sipas kontrollit të
autoriteteve doganore me kusht që të jetë vërtetuar se artikulli i dhënë vërtet ka
qenë i shfrytëzuar në Kosovë;
g) Mallrat të jenë futur për procedurë doganore duke përfshirë detyrimin për të
paguar taksat e tilla nga deklaruesi i autorizuar për të bërë atë sipas iniciativës së
tij dhe pa ndonjë gabim të deklaruesit nuk do të ishte e mundshme të dërgohen ato
deri tek marrësi;
h) Dërguesi ka adresuar mallin ne marsin e gabuar;
i) Është vërtetuar se mallrat janë të pa përshtatshme për përdorim për çka dërguesi
ka pasur për synim për shkak të gabimit të qartë faktik në porosinë e tij;
192
j) Pasi të jenë liruar për procedurë doganore duke përfshirë obligimin për të paguar
detyrimet e importit, është vërtetuar që malli në momentin e vendosjes në
qarkullim të lirë nuk ka qenë në harmoni me dispozitat në fuqi lidhur me
përdorimin ose qarkullimin e ati malli dhe për këtë arsye nuk mund të
shfrytëzohet për qëllime siç ka pretenduar marrësi;
k) Shfrytëzimi i mallrave nga marrësi për qëllimet e synuara të jetë parandaluar apo
kufizuar qenësisht si rezultat i masave të fushës së përgjithshme të marra pas
datës së lirimit për procedurë doganore duke përfshirë obligimin për të paguar
detyrimet e importit;
l) Lirimi i pjesërishëm apo total nga detyrimet e importit, për të cilat personi i
caktuar në përputhje me dispozitat në fuqi ka paraqitur kërkesë, jo për gabim të
ndonjë personi të caktuar, për me qenë e lejuar nga ana e doganës, e cila më pastaj
i regjistron detyrimet baritura të importit;
m) Mallrat që kanë arritur tek marrësi pas datës obliguese të arritjes të theksuar në
kontratë sipas të cilës ato janë futur për procedura doganore, duke përfshirë
obligimin për pagesën e taksave të importit;
n) Nuk ka qenë e mundur të shiten mallrat në Kosovë dhe ato janë dhënë pa pagesë
për organizata të bamirësisë:
- Duke kryer aktivitetet e tyre në vendin tjetër me kusht që ato të jenë paraqitur
në Kosovë, apo
- Duke kryer aktivitetet e tyre në Kosovë me kusht që ato janë të përshtatshme
për lirim në rast të importit për qarkullim të lirë të mallrave të ngjashme nga
vendet e tjera.
o) Borxhi doganor është shkaktuar ndryshe nga ajo që është dhënë sipas nenit 198.1
të Kodit dhe personi i përfshirë është në gjendje të bëj certifikatën e transportit
EUR.1 duke treguar se nëse mallrat e importuara janë futur për qarkullim të lirë
ato mund të kenë qenë të përshtatshme për trajtim të preferuar tarifor me kusht që
të jenë të plotësuara kushtet e tjera të referuara në Nenin 421.
2. Pagesa apo shlyerja e taksave të importit në rastet e referuara në paragrafit 1 (c) dhe (f)
deri në (n) duhet që përveç kur mallrat janë të shkatërruara nga urdhëri i autoritetit publik
apo të jenë të ofruara pa pagesë për organizatat e bamirësisë që i kryejnë aktivitetet e tyre
në Kosovë të kushtëzohen në ri-eksportimin e tyre nga Kosova nën mbikëqyrjen e
autoriteteve doganore.
193
Nëse kërkohet, dogana duhet të lejojnë ri-eksportimin e mallrave për t‘u zëvendësuar nga
shkatërrimi i tyre apo duke i vendosur ato sipas procedurës së transitit nën procedura e
deponimit doganor, në zonën e lirë apo deponimin e lirë.
Mallrat për tu caktuar një nga këto trajtime duhet të konsiderohen të jenë mallra jo të
Kosovës.
Në këtë rast dogana duhet ndërmerr masat e nevojshme për të siguruar se mallrat e
vendosura në deponimin doganor, në zonën e lirë apo në deponimin e lirë munden më
vonë të njihen si mallra jo të Kosovës.
3. Përveç kushteve të përmendura zyra doganore e mbikëqyrjes duhet të jetë e kënaqur se
mallrat nuk janë shfrytëzuar e as shitur para ri-eksportimit të tyre.
Neni 430
1. Taksat e importit duhet të kthehen apo shlyhen kur:
a) Mallrat e futura gabimisht për procedurë doganore përfshijnë obligimin për
pagesën e detyrimeve të importit janë rieksportuar nga Kosova pa qenë të futura
më parë për procedurë doganore sipas të cilës ato është dashur të futen, nëse janë
plotësuar kushtet e paraqitura në nenin 228 të Kodit;
b) Mallrat janë rieksportuar apo shkatërruar në përputhje me nenin 229.2 pika b) të
Kodit pa mbikëqyrje doganore nëse janë plotësuar kushtet e tjera të paraqitura në
atë nen.
c) Mallrat janë rieksportuar apo shkatërruar pa mbikëqyrjen doganore në përputhje
me Nenin 429 (1) (c) dhe (f) deri (n), nëse janë plotësuar kushtet e tjera të
paraqitura në Nenin 429 (2) dhe (3).
2. Pagesa apo shlyerja e taksave të importit në rrethanat e referuara në paragrafin 1 duhet
të kushtëzohen nga:
a) Bërja e të gjitha dëshmive të nevojshme për të mundësuar doganës të marrjes së
vendimit për tu bindur se mallrat në lidhje me të cilat është kërkuar pagesa apo
shlyerja e pagesës:
- Vërtet janë rieksportuar nga territori doganor i Kosovës;
- Janë shkatërruar nën mbikëqyrjen e autoriteteve apo personave të
autorizuar për të vërtetuar zyrtarisht shkatërrimin e tyre;
b) Kthimi tek doganat e marrjes së vendimit të ndonjë dokumenti që vërteton
statusin Kosovar të mallrave të dhëna nën përfshirjen e të cilit mallrat janë larguar
nga Kosova apo paraqitjen e çfarëdo dëshmie që autoriteti i tillë e konsideron të
194
domosdoshëm për tu bindur se dokumenti i tillë nuk mundet të shfrytëzohet më
pastaj në lidhje me ndonjë importim të mallrave në Kosovë.
Neni 431
1. Ne kuptim e Nenin 430 (2) të këtij udhëzimi:
a) Dëshmia e nevojshme për tu mundësuar autoriteteve doganore të marrjes së
vendimit qe te bindet n se mallrat në lidhje me të cilat pagesa apo shlyerja
kërkohet janë rieksportuar nga Kosova duhet të përmbajnë prezantimin nga
aplikanti të:
- Origjinalit apo kopjes së vërtetuar të deklaratës për eksport të mallrave
jashtë territorit doganor të Kosovës; dhe
- Vërtetimin nga zyra doganore përmes së cilës mallrat vërtet janë larguar
nga Kosova.
Kur nuk mund të dorëzohet një certifikatë e tillë, atëherë mund të paraqitet
dëshmia se mallrat janë larguar nga Kosova dhe kjo dëshmi do të jetë në formën
e:
- Vërtetimit të zyrës doganore në vendin e destinimit që konfirmon se
mallrat kanë arritur, apo
- Origjinali apo kopja e vërtetuar e deklarimit doganor për mallrat i bërë në
vendin e destinimit.
Këto dokumente duhet të shoqërohen nga dokumentacioni administrativ dhe
tregtar që mundëson autoriteteve doganore të marrjes së vendimit që të shqyrtojnë
që mallrat e eksportuara nga Kosova janë të njëjtat me ato që janë deklaruar për
procedurë doganore duke përshirë obligimin për pagesën e taksave të importit, që
do të thotë:
- Origjinalin apo kopjen e vërtetuar të deklarimit për procedurën e dhënë
dhe
- Kur kjo konsiderohet e domosdoshme nga autoriteti doganor i marrjes së
vendimit, atëherë dokumentet komerciale apo administrative (siç janë
faturat, detajet e dërgimit, dokumentet e transitit apo certifikatat
shëndetësore) që përmbajnë përshkrim të plotë të mallrave (përshkrimi
tregtar, sasitë, shenjat dhe të veçantat tjera identifikuese) që janë
prezantuar me deklarimin për procedurën e tillë apo me deklarimin për
eksport nga Kosova apo deklarimin doganor të bërë për mallrat në vendin
e destinimit që mund të jetë si rast;
195
b) Dëshmia e nevojshme për t‘iu mundësuar doganës marrjen e vendimit që të bindet
se mallrat në lidhje me të cilat kërkohet pagesa apo shlyerja e pagesës vërtet janë
shkatërruar në mbikëqyrjen e autoriteteve apo personave të autorizuar për të
vërtetuar zyrtarisht një shkatërrim të tillë duhet të përbëhet nga paraqitja nga
aplikanti të:
- Raportit apo deklarimit të shkatërrimit të përpiluar nga autoritetet në
mbikëqyrjen e të cilave mallrat janë shkatërruara apo kopjen e vetëtuar,
apo
- Certifikatën e përpiluar nga personi i autorizuar për të vërtetuar
shkatërrimin të shoqëruar nga dëshmia e autoritetit të tij.
Këto dokumente duhet të përmbajnë përshkrim të plotë të mjaftueshëm të
mallrave të shkatërruara (përshkrimin tregtar, sasitë. Shenjat dhe të veçantat e
tjera identifikuese) për të mundësuar autoriteteve doganore të jenë të bindura nga
mënyrat e krahasimit me të veçantat e dhëna në deklarim për procedurë doganore
që përfshinë obligimin për të paguar detyrimet e importit dhe dokumentet
shoqëruese komerciale (faturat, detajet e dërgimit etj), se mallrat e shkatërruara
janë ato që janë deklaruar për procedurën e tillë.
2. Kur dëshmia e referuar në paragrafin 1 është e pamjaftueshme për të mundësuar që
doganat e marrjes së vendimit të marrin vendim për rastin e paraqitur me njohuri të plotë
të fakteve apo kur dëshmia e tillë nuk është në dispozicion një dëshmi e tillë mund të
plotësohet apo zëvendësohet nga dokumentet e tjera të konsideruara si të domosdoshme
nga autoriteti i tillë.
Neni 432
1. Vendosja e mallrat të kthyera në qarkullim të lirë për të cilat janë paguar detyrimet me
rastin e eksportit nga territori doganor i Kosovës i jep të drejtë atyre në kthimin e
detyrimeve te paguara.
Duhet të dëshmohet se dogana janë të kënaqura se mallrat janë në njërën nga situatat e
referuara në Seksionin 183. 2 (b) të Kodit.
3. Paragrafi 1 duhet të aplikohet edhe kur mallrat e kthyera përbëjnë vetëm një pjesë të
mallrave
që janë eksportuar më parë nga Kosova.
Neni 433
Taksat e importit nuk duhet të paguhen apo shlyhen kur ka vetëm baza të mbështetjes apo
aplikim për pagesë apo shlyerje, si rast mund të jetë:
a) Ri-eksportimi nga Kosova e mallrave që më parë janë futur për procedurë
doganore, duke përfshirë obligimin për pagesë të taksave të importit për arsyet e
196
tjera nga ato të referuara në nenin 228 të Kodit apo në Nenin 429 apo 430,
posaçërisht për shkak të mbi dështimit për shitje;
b) Shkatërrimi për çfarëdo arsye përveç në rastet e dhëna posaçërisht nga
legjislacioni i Kosovës të mallrave të futura për procedurë doganore, duke
përfshirë obligimin për të paguar taksat e importit pas lirimit të tyre nga
autoritetet doganore;
c) Prezantimi për qëllim të marrjes së trajtimit të preferuar tarifor të mallrave të
deklaruara për qarkullim të lirë apo të dokumenteve që më vonë del se janë
imituar, falsifikuar apo nuk janë valide për atë qëllim edhe nëse dokumentet e tilla
janë paraqitur në mirë besim.
PJESA V
DISPOZITAT PËRFUNDIMTARE
Neni 434
Ky Udhëzim Administrative shfuqizon të gjitha udhëzimet Administrative për
implementimin e Kodit të Doganave dhe Akcizës në Kosovë Nr.03/L-109
Neni 435
Ky Udhëzim Administrative Hynë ne Fuqi me 01 Tetor 2009
Prishtinë me Bedri Hamza
______________
Zv. Ministër i Ekonomisë dhe Financave
197
ANEKSI 1
APLIKIMI I KOSOVËS PËR INFORMACIONIN DETYRUES TARIFOR (BTI)
1. Aplikanti (emri i plotë & adresa)
Numri i telefonit:
Numri i faksit:
Identifikimi doganor :
Për shfrytëzim zyrtar
Nr. i Regjistrimit:
Vendi i marrjes:
Data e marrjes: (dita, muaji, viti)
Imazhet për tu skanuar: PO □ JO □
Data e lëshimit: (dita, muaji, viti)
Zyrtari i lëshimit:
Të gjitha mostrat e kthyera: □
2. Mbajtësi (emri i plotë & adresa) (në
mirëbesim)
Numri i telefonit:
Numri i faksit:
Identifikimi doganor :
3. Agjenti apo përfaqësuesi (emri i plotë & adresa)
Numri i telefonit:
Numri i faksit:
Identifikimi doganor :
Shënim i rëndësishëm
Me nënshkrimin e aplikacionit aplikanti
pranon përgjegjësinë për saktësinë dhe
tërësinë e të veçantave të dhëna në këtë
formular dhe të ndonjë faqe shtesë të
bashkangjitur në të. Aplikanti pranon se ky
informacion dhe ndonjë fotografi mund të
ruhet në bazën e të dhënave.
4. Ri-lëshimi i BTI-së
Nëse ju aplikoni për ri-lëshimin e BTI-së ju lutëm të
plotësoni këtë katror:
Numri referues i BTI-së:
Valide nga: (dita, muaji, viti)
Kodi i TARIK-ut:
5. Lloji i transaksionit
A ka të bëj ky aplikim me importin apo
eksportin e parashikuar?
PO □ JO □
6. Klasifikimi i parashikuar
Ju lutem tregoni sipas mendimit tuaj se ku
klasifikohen mallrat e juaja
Kodi i TARIK-ut:
7. Përshkrimi i mallrave
Përfshijë aty ku është e domosdoshme, përbërjen e saktë të mallrave, metodën e analizës së
shfrytëzuar, llojin e procesit të prodhimit, vlerën (duke përfshirë komponentët), shfrytëzimin e
mallrave, mesin tregtues të zakonshëm dhe aty ku është e duhur paketimin për shitje me pakicë në
rastet e grupeve të mallrave (ju lutemi shfrytëzoni fletë të veçantë, nëse kërkohet më shumë hapësirë).
198
8. Emërtimi komercial dhe informacioni shtesë
*
9. Mostrat etj.
Ju lutemi tregoni se cilat nëse ka të tilla nga ajo që është dhënë janë të bashkangjitura me aplikimin
tuaj:
Përshkrimi □ Broshurat □ fotografitë □ mostrat □ të tjera □
A dëshironi që mostrat tuaja të kthehen? PO □ JO □
Kostot e veçanta të shkaktuara nga dogana si rezultat i analizave, raporteve të ekspertëve apo kthimi i
mostrave mund t‘i ngarkohet me pagesë aplikantit
10 Aplikimet e tjera BTI dhe BTI-të e tjera të mbajtura
*
Ju lutemi tregoni nëse keni aplikuar apo keni marrë BTI për mallrat identike apo të ngjashme
PO □ JO □ nëse po, jepni detajet dhe bashkëngjitni fotografinë e BTI-së:
Vendi i aplikimit:
Data e aplikimit: (dita, muaji, viti)
Referenca e BTI-së:
Data e fillimit të validitetit: (dita, muaji, viti)
Kodi i TARIK-ut:
11. BTI-të e lëshuara për mbajtësit e tjerë
*
Ju lutemi tregoni nëse jeni në dijeni të bTI-ve për produktet identike apo të ngjashme që veç janë
lëshuar për mbajtësit e tjerë
PO □ JO □ Nëse po jepni detajet:
Referimi BTI:
Data e fillimit të validitetit: (dita, muaji, viti)
Kodi i TARIK-ut:
12. Data dhe nënshkrimi
Referimi i juaj:
Data: (dita, muaji, viti)
Nënshkrimi
Për shfrytëzim zyrtar
*
ju lutemi shfrytëzoni fletë të veçantë nëse kërkohet më shumë hapësirë
199
ANEKSI 2
INFORMACIONI OBLIGUES TARIFOR I KOSOVËS (BTI) FORMULARI
NJOFTUES
KOPJE PËR MBAJTËSINË 1
1. Autoriteti kompetent doganor
2. referimi BTI
3. Mbajtësi (emri i plotë & adresa)
4. Data e fillimit të validitetit
Njoftim i rëndësishëm
Pa paragjykuar dispozitat e seksioneve 10.6 dhe
10.7 të Kodit kjo BTI mbetet valide për 6 vite nga
data e fillimit të validitetit
Informacioni i furnizuar do të ruhet në bazën e të
dhënave
Mbajtësi duhet të ketë të drejtë të apeloj kundër
kësaj BTI-je
5. Data dhe referimi i aplikimit
6. Klasifikimi i mallrave në TARIK
7. Përshkrimi i mallrave
8. Emërtimi komercial dhe informacioni shtesë në mirëbesim
9. Arsyetimi i klasifikimit të mallrave
10. Kjo BTI është lëshuar mbi bazat e materialit në vazhdim të ofruar nga aplikanti:
Përshkrimi □ Broshurat □ Fotografitë □ Mostrat □ Të tjera □
Vendi Nënshkrimi
Data Vula
200
INFORMACIONI OBLIGUES TARIFOR I KOSOVËS (BTI) FORMULARI
NJOFTUES
KOPJE PËR DOGANA 2
1. Autoriteti doganor kompetent
2. Referimi BTI
3. Mbajtësi (emri i plotë & adresa)
4. Data e fillimit të validitetit
Shënim i rëndësishëm
Pa paragjykuar dispozitat e Seksionit 10.6 dhe
10.7 të Kodit kjo BTI mbetet valide për 6 vite nga
data e fillimit të validitetit
Informacioni i ofruar do të ruhet në bazën e të
dhënave
Mbajtësi duhet të ketë të drejt të apeloj kundër
kësaj BTI-je
5. Data dhe referimi i aplikimit
6. Klasifikimi i mallrave në TARIK
7. Përshkrimi i mallrave
8. Emërtimi komercial dhe informacioni shtesë në mirëbesim
9. Arsyeshmëria e klasifikimit të mallrave
10. Kjo BTI është lëshuar mbi bazat e materialit në vazhdim të ofruar nga aplikanti:
Përshkrimi □ Broshurat □ Fotografitë □ Mostrat □ Të tjera □
Vendi Nënshkrimi
Data Vula
201
ANEKSI 3
INFORMACIONI OBLIGUES KOSOVAR I ORIGJINËS (BOI)
1. Autoriteti kompetent doganor
2. referimi BOI
3. Data e fillimit të validitetit
4. Mbajtësi (emri i plotë & adresa)
5. Data dhe referimi i aplikimit
6. Klasifikimi i mallrave në TARIK
(Ky klasifikim është vetëm i natyrës treguese dhe
nuk ka rol obligues për administratën doganore
përveç BTI së përmendur në katrorin 16)
Shënim i rëndësishëm
Pa paragjykuar dispozitat e Seksionit 10.6 dhe 10.7 të Kodit kjo BOI mbetet valide për tri vite nga
data e fillimit të validitetit. Infromacioni i furnizuar do të ruhet në bazën e të dhënave. Mbajtësi duhet
të ketë të drejtë të apeloj kundër kësaj BTI-je.
Mbajtësi duhet të jetë në gjendje të dëshmoj se mallrat e përfshira dhe rrethanat që përcaktojnë
njohjen e origjinës së tyre janë konform në çdo aspekt për mallrat dhe rrethanat e përshkruara në
informacion.
7. Përshkrimi i mallrave
Dhe kur të kërkohet përmbajtja e tyre dhe metodat e shfrytëzuara për të shqyrtuar ato, emërtimi
komercial (në mirëbesim)
8. Vendi i origjinës dhe korniza ligjore (jo preferenciale/ preferenciale; referim për
marrëveshjen, konventën, rregullativën etj)
9. Arsyeshmëri e vlerësimit të origjinës nga autoriteti doganor (mallrat plotësisht të përfituara,
përpunimi apo punimi i fundit i rëndësishëm (Seksioni 11.5 i Kodit), përpunimi apo punimi i
mjaftueshëm etj)
Vendi Nënshkrimi
Data Vula
202
INFORMACIONI OBLIGUES KOSOVAR I ORIGJINËS (BOI)
10. Çmimi për punën e bërë më herët (nëse
kërkohet) (në mirëbesim)
11. referimi BOI
12. Materialet kryesore të shfrytëzuara Vendi i origjinës Kreu i TARIK-ut Vlera
(në mirëbesim)
(nëse kërkohet)
Vendi Nënshkrimi
Data Vula
203
INFORMACIONI OBLIGUES KOSOVAR I ORIGJINËS (BOI)
13. referimi BOI
14. Përshkrim i përpunimit në mënyrë që të përfitohet origjina (nëse kërkohet)
15. Referimi i BOI ekzistuese apo aplikimit
16. Referimi i BTI ekzistuese apo aplikimit
17. Kjo BOI është ofruar mbi bazat e elementeve të ofruara nga aplikanti
Përshkrimi □ Broshurat □ Fotografitë □ Mostrat □ Të tjera □
Vendi Nënshkrimi
Data Vula
204
ANEKS 4
SHËNIME HYRËSE TË LISTAVE TË OPERIMEVE PUNUESE APO
PËRPUNUESE QË AKORDOHEN APO NUK AKORDOHEN ME STATUSIN E
ORIGJINËS PËR PRODUKTETET E PRODHUARA KUR ATO TË JENË
KTHYER NË MATERIALET JO TË ORIGJINËS
VËSHTRIME TË PËRGJITHSHME
Shënim 1
1.1. Dy shtyllat e para të listave në Anekset 5 dhe 6 përshkruajnë produktet e përfituara.
Shtylla e parë jep numrin e kreut apo numrin e kapitullit të shfrytëzuar në
nomenklaturën e kombinuar dhe shtylla e dytë jep përshkrimin e mallrave të
shfrytëzuara në nomenklaturën e kombinuar për atë krerë apo kapitull. Për secilin
futje në dy shtyllat e para rregulla është specifikuar në shtyllën 3. Kur futja në
shtyllën e parë paraprihet me ―ex‖ kjo do të thotë se rregulla në shtyllën 3 aplikohet
vetëm për pjesën e atij kreu apo kapitulli ashtu siç është përshkruar në shtyllën 2.
1.2. Kur disa numra të krerëve janë të grupuar së bashku në shtyllën 1 apo në numrin e
kapitullit është dhënë dhe përshkrimi i produkteve në shtyllën 2 është dhënë në terma
të përgjithshëm atëherë rregulla e afërm në shtyllën 3 aplikohet për të gjitha produktet
të cilat sipas nomenklaturës së kombinuar janë të klasifikuara në krerë të kapitullit
apo në ndonjë nga krerët e grupuar së bashku në shtyllën 1.
1.3. Kur listat përfshijnë rregulla të ndryshme që aplikohen për produkte të ndryshme
brenda një kreu, atëherë secila pjesë përfshin përshkrimin e asaj pjese të kreut e
përfshirë nga rregulla afërm e shtyllës 3.
Shënim 2
2.1. termi ‗prodhim‘ përfshin ndonjë lloj të punimit apo përpunimit duke përfshirë
―montimin‖ apo operimet specifike.
2.2. termi ‗material‘ përfshin ndonjë ‗element përbërës, ‗lëndë e parë‘, ‗komponentë‘ apo
‗pjesë‘, etj., të shfrytëzuar në prodhimin e produktit.
2.3. termi ‗produkt‘ referohet për produktin që është duke u prodhuar edhe nëse ai
synohet për shfrytëzim të mëvonshëm në operimin tjetër prodhues.
Shënim 3
3.1. Punimi apo përpunimi i kërkuar nga rregulla në shtyllën 3 duhet të kryhet vetëm në
raport me materialet jo të origjinës të shfrytëzuara. Kufizimet e përfshira në rregullën
në shtyllën 3 aplikohen njëlloj vetëm për materialet jo të origjinës të shfrytëzuara.
205
3.2. Nëse produkti i prodhuar nga materialet jo të origjinës që vetvetiu e ka të njohur
statusin e origjinës gjatë prodhimit, shfrytëzohet si material në procesin e prodhimit të
një produkti tjetër, atëherë rregulla në listë e aplikueshme për produktin në të cilin
është i përfshirë nuk aplikohet për të.
Për shembull:
Pëlhurat e pa qëndisura mund të përfitojnë origjinën duke u thurur nga fijet. Nëse kjo
mandej shfrytëzohet në bërjen e çarçafit të qëndisur të shtratit, atëherë limiti i
përqindjes së vlerës i imponuar në shfrytëzimin e pëlhurave të pa qëndisura nuk
aplikohet për këtë rast.
Shënim 4
4.1. Rregullat në lista përfaqësojnë shumën minimale të punimit apo përpunimit të
kërkuar dhe kryerja e më shumë punimeve apo përpunimeve gjithashtu përputhet me
statusin e origjinës; e anasjelltas kryerja e më pak punimeve dhe përpunimeve nuk
mund të japë origjinën. Kështu nëse rregulla thotë se materialet jo të origjinës në një
nivel të caktuar të prodhimit mund të shfrytëzohen, atëherë shfrytëzimi i materialeve
të tilla në një stad më të hershëm të prodhimit lejohet dhe shfrytëzimi i materialit të
tillë në një stad të mëvonshëm nuk lejohet.
4.2. Kur rregulla në listë specifikon se produkti mund të prodhohet nga më shumë se një
material, kjo nënkupton se ndonjë nga ato materiale apo më shumë materiale mund të
shfrytëzohen. Nuk kërkohet që e tëra të shfrytëzohet.
Për shembull:
Rregulla për fijet thotë se fijet natyrore mund të shfrytëzohen dhe se materialet
kimike në mesin e materialeve të tjera munden gjithashtu të shfrytëzohen. Kjo nuk do
të thotë se të dyja duhet të shfrytëzohen, dikush mund të shfrytëzojë njërin e tjetri t‘i
shfrytëzojë të dyja.
4.3. Kur rregullat në listë specifikojnë se produkti duhet të prodhohet nga materiali i
veçantë, atëherë kushti qartas nuk parandalon shfrytëzimin e materialeve të cilat për
shkak të natyrës së tyre të qenësishme nuk mund të plotësojnë rregullën.
Shënim 5
Për të gjitha produktet që nuk janë përmendur në Aneksin 6 (tjera nga tekstilet që janë në
kuadër të Seksionit XI), origjina përcaktohet rast për rast duke vlerësuar ndonjë proces
apo operim në lidhje me konceptin e përpunimit apo punimit të fundit të rëndësishëm,
ashtu siç është definuar në Seksionin 11.5 të Kodit.
206
Shënim 6
6.1. Termi ‗fijet‘ të shfrytëzuara në listë në Aneksin 5 përfshin ‗fijet natyrore‘ dhe ‗fijet
nga teli të bëra nga njeriu‘ në kuadër të CN kodeve 5501 deri 5507, dhe fijet apo lloji
i përdorur për prodhimin e letrës.
6.2. Termi ‗fijet natyrore‘ shfrytëzohet në listë në Aneksin 5 për të referuar për fijet e
tjera nga ato artificiale apo sintetike dhe kufizohet deri në stadet para se të kryhet
tjerrja duke përfshirë mbetjen dhe nëse nuk specifikohet ndryshe termi ―fije natyrore‖
përfshin fijet që janë thurur, endur apo që janë përpunuar por nuk janë thurur.
6.3. Termi ‗fije natyrore‖përfshin qimet e kalit në kuadër të CN kodit 0503, e gjithashtu
edhe fijet e leshit, të holla apo qimet e ashpra të kafshëve në kuadër të CN kodeve
5002 dhe 5003 dhe gjithashtu fijet e leshit të holla apo qimet e ashpra të kafshëve në
kuadër të CN kodeve 5101 deri 5105, fijet e pambukut në kuadër të CN kodeve 5201
deri 5203 dhe fijeve të tjera vegjetale në kuadër të CN kodeve 5301 deri 5305.
6.4. Termi ‗fijet nga teli të bëra nga njeriu‘ është shfrytëzuar në listë në Aneksin 5 për
t‘iu referuar mbështjelljeve të filamenteve sintetike apo artificiale, fijeve të telit apo
mbetjes në kuadër të CN kodeve 5501 deri 5507.
6.5. Termet ‗masë e butë e tekstilit‘ dhe ‗materialet kimike‘ janë shfrytëzuar në listë në
Aneksin 5 për të përshkruar materialet jo të tekstilit (ato nuk janë klasifikuar në
kapitujt 50 deri 63) që mund të shfrytëzohen për të prodhuar fije artificiale apo
sintetike apo fije të llojit të shfrytëzuar për prodhimin e letrës.
6.6. Për produktet e përfituara nga dy apo më shumë materiale të tekstileve dispozitat e
paraqitura në shtyllën 3 janë të aplikueshme për secilin material të tekstilit për të cilin
është bërë përzierja.
Shënim 7
7.1. Termi ‗i parazbardhuar‘, i shfrytëzuar në listë në Aneksin 5 për të karakterizuar
nivelin e prodhimit të kërkuar kur shfrytëzohen disa materiale jo të origjinës aplikohet
për disa fije, pëlhura nga leshi apo pëlhura të thurura apo të thurura me grep që vetëm
janë larë apo operimit të thurjes apo endjes.
Produktet e parazbardhuara janë në fazën më të hershme të prodhimit sesa produktet e
zbardhuara që kanë kaluar nëpër disa larje në agjentet e zbardhjes (agjentët oksidues
siç janë peroksidi i hidrogjenit dhe agjentët zvogëlues).
7.2. Termi ‗bërja komplete‘ e shfrytëzuar në Aneksin 5 nënkupton se të gjitha operimet
që pasojnë prerjen e pëlhurës apo thurjen apo endjen e pëlhurës drejtpërdrejt për t‘i
dhënë formë duhet të kryhen.
207
Megjithatë, bërja nuk duhet domosdoshmërisht të konsiderohet si jokomplete kur një
apo më shumë operime përfunduese duhet të kryhen.
Në vazhdim është dhënë lista e shembujve të operimeve përfundimtare:
— vendosja e pullave dhe/ose llojeve të tjera të shtrëngimeve,
— bërja e vrimave për pulla,
— përfundimi i pjesëve fundore të pantallonave dhe mëngëve apo të pullave rrethuese
të fundeve apo të veshjeve,
— vendosja e stolisjeve dhe pjesëve të tjera siç janë: xhepat, etiketat, shenjat, etj.
— hekurosja dhe përgatitjet e tjera të veshjeve për shitje ‗produkte të gatshme‘
Vërejtjet në lidhje me operimet përfundimtare- rastet e veçanta
Është e mundshme që në operime të veçanta të prodhimit kryerja e operimeve
përfundimtare, veçmas në rastet e operimeve të kombinuara, është me rëndësi që
operimet e tilla të konsiderohen sikur shkojnë përtej përfundimit të zakonshëm.
Në këto raste të veçanta moskryerja e operimeve përfundimtare do të parandalojë
bërjen e natyrës komplete të saj.
7.3. Termi ‗ngopje, shtresim, apo petëzim‘ nuk përfshin ato operime të caktuara për të
lidhur pëlhurat së bashku.
208
ANEKSI 5
LISTA E OPERIMEVE PUNUESE APO PËRPUNUESE QË U JAPIN APO NUK I
JAPIN STATUSIN E ORIGJINËS PRODUKTEVE TË PRODHURA KUR ATO
VEPRIME TË JENË KRYER NË MATERIALE JO TË ORIGJINËS
Tekstilet dhe artikujt e tekstilit në kuadër të Seksionit XI
CN Kodi
Përshkrimi i produktit
Punimi apo përpunimi i kryer në materiale
jo të origjinës që japin statusin e produkteve
të origjinës
(1) (2) (3)
ex 5101
ex 5103
ex 5201
5501 deri 5507
ex Kapitujt 50
deri 55
Fill leshi, i pakrehur apo endur:
— i larë, jo i karbonizuar
— i karbonizuar
Mbetja e leshit apo e fijeve apo e
qimeve të shtazëve, të karbonizuara
Pambuku, i pakrehur apo endur, i
zbardhuar
Fijet e telit të bëra nga njeriu:
— i pakrehur apo endur apo
përndryshe i përpunuar për
rrotullim
— i krehur apo endur apo tjetër
Fije, monofilament dhe të endura,
ndryshe nga fijet e letrës:
— të shtypur apo lyer
Prodhim nga lyrosja, duke përfshirë pjesët e
mbetura të leshit vlera e të cilit nuk tejkalon
50% e çmimit të ish-punëve për produktin
Prodhim nga leshi i lyrosur, i pa
karbonizuar, vlera e të cilit nuk tejkalon
50% e çmimit të ish-punëve për produktin
Prodhim nga mbetja e pakarbonizuar, vlera
e të cilit nuk tejkalon 50% e çmimit të ish-
punëve për produktin
Prodhim nga lënda e parë e pambukut, vlera
e të cilit nuk tejkalon 50% e çmimit të ish-
punëve për produktin
Prodhim nga materialet kimike apo nga
pulpi i tekstilit
Prodhim nga materialet kimike apo nga
pulpi i tekstilit apo nga mbetjet që janë në
kuadër të CD kodit 5505
Prodhim nga:
— fijet natyrore të pakrehura dhe endura
209
apo përndryshe të përgatitura për
rrotullim,
— mëndafsh apo mbetje mëndafshi,
— materialet kimike apo pulpi i tekstilit,
apo
— fijet e telit të bëra nga njeriu, filament
tërheqës apo mbetje të fijeve, i pakrehur
apo endur apo përndryshe i përgatitur për
rrotullim
apo
shtypur apo fije e lyer apo monofilamente i
pa zbardhuar apo i parazbardhuar (
1
), i
shoqëruar me parapërgatitje apo operime
përfundimtare, gjarpërues apo i thurur që
nuk konsiderohet si i tillë, vlera e
materialeve jo origjinuese (duke përfshirë
fijen) nuk tejkalon 48% të çmimit të ish-
punëve të produktit.
(1) (2) (3)
5601
— tjera
Tekstilet e endura të tjera nga
tekstilet e fijes së letrës:
— shtypur apo lyer
— tjera
Mbushje e materialeve të tekstilit
dhe të artikujve nga kjo; fijet e
tekstilit që nuk tejkalojnë 5 mm në
Prodhim nga:
— fijet natyrore të pakrehura dhe endura
apo përndryshe të përgatitur për
rrotullim,
— mëndafsh apo mbetje mëndafshi,
— materialet kimike apo pulpi i tekstilit,
apo
— fijet e telit të bëra nga njeriu, filament
tërheqës apo mbetje të fijeve, i pakrehur
apo endur apo përndryshe i përgatitur për
rrotullim
Manufacture from yarn
or
Printing or dyeing of unbleached or
prebleached fabrics, accompanied by
preparatory or finishing operations (
1
) (
2
)
Prodhim nga filli
Prodhim nga fijet
210
5602
5603
5604
gjatësi (tufa), pluhur dhe bluarje
tekstili
Rrip transmisioni i tekstilit, i ngopur
apo i pangopur, i mbuluar apo
petëzuar:
— i shtypur apo lyer
— i ngopur, i mbuluar, i mbështjellë
apo petëzuar
— tjetër
Të paendura, i ngopur, i mbuluar,
mbështjellë apo petëzuar:
— i shtypur apo i lyer
— i ngopur, i mbuluar, i mbështjellë
apo petëzuar
— tjetër
Fije apo spango nga goma, i
mbuluar me tekstil, rrip apo fije
tekstili, dhe të ngjashme në kuadër
të CN kodit 5404 apo 5405, i
ngopur, i mbuluar, i mbështjellë apo
mbrojtur me gomë apo plastikë:
— fije dhe korda gome të mbuluara
me tekstil
— tjetër
Prodhim nga fijet
Apo rrip i shtypur apo lyer i zbardhuar apo
parazbardhuar i shoqëruar nga operimet
përgatitore apo përfunduese (
1
) (
2
)
i ngopur, i mbuluar, mbështjellë apo
petëzuar i paendur, i pazbardhuar (
3
)
prodhim nga fijet
prodhim nga fijet
apo
shtypur apo lyer të pazbardhur apo të
parazbardhuar i paendur, e shoqëruar nga
operimet përgatitore apo përfunduese (
1
) (
2
)
i ngopur, i mbuluar, i mbështjellë apo
petëzuar i paendur, i pazbardhuar (
3
)
prodhim nga fijet
Prodhim nga fijet apo spangoja e gomës jo
të mbështjellë nga tekstili
i ngopur, i mbuluar, mbështjellë apo
mbrojtur me gomë apo plastikë dhe rrip dhe
të ngjashme, i pazbardhuar
211
(1) (2) (3)
5607
5609
5704
Kapitulli 58
5901
5902
5903
Spango qifte, litarë dhe kabllo, nëse
janë apo jo të gërshetuara apo të
pështjelluar dhe nëse janë apo jo të
ngopura, mbuluara apo mbrojtura
me gomë apo plastikë
Artikuj të fijeve, shiritave apo të
ngjashme të tyre të kreut Nr 5404
apo 5405 prej spangove, koradave,
litarëve apo kabllove të papërfshira
apo specifikuara diku tjetër
Qilimat dhe mbuluesit e tjerë të
dyshemesë jo me xhufra apo flokë
nëse janë apo nuk janë të bëra
Tekstilet e veçanta të endura;
tekstilet tufa; gërshetimet, sixhadet,
stolitë; qëndisjet:
— qëndisjet në pjesë, në shirit apo
në zbukurimet me dantellë (CN
kodi 5810)
— shtyluar apo lyer
— i ngopur, i mbështjellë apo
mbuluar
— tjetër
pëlhurë tekstile të veshur me ngjitës
apo substanca niseshteje të një lloji
të përdorur për mbulesat e jashtme të
librave apo të ngjashmeve të tyre;
tekstil i tejdukshëm, kanavete
(pëlhurë) e përgatitur për piktura;
pëlhurë të ngrira për lidhjen e
librave dhe pëlhurë e ngjashme
tekstile të ngrira të një lloji të
përdorur për skeletet e kapelave:
Prodhim nga fijet, fije coir, fije filamenti
sintetik apo artificial apo monofilament
Prodhim nga fijet, fije coir, fije filamenti
sintetik apo artificial apo monofilament
Prodhim nga fijet
Prodhim në të cilin vlera e materialeve të
shfrytëzuara nuk tejkalon 50% për çmimin e
ish punëve të produktit
Prodhim nga fillet
apo
i shtypur apo lyer i tekstileve të zbardhuara
apo të pazbardhura, rripave apo jo rripave të
shoqëruar nga operimet përgatitore apo
përfunduese. (
1
) (
2
)
Prodhim nga tekstilet e pazbardhura, rripet
apo jo rripet
Prodhim nga fillet
Prodhim nga tekstilet e pazbardhuara
Prodhim nga fillet
Prodhim nga tekstilet e pazbardhura
apo
Tekstilet e shtypura apo lyera të
212
5904
5905
5906
5907
Pëlhura prej spangove për gomat
pneumatike prej fijeve me viskozitet
të lartë prej najloni apo poliamideve
të tjera prej poliesterëve apo prej
mëndafshit artificial
Pëlhura tekstile të ngopura, të
veshura, të mbuluara apo të
laminuara me plastikë përveç atyre
të kreut Nr 5902
Linoleum nëse është apo jo e prerë
në forma; mbuluesit e dyshemesë që
përbëhen nga një veshje apo
mbulesë të aplikuar mbi një bazë
tekstile nëse janë apo jo të prera në
forma.
Mbuluesit tekstile të mureve
Pëlhurë tekstile përveç atyre të kreut
CD kodit 5902
pëlhurë tekstile të ngopura, të
veshura apo mbuluara, ndryshe
kanavete (pëlhurë) e pikturuar për
skena teatrale, sfondet e atelieve apo
të ngjashmet e tyre
pazbardhura apo të zbardhuara të
shoqëruara me operime përgatitore apo
përfundimtare (
1
) (
2
)
Prodhim nga tekstilet e pazbardhura, të
rripit apo jo të rripit
Prodhim nga tekstilet e pazbardhura
apo
Tekstilet e shtypura apo lyera të
pazbardhura apo të zbardhuara të
shoqëruara me operime përgatitore apo
përfundimtare (
1
) (
2
)
Prodhim nga tekstilet e zbardhuara të
thurura apo të thurura me grep apo nga
tekstilet e tjera të pazbardhura
Prodhim nga tekstilet e pazbardhura
(1) (2) (3)
5908
Fitila tekstile, të endura, të
gërshetuara apo të thurura me shumë
file për llampat, sobat, çakmakë,
qirinjtë apo të ngjashmet e tyre;
rrjetat inkandeshente për gazin dhe
pëlhurat tubulare të thurura me
Apo
Tekstilet e shtypura apo lyera të
pazbardhura apo të zbardhuara të
shoqëruara nga operimet përgatitore apo
përfundimtare (
1
) (
2
)
Prodhim nga filli
213
5909
5910
5911
Kapitulli 60
Kapitulli 61
ex Chapter 62
shumë file për to nëse janë apo jo të
ngopura
Zorra tekstile me tuba të ngjashme
tekstile me apo pa linjëzime;
armatura apo plotësues prej
materialeve të tjera
Rripa transmisioni apo të
konvejerëve (transportues) prej
material tekstili nëse janë apo jo të
ngopura, të veshura, të mbuluara apo
të laminuara me plastikë apo të
përforcuara me metal apo materiale
të tjera
Produkte tekstili dhe artikuj tekstili
për përdorim industrial të
specifikuar në shënimin 7 të
Kapitullit 59 të përmbajtjes së
nomenklaturës:
— disqet apo unazat lëmuese të tjera
nga rripi i transmisionit të tekstilit
— të tjera
Tekstile të thurura dhe të thurura me
grep:
— të shtypura apo lyera
— të tjera
Artikujt e veshjes dhe pjesët e tjera
ndihmëse të veshjes të thurura apo të
thurura me grep:
— të fituara nga qepja së bashku po
përndryshe montimi i dy apo më
shumë pjesëve të thurura apo të
thurura me grep të cilat kanë qenë
Prodhim nga filli apo fijet
Prodhim nga filli apo fijet
Prodhim nga filli, fijet e mbetura apo nga
leckat në kuadër të CN kodi 6310
Prodhim nga filli apo fijet
Prodhim nga filli
apo
Tekstilet e shtypura apo lyera të
pazbardhura apo të zbardhuara të
shoqëruara nga operimet përgatitore apo
përfundimtare (
1
) (
2
)
Prodhim nga filli
Bërja komplete (
4
)
Prodhim nga filli
214
6213 and 6214
qoftë të prera por që drejtpërdrejt
kanë marrë formën
— të tjera
Artikujt e veshjes dhe pjesët e tjera
ndihmëse të veshjes të thurura apo të
thurura me grep përveç atyre që janë
në kuadër të CN kodeve 6213 dhe
6214 për të cilat janë dhënë rregullat
si në vazhdim:
— të përfunduara apo kryera
— të papërfunduara apo të pakryera
Mindilat, shallet, Handkerchiefs,
dorëzat, dantellat, vellot dhe të
ngjashme:
— qëndisjet
Bërja komplete (
4
)
Prodhim nga filli
Prodhim nga filli
(1) (2) (3)
6301 to ex 6306
— të tjera
Batanijet e zakonshme dhe të trasha
për udhëtim, shtresa krevati, shtresa
tavoline, shtresa tualeti dhe shtresa
kuzhine; perdet (përfshirë perdet e
dritareve) dhe grilave të brendshme,
perdet për krevat, artikujt tjerë
mobilues, përjashto ato në kuadër të
CN kodi 9494), thasët dhe çantat të
një lloji të përdorura për paketimin e
mallrave, pëlhurat e gomuara, tendat
dhe mallrat e kampingut
— të rripit apo jo të rripit:
— të pangopura, mbuluara apo të
apo
Prodhim nga tekstili i pa qëndisur me kusht
që vlera e tekstilit të pa qëndisur e
shfrytëzuar të mos tejkaloj 40% të çmimit të
ish punëve të produktit
Prodhim nga filli
Prodhim nga fijet
Të ngopura, veshura dhe mbuluara apo të
215
6307
6308
laminuara
— të ngopura, mbuluara apo të
laminuara
— të tjera:
— të thurura apo të thurura me grep
— të paqendisura
— të qëndisura
— të pa thurura apo thurura me
grep:
— të pa qëndisura
— të qëndisura
Artikujt e tjerë të prodhuar të
tekstilit (duke përfshirë modelet e
veshjes) përveç për freskime dhe
paret portativ të dorës, jo mekanike,
kornizat e përdorje dhe pjesët e
kornizave dhe përdorjeve të tilla :
— mbulesat e dyshemesë, mbulesat
për pijata, fshirëse pluhuri dhe të
ngjashme
— të tjera
Grupet e përbëra nga pëlhura e
endur dhe fije nëse janë apo jo me
plotësues për tu ndërtuar në rrugica,
laminuara të rripit apo jo të rripit, të
pazbardhura (
4
)
Bërja komplete (
4
)
Bërja komplete (
4
)
apo
Prodhim nga tekstili i paqendisur i thurura
apo i thurur me grep me kusht që tekstili i
pa qendisur i thurur apo i thurur me grep i
shfrytëzuar të mos tejkaloj 40% të çmimit të
ish punëve të produktit
Prodhim nga filli
Prodhim nga filli
apo
Prodhim nga tekstili i pa qëndisur me kusht
që vlera e tekstilit të pa qëndisur e
shfrytëzuar të mos tejkaloj 40% të çmimit të
ish punëve të produktit
Prodhim nga fillet
Prodhim në të cilin vlera e materialeve të
shfrytëzuara nuk tejkalon 40% të çmimit të
ish punëve të produktit
Përfshirje në kompletin në të cilin vlera
totale e të gjithë artikujve jo të origjinës të
përfshirë nuk tejkalon 25% të çmimit të ish
punëve të kompletit
216
tapiceri, mbulesa zbukurimi tavoline
apo në peceta tavoline të qëndisura
apo në artikuj të ngjashme tekstile
vendosur në paketa për shitjen me
pakicë
(1) (2) (3)
6309 Veshjet e përdorura dhe artikujt e
tjerë të përdorur
Grumbullimi dhe paketimi për transport
(
1
) Shiko shënimin hyrës 7.1 në Aneksin 4.
(
2
) Megjithatë, për tu konsideruar si punim apo përpunim me marrje të origjinës, shtypja
termike duhet të shoqërohet nga shtypja e dokumentit të transferim.
(
3
) Shiko shënimin hyrës 7.3 në Aneksin 4.
(
4
) Shiko shënimin hyrës 7.2 në Aneksin 4.
217
ANEKSI 6
LISTA E OPERIMEVE PUNUESE APO PËRPUNUESE QË I JAPIN APO NUK I
JAPIN STATUSIN E ORIGJINËS PRODUKTEVE TË PRODHURA KUR ATO
VEPRIME TË JENË KRYER NË MATERIALE JO TË ORIGJINËS
Produktet e tjera nga tekstilet dhe artikujt e tekstilit në kuadër të Seksionit XI
CN Kodi
Përshkrimi i produktit
Punimi apo përpunimi i kryer në materiale
jo të origjinës që japin statusin e produkteve
të origjinës
(1) (2) (3)
0201
0202
0203
0204
0205
0206
ex 0408
Mish i gjedheve i freskët apo i ftohët
Mish i gjedheve i ngrirë
Mish i derrave i ftohët i freskët dhe i
ngrirë
Mish i deleve apo i dhive i ftohët i
freskët apo i ngrirë
Mish i kuajve, gomarëve, mushkave
dhe hibridit të gomaricës me kalin i
freskët, i ftohët apo i ngrirë
Të brendshmet e ngrënshme të
gjedheve, derrave, deleve, dhive,
kuajve, gomarëve, mushkave apo
hibridit të gomaricës me kalin të
freskëta, ftohta apo të ngrira
Vezët e zogjve jo në guackë të thata
dhe të verdhët e vezëve të tharë
Therje, të paraprirë nga koha e trashjes për
të paktën tre muaj (
1
)
Therje, të paraprirë nga koha e trashjes për
të paktën tre muaj (
1
)
Therje, të paraprirë nga koha e trashjes për
të paktën dy muaj (
1
)
Therje, të paraprirë nga koha e trashjes për
të paktën dy muaj (
1
)
Therje, të paraprirë nga koha e trashjes për
të paktën tre muaj (
1
)
Therje, të paraprirë nga koha e trashjes për
të paktën tre muaj (
1
) apo dy muaj në rast të
derrave, deleve apo dhive (
1
)
I terur (pas ndarjes në pjesë kur kjo është e
duhur) të:
— vezët e zogjve në guackë të freskëta apo
të konservuara në kuadër të CN kodi ex
0407
— vezët e zogjve jo në guackë tjera nga të
thata në kuadër të CN kodi ex 0408
— të bardhët e vezëve tjera nga thata në
kuadër të CN kodi ex 0408
218
ex 1404
ex 2009
ex 2204
ex 2205
ex 3401
Garzë nga pambuku, zbardhuesit
Lëngje frutash të pafermentuara dhe
që nuk përmbajnë lëngje alkoolike
shtesë nëse përmbajnë sheqer apo
lëngje tjera embëlsuese shtesë
verë prej rrushit të freskët të synuara
për përgatitjen vermutit që përmban
mysht të shtuar të rrushit të freskët
të koncentruar apo jo apo alkool
Vermut
Rrip apo jo i rripit i ngopur, mbuluar
apo veshur me sapun apo detergjent
Prodhim nga lënda e parë e pambukut vlera
e të cilës nuk tejkalon 50% të çmimit të ish
punëve të produktit
Prodhim nga myshti i rrushit
Prodhim nga vera e rrushit të freskët
Prodhim nga vera apo rrushi i freskët që
përmban mysht të koncentruar apo jo apo
alkool në kuadër të CN kodi 2204.
Prodhim nga rripi apo jo rripi
(1) (2) (3)
ex 3405
ex 3502
ex 4203
ex 4910
Rrip apo jo i rripit i ngopur, mbuluar
apo veshur me kreme dhe shkelqime
për mbathje këmbësh, mobile,
dysheme punë ekipore, qelq apo
metal, pasta për larje dhe pudra dhe
përgatitje të ngjashme
Albumin i terur i vesë
Artikujt e veshjes të lëkurës apo të
përbërësve të lëkurës
Kalendarët nga qeramika të çfarëdo
Prodhim nga rripi apo jo rripi
Tharja (pas thyerjes dhe ndarjes, kur është e
duhur) të:
— vezët e zogjve në guackë të freskëta apo
të konservuara në kuadër të CN kodit ex
0407
— vezët e zogjve jo në guackë të tjera nga
të thara në kuadër të CN Kodit ex 0408
apo
— të bardhët e vesë ndryshe nga të thara në
kuadër të CN kodit ex 3502
Qepja apo montimi i dy apo më shumë
pjesëve të lëkurës apo i përbërësve të
219
6401 to 6405
ex 6911 to ex
6913
ex 7117
ex 8482
ex 8520
ex 8523 20 90
lloji të shtypur duke përfshirë
kalendarët me orë të dekoruar.
Mbathja
Takëmet e qeramikës, takëmet e
kuzhinës artikujt e tjerë shtëpiak dhe
artikujt e tualetit, statujat dhe artikujt
e tjerë zbukurues të qeramikës
Stoli të çmuara të qeramikës
emituese, të dekoruar
Top, rul apo shtylla të rulit të
montuara (2)
Regjistruesit e shiritave magnetik
qoftë në përfshirje apo jo të pajisjes
e kopjimit
Disketat mikromagnetike 3.5‖, qoftë
të paraformatizuara apo jo me apo
pa sinjal analog për qëllimet e
kontrollimit të kualitetit të veshjes së
diskut regjistrues të regjistruar në të
lëkurës
Dekorim i artikullit të përfshirë të
qeramikës me kusht që ky dekorim të ketë
rezultuar nga klasifikimi i produkteve të
përfituara në kreun e tarifës tjetër nga
mbulimi i shfrytëzimit të produkteve
Prodhim nga materialet e ndonjë kreu
përveç për montime e pjesëve të sipërme që
fiksohen në pjesët e poshtme të brendshme
apo në komponentët e tjera të poshtme në
kuadër të CN kodi 6406
Dekorim i artikullit të përfshirë të
qeramikës me kusht që ky dekorim të ketë
rezultuar nga klasifikimi i produkteve të
përfituara në kreun e tarifës tjetër nga
mbulimi i shfrytëzimit të produkteve
Dekorim i artikullit të përfshirë të
qeramikës me kusht që ky dekorim të ketë
rezultuar nga klasifikimi i produkteve të
përfituara në kreun e tarifës tjetër nga
mbulimi i shfrytëzimit të produkteve
Montimi i paraprirë nga trajtimi me
nxehtësi, mbrehja dhe lustrimi i unazave të
brendshme dhe të jashtme
Prodhim ku rritja e vlerës është bërë si
rezultat i operacioneve të montimit dhe nëse
është e aplikueshme përfshirja e pjesëve
origjinuese në vendin e montimit paraqet të
paktën 45% të çmimit të ish punëve të
produktit
Kur 45 % të rregullës nuk është plotësuar,
aparatura duhet të trajtohet si origjinuese në
vendin e origjinës të pjesëve çmimi i ish
punëve të tyre paraqet me shumë se sa 35 %
të çmimit të ish punës të aparaturës
Kur 35 % e rregullit është plotësuar në dy
vende atëherë aparatura duhet të trajtohet si
origjinuese në vendin e origjinës së pjesëve
që paraqesin përqindje më të lartë të vlerës
220
Montimi i disketës (duke përfshirë diskun
magnetik dhe montimin e skeleteve) plus
prodhimi i:
(1) (2) (3)
ex 8527
ex 8528
Aparatura e marrjes nga
radiodhënësi qoftë apo jo i
kombinuar në të njëjtën shtëpi me
regjistrimin e zërit apo aparaturën e
kopjimit apo orën
Resiverët televiziv, (duke
përjashtuar videot, pajisja
projektuese televizive dhe video
monitorët), të kombinuar apo jo të
kombinuar në të njëjtën shtëpi me
marrësin e zërit dhe regjistruesin e
zërit apo aparatura kopjuese por jo
me aparaturë video regjistruese apo
reprodukuese
Qoftë disku magnetik (duke përfshirë
lustrimin) apo skeletet e sipërme dhe të
poshtme.
Nëse as disku e as skeletet e sipërme dhe të
poshtme të jenë prodhuar në vendin ku
është bërë montimi i disketave atëherë
disketat duhet të kenë origjinën e vendit ku
komponentët që përfaqësojnë përqindjen më
të lartë të çmimit të ish punëve origjinuese.
Montimi i disketës (duke përfshirë
insertimin e diskut magnetik dhe montimin
e skeletit) dhe vet paketimi nuk duhet të jep
origjinën.
Prodhim ku rritja e vlerës është bërë si
rezultat i operacioneve të montimit dhe nëse
është e aplikueshme përfshirja e pjesëve
origjinuese në vendin e montimit paraqet të
paktën 45% të çmimit të ish punëve të
produkteve
Kur 45 % të rregullës nuk është plotësuar,
aparatura duhet të trajtohet si origjinuese në
vendin e origjinës të pjesëve çmimi i ish
punëve të tyre paraqet me shumë se sa 35 %
të çmimit të ish punës të aparaturës
Kur 35 % e rregullit është plotësuar në dy
vende atëherë aparatura duhet të trajtohet si
origjinuese në vendin e origjinës së pjesëve
që paraqesin përqindje më të lartë të vlerës
Prodhim ku rritja e vlerës është bërë si
rezultat i operacioneve të montimit dhe nëse
është e aplikueshme përfshirja e pjesëve
221
ex 8542
ex 9009
ex 9113
ex 9401 and ex
9403
Qarqet e integruara
Aparatura fotokopjuese që përfshinë
sistemin optik apo të llojit të
kontaktit
Rripat e orës, shiritat e orës dhe
byzylykët e orës
Dhe pjesët e tyre të tekstilit
Uljet nga qeramika (tjera nga ato në
kuadër të CN Kodit 9402) të
konvertueshme apo jo në shtrate apo
mobile të tjera dhe pjeset e tyre të
dekoruara
origjinuese në vendin e montimit paraqet të
paktën 45% të çmimit të ish punëve të
produkteve
Kur 45 % të rregullës nuk është plotësuar,
aparatura duhet të trajtohet si origjinuese në
vendin e origjinës të pjesëve çmimi i ish
punëve të tyre paraqet me shumë se sa 35 %
të çmimit të ish punës të aparaturës
Kur 35 % e rregullit është plotësuar në dy
vende atëherë aparatura duhet të trajtohet si
origjinuese në vendin e origjinës së pjesëve
që paraqesin përqindje më të lartë të vlerës
Operimi i difuzionit (kur qarqet e integruara
të formohen nga substrati gjysempërques
me futjen selektive të dopantit të duhur)
Montimi i aparatures fotokopjuese e
shoqëruar me prodhimin e takëmeve,
daulleve, rulëve, tabelave anësore, shtyllës
së rulit, vidhave dhe dadove
Prodhimi në të cilin vlera e materialeve të
shfrytëzuara nuk tejkalon 40% të çmimit të
ish punës së produktit
Dekorim nga artikulli i përfshirë i
qeramikës me kusht që ky dekorim të ketë
rezultuar nga klasifikimin e produkteve të
fituara në kreun tarifor tjetër nga ai që
përfshinë produktet e shfrytëzuara.
(1) (2) (3)
ex 9405 Llambat nga qeramika dhe pajisjet
ndriçuese të qeramikës duke
përfshirë projektorët, ndriçuesit dhe
pjesët e tyre që nuk janë specifikuar
diku tjetër apo të përfshira në
dekorime; shenjat ndriçuese nga
qeramika, tabelat e emrave dhe të
ngjashme që kanë burime drite
permanente të fiksuara dhe pjesët e
tyre që nuk janë specifikuar apo
Dekorim i artikullit të qeramikës të
përfshirë me kusht që dekorimi të ketë
rezultuar në klasifikimin e produktit të
përfituar në kreun e tarifës ndryshe nga
përfshirja e e produktit të shfrytëzuar.
222
përfshirë si dekorime diku tjetër.
(
1
) Kur këto kushte nuk janë plotësuar, atëherë mishi (përbrendësia) duhet të konsiderohet
si origjinale në vendin ku shtazët nga të cilat ato janë përfituar janë trashur dhe kultivuar
për periodë më të gjatë.
(
2) Termi ‗të montuara‘ përfshinë pjesët pjesërisht të montuara por të përjashtuara në
gjendjen e tyre të pa montuar.
223
ANEKSI 7
224
225
226
ANEKSI 8
SHËNIME HYRËSE PËR ANEKSIN 9
Shënim 1:
Lista paraqet kushtet e kërkuara për të gjitha produktet për t‘u konsideruar si të
mjaftueshme të punuara apo të përpunuara në kuadër të Nenit 37.
Shënim 2:
2.1. Dy shtyllat e para në listë përshkruajnë produktin e përfituar. Shtylla e parë jep
numrin e kreut apo kapitullit të shfrytëzuar në sistemin e harmonizuar dhe shtylla e
dytë jep përshkrimin e mallrave të shfrytëzuara në atë sistem për atë krerë apo
kapitull. Për secilën futje në dy shtyllat, rregulla është specifikuar në shtyllën 3 apo 4.
Kur në disa raste futja në shtyllën e parë paraprihet me ‗ex‘ kjo do të thotë se rregullat
në shtyllën 3 apo 4 aplikohen vetëm për pjesën e atij kreu ashtu siç është përshkruar
në shtylla 2.
2.2. Kur disa numra të kreve janë të grupuar së bashku në shtyllën 1 apo që numri i
kapitullit është dhënë dhe përshkruan produktet në shtyllën 2 atëherë ai është i dhënë
në terma të përgjithshëm, rregullat e afërta në shtyllën 3 aplikohen për të gjitha
produktet të cilat sipas Sistemit të Harmonizuar janë klasifikuar në krerë të kapitullit
apo në ndonjë nga kjreret e grupuar së bashku në shtyllën 1.
2.3. Kur ekzistojnë rregulla të ndryshme në listë që aplikohen në produkte të ndryshme në
kuadër të kreut, atëherë secila pjesë përmban përshkrimin e asaj pjese të kreut të
përfshirë nga rregullat e afërta në shtylla 3 apo 4.
2.4. Kur për futje në dy shtyllat e para, rregulla është specifikuar në të dy shtyllat 3 dhe 4,
eksportuesi mund të zgjedh si alternativë të aplikoj qoftë rregullën e paraqitur në
shtyllën 3 apo të paraqitur në shtyllën 4. Nëse nuk është dhënë rregulla e origjinës në
shtyllën 4 atëherë e paraqitur në shtyllën 3 duhet të aplikohet.
Shënim 3:
3.1. Dispozitat e Nenit 37 në lidhje me produktet që kanë të njohur statusin e origjinës që
shfrytëzohen për prodhimin e produkteve të tjera duhet të aplikohen pavarësisht nëse
statusi i tyre është i njohur brenda fabrikës ku janë shfrytëzuar ato produkte apo në
ndonjë fabrikë tjetër në Kosovë apo në Komunitet.
Shembull:
227
Makina e kreut 8407, për të cilën rregulla thotë se vlera e materialeve jo të origjinës
që mund të jenë përfshirë nuk mund të tejkaloj 40% të çmimit të ish punëve është
ndërtuar nga ‗aliazhet e tjera të çelikut me formë të afërt të krijuar‘ të kreut ex 7224.
Nëse ky krijim është bërë në Kosovë nga kallëpet e origjinës atëherë veq e ka të
njohur statusin e origjinës sipas rregullës për kreun ex 7224 në listë. Krijimi mandej
mund të numërohet si i origjinës në vlerën e llogaritur për makinën pavarësisht nëse
ka qenë e prodhuar në të njëjtën fabrikë apo në ndonjë fabrikë tjetër në Kosovë. Vlera
e kallëpit jo të origjinës është ajo që nuk është marrë parasysh kur është shfrytëzuar
shtimi i vlerës të materialeve jo të origjinës.
3.2. Rregulla në listë paraqet shumën minimale të punës apo përpunimit të kërkuar dhe
kryerja e më shumë punëve apo përpunimeve gjithashtu i jep statusin e origjinës; në
të kundërtën kryerja e më pak punëve apo përpunimeve nuk mund t‘i jep statusin e
origjinës. Kështu, nëse rregulla ofron se materiali jo i origjinës në një nivel të caktuar
të prodhimit mund të shfrytëzohet atëherë shfrytëzimi i materialit të tillë në stadin më
të hershëm të prodhimit lejohet dhe shfrytëzimi i materialit të tillë nuk lejohet në një
stad të mëvonshëm.
3.3. Pa paragjykuar Shënimin 3.2, kur rregulla shfrytëzon shprehjen ‗prodhim nga
materialet e ndonjë kreu‘ atëherë materialet e ndonjë kreu (edhe materialet e
përshkrimit të njëjtë dhe kreut sikur të produktit) mund të shfrytëzohen që megjithatp[
varet nga ndonjë kufizim specifik i cili gjithashtu mund të përfshihet në rregullë.
Megjithatë shprehja ‗Prodhim nga materialet e ndonjë kreu duke përfshirë materialet
kreut …‘ apo ‗prodhim nga materialet e të njëjtit kre duke përfshirë materialet e tjera
të të njëjtit kre sikur të produktit‘ nënkupton se materialet e ndonjë kreu mund të
shfrytëzohen përveq atyre të të njëjtit përshkrim si të produktit ashtu siq është dhënë
në shtylla 2 e listes.
3.4. Kur rregulla në list specifikon se produkti mund të prodhohet nga më shumë se një
material kjo nënkupton se një apo më shumë materiale mund të shfrytëzohen. Nuk
kërkon që të shfrytëzohen të gjitha.
Shembull:
Rregulla për tekstilet e kreut 5208 deri 5212 thotë se fijet natyrore mund të
shfrytëzohen dhe gjithashtu mund të shfrytëzohen edhe materialet kimike në mesin e
materialeve të tjera. Kjo nuk do të thotë se të dyja duhet të shfrytëzohen; është e
mundshme të shfrytëzohet njëri apo tjetri apo të dyja.
3.5. Kur rregulla në listë specifikon se produkti duhet të prodhohet nga një material i
veqant atëherë kushti qartasi nuk parandalon shfrytëzimin e materialeve të tjera për
shkak të natyres së tyre të qenësishme nuk mund të plotësoj rregullën. (shiko
gjithashtu Shënimin 6.2 më poshtë në lidhje me tekstilet.).
228
Shembull:
Rregulla për përgatitjen e ushqimeve të kreut 1904, e cila në mënyrë të veçantë
përjashton shfrytëzimin e drithërave dhe derivateve të tyre nuk parandalon
shfrytëzimin e e kriprave minerale, kemikaleve dhe aditivëve të tjerë të cilat nuk janë
produkte të drithërave.
Megjithatë kjo nuk aplikohet për produktet të cilat edhepse nuk mund të prodhohen
nga materialet e veçanta të specifikuara në listë mund të prodhohen nga materiali i të
njëjtes natyrë në stadin më të hershëm të prodhimit.
Shembull:
Në rastin e artikullit të veshjeve të ex kapitullit 62 të përbërë nga materialet jo të rripit
nese shfrytëzimi i fillit vetëm të jo origjinës lejohet për këtë klasë të artikullit nuk
është e mundshme të fillohet me veshja jo e rripit edhe nese veshjet jo të rripit nuk
munden zakonisht të bëhen nga filli. Në rastet e tilla materiali shartues zakonisht
mund të jetë në fazën e para fillit e ajo është faza e fijeve.
3.6. Kur në rregullën në listë dy përqindje janë dhënë për vlerën maksimale të
materialeve jo të origjinës që mund të shfrytëzohen atëherë ato përqindje nuk mund të
numërohen së bashku. Me fjalë të tjera vlera maksimale e materialave jo të origjinës
të shfrytëzuara nuk mundet asnjëherë të tejkaloj përqindjet më të larta të dhëna. Për
më tepër përqindjet individuale nuk duhet të tejkalohen në raport me materialet e
veçanta për të cilat apikohen.
Shënim 4:
4.1. Termi ‗fije natyrore‘ është shfrytëzuar në listë për të referuar fijet tjera nga ato
artificiale apo sintetike. Është e kufizuar për fazat para se të bëhet rrotulli duke
përfshirë mbetjen dhe përveq nese thuhet ndryshe përfshirja e fijeve që janë endur,
thurur apo përndryshe përpunuar por jo të centrifuguara.
4.2. Termi ‗fijet natyrore‘ përfshijnë qimet e kalit të kreut 0503, mendafshin të kreut
5002 dhe 5003, gjithashtu fijet e leshit dhe ato të stërholluara apo fijet e vrazhda të
shtazëve të kreut 5101deri 5105,fijet e pambukut të kreut 5201 deri 5203, dhe fijet
tjera vegjetale të kreut 5301 deri 5305.
4.3. Termet ‗pulp i tekstilit‘, ‗materialet kimike‘ dhe ‗materilaet e bëra nga letra‘ janë
shfrytëzuar në listë për të përshkruar materialet jo të klasifikuara në Kapitujt 50 deri
63 që mund të shfrytëzohet për të prodhuar fijet dhe fillet artificiale, sintetike apo të
letres.
4.4. Termi ‗fijet e telit të bëra nga njeriu‘ shfrytëzohet në listë për të referuar filamenteve
shtëllungë sintetike apo artificiale, fijet e telit apo mbetjet të kreut 5501 deri 5507.
229
Shënim 5:
5.1. Kur për produktin e dhënë në listë referimi bëhet për këtë Shënim, kushtet e
paraqitura në shtyllën 3 nuk duhet të aplikohet për ndonjë material bazik të tekstilit të
shfrytëzuar në prodhimin e këtij produkti dhe i cili marrë së bashku paraqet 10 % apo
më pak të peshës totale të të gjitha materialeve të tekstilit të shfrytëzuara. (Shiko
gjithashtu Shënimet 5.3 dhe 5.4 më poshtë.)
5.2. megjithatë toleranca e përmendur në Shënimin 5.1 mund të aplikohet vetëm për
produktet e përziera që janë prodhuar nga dy apo më shumë materiale bazë të tekstilit.
Në vazhdim janë dhënë materialet bazike të tekstilit:
— mpndafshi;
— leshi;
— qimet e ashpra të shtazëve;
— qimet e holluara të shtazëve;
— qimet e kalit;
— pambuku;
— materialet që bëjnë letren apo letra;
— fije liri;
— kërpi i vertët;
— juta dhe fijet e tjera tekstile të levores;
— sizall dhe fijet e tjera tekstile të genus Agave;
— fijet e kokosit, abaka, rami dhe fijet tjera vegjetale tekstile;
— filamentet tekstile të bëra nga njeriu;
— filamentet artificiale të bëra nga njeriu;
— filamentet përquese të rrymës;
— fijet e polipropilenit sintetike të bëra nga njeriu;
— fijet e poliesterit të bëra nga njeriu;
— fijet e poliamide sintetike të bëra nga njeriu;
— fijet e poliakrilintrike të bëra nga njeriu;
— fijet e polimidike sintetike të bëra nga njeriu;
— fijet e politetrafloritilene sintetike të bëra nga njeriu;
— fijet e polifenilene sulfite sintetike të bëra nga njeriu;
— fijet e polivinil kloride sintetike të bëra nga njeriu;
— fijet e tjera sintetike të bëra nga njeriu;
— fijet viskoze artificiale të bëra nga njeriu;
— fijet e tjera artificiale të bëra nga njeriu;
— fillet e bëra nga poliratani të segmentuara me segmentet fleksibile të polieterit;
— fillet e bëra nga poliureteni të segmentuara me segmentet fleksibile të poliesterit;
— produktet e kreut 5605 (fillet metalizuara) që përfshijnë thelbin e folies së aluminit
apo thelbin e filmit të plastikës të veshur apo jo me pluhurin e aluminit me
trashësi që nuk tejkalon 5 mm me dhumë shtresa me mjetet e aditivëve të
tejdukshëm apo me ngjyrë ndërmjet shtresave të folieve të plastikës;
— produktet e tjera të kreut 5605.
230
Shembull:
Filli, i kreut 5205, i bërë nga fijet e pambukut të kreut 5203dhe fijet sintetike të kreut
5506, është fill i përzier. Prandaj fijet sintetike jo të oirigjinës të cilat nuk plotësojnë
rregullat e origjinës (që kërkojnë prodhim nga materialet kimike apo pulpi i tekstilit)
mund të shfrytëzohen me kusht që pesha e tyre totale të mos tejkaloj 10 % të peshes
së fillit.
Shembull:
Tekstilet e leshta të kreut 5112, të bëra nga filli i leshtë i kreut 5107 dhe filli sintetik i
fiojeve të kreut 5509, është një tekstil i përzier. Prandaj, filli sintetik i cili nuk
plotëson rregullat e origjinës (që kërkon prodhim nga materialet teknike apo nga pulpi
i tekstilit) apo filli i leshtë i cili nuk plotëson rregullat e origjinës (që kërkon prodhim
nga fijet natyrore të pa endura dhe thurura apo përndryshe të përgatitura për
rrotullim), apo kombinimi i të dyjave mund të shfrytëzohet me kusht që pesha totale e
tyre të mos tejkaloj 10 % të peshës së tekstilit.
Shembull:
Tekstilet tufa tufa të kreut 5802,të bëra nga filli i pambukut i kreut 5210, vëshë
vetëm, produkt i përzier nese vet tekstili i pambukut paraqet përzierje të tekstilit të
bërë nga fillet e klasifikuara në dy kre të ndryshme apo nese fillet e pambukut të
shfrytëzuara vet janë përzierje.
Shembullë:
Nese tekstilet tufa tufa të përfshira janë bërë nga filli i pambukut i kreut 5205 dhe
tekstili sintetik i kreut 5407, atëherë është e qartë se fillet e shfrytëzuara janë dy
materiale të ndara të tekstilit bazik dhe tekstili tufa tufa rrjedhimisht paraqet produkt
të përzier.
5.3. Në rast të produkteve që përfshijnë ‗filli i bërë nga poliretani i segmentuar me
segmente fleksibile të polieterit‘ kjo tolerancë është 20 % në lidhje me këtë fill.
5.4. Në rast të produkteve që përfshijnë ‗shirit që përbëhet nga thelbi i folies së aluminit
apo thelbi i filmit të plastikës i veshur apo jo me pluhur alumini me trashësi që nuk
tejkalon 5 mm, shtresimet me mjetet e ngjitësve të tejdukshëm apo të ngjyrosur
ndërmjet shtresave të filmit plastik‘ kjo tolerancë është 30 % në lidhje me këtë shirit.
Shënim 6:
6.1. Kur në këtë list referimi të jetë bërë për këtë Shënim materialet e tekstilit (me
përjashtim të veshjeve dhe veshjeve të brendshme), që nuk e plotësojnë rregullën e
paraqitur në listë në shtyllën 3 për produktin e bërë të përfshirë mund të shfrytëzohet
231
me kusht që ato të klasifikohen në kreun tjetër nga ai i produktit dhe që vlerat e tyre të
mos tejkalojnë 8 % të çmimit të ish punëve të produktit.
6.2. Pa paragjykuar Shënimin 6.3, materialet të cilat nuk janë të klasifikuara në kuadër të
kapitujve 50 deri 63 mund të shfrytëzohen lirisht në prodhimin e produkteve të
tekstilit qoftë me përmbajtje apo jo të tekstileve.
Shembull:
Nëse rregulla në listë thotë se për artikullin e veçantë të tekstilit (siç janë pantallonat)
fillit duhet të shfrytëzohet kjo nuk parandalon shfrytëzimin e gjërave nga metali siç
janë pullat sepse pullat nuk janë të klasifikuara në kuadër të Kapitujve 50 deri 63. Për
të njëjtën arsye nuk e parandalon shfrytëzimin e lidhësve rrëshqitës edhe nëse lidhësit
rrëshqitës zakonisht përmbajnë tekstile .
6.3. Kur aplikohet rregulla e përqindjes, atëherë vlera e materialeve që nuk janë
klasifikuar në kuadër të Kapitujve 50 deri 63 duhet të merret parasysh kur të llogaritet
vlera e materialeve jo origjinale të përfshira.
Shënim 7:
7.1. Për qëllimet e kreve ex 2707, 2713 deri 2715, ex 2901, ex 2902 dhe ex 3403,
‗proceset specifike‘ are the following:
(a) vakum-destilim;
(b) ridestilim me proces fraksionues shumë të rrënjësishëm (1);
(c) kërcitja;
(d) riformimi;
(e) Nxjerrje me mjetet e solventëve selektiv;
(f) procesi që përfshinë të gjitha operimet në vazhdim: përpunimi me sulfit acetik të
koncentruar, oleum apo anhidrike sulfurike; neutralizimi me agjent alkalin;
ç‘ngjyrosja dhe pastrimi me takën natyrale aktive, tokën e aktivizuar, qymyrguri apo
bauxid;
(g) polimerizim;
(h) alkylimi;
(i) izomerizimi.
7.2. Për qëllimet e kreve 2710, 2711 dhe 2712, ‗proceset specifike‘ janë si në vazhdim:
232
(a) vakum-destilim;
(b) ri-destilim me proces fraksionues shumë të rrënjësishëm (1);
(c) kërcitja;
(d) riformimi;
(e) Nxjerrje me mjetet e solventëve selektiv;
(f) Procesi që përfshinë të gjitha operimet në vazhdim: përpunimi me sulfit acidik të
koncentruar oleum apo anhidrike sulfurike; neutralizimi me agjent alkalin;
ç‘ngjyrosja dhe pastrimi me takën natyrale aktive, tokën e aktivizuar, qymyrguri apo
bauxid;
(g) polimerizim;
(h) alkylimi;
(i) izomerizimi;
(k) Në lidhje me vajrat e rënda të kreut ex 2710 vetëm desulfurizimi me hidrogjen që
rezulton në zvogëlimin e të paktën 85% të përmbajtjes së sulfurit të produkteve të
përpunuara (ASTM D 1266-59 T metoda);
(l) në lidhje me produktet e kreut 2710 vetëm deparafinimi me proceset e tjera të
ndryshme nga filtrimi;
(m) në lidhje me vajrat e rënda të kreut ex 2710 vetëm trajtimi me hidrogjen në
shtypjen më të madhe se 20 bar dhe temperaturë më të lartë se 250 gradë celsius me
shfrytëzim të katalizatorit tjetër nga efekti i desulfurizimi kur hidrogjeni përben
elementin aktiv në reaksionin kimik. Trajtimi i mëtejmë me hidrogjen të vajrave
lubrifikues të kreut ex 2710 (p.sh hidrofinishimi apo ç‘ngjyrosimi) në mënyrë që më
shumë të përmirësohet ngjyra apo stabiliteti që megjithatë nuk duhet të konsiderohet
të jetë proces specifik;
(n) në lidhje me derivatet e naftës të kreut ex 2710 vetëm distilimi atmosferik me
kusht që më pak se 30 % e produkteve të tilla të distilohet me vëllim duke përfshirë
humbjet në 300 ºC, nga metoda ASTM D 86;
(o) në lidhje me vajrat e rënda të ndryshme nga vajrat e gazit dhe derivatet e naftës të
kreut ex 2710 vetëm trajtimi me shkarkim elektrik të frekuencës së lartë.
233
(p) në lidhje me produktet e papërpunuara (tjera nga xhelatina vajgurore, ozokerite,
parafina e linjitit apo parafina e torfë që përmban peshë më të ulët se 0,75 % të vajit)
të kreut ex 2712 vetëm zhvarrosja me kristalizim fraksional.
7.3. Për qëllimet e kreve ex 2707, 2713 deri 2715, ex 2901, ex 2902 dhe ex 3403,
operimet e zakonshme si pastrimi, kullimi, shkripërim, ndarja e ujit, filtrimi,
ngjyrosja, shënimi përfitimi i përmbajtjes sulfurike si rezultat i produkteve të përziera
me përmbajtës së ndryshëm sulfur apo ndonjë kombinim i këtyre operimeve dhe
operimeve të ngjashme nuk e jep origjinën.
------------------------------
(
1
) Shiko shkresën shtesë shpjeguese 4(b) të Kapitullit 27 të TARIK-ut
234
ANEKSI 9
LISTA E PUNIMEVE DHE PËRPUNIMEVE TË KËRKUARA PËR T‟U KRYER
NË MATERIALET JO TË ORIGJINËS NË MËNYRË QË PRODUKTET E
PRODHURA TË MUND TË FITOJNË STATUSIN E ORIGJINËS
Kreu HS Përshkrimi i produktit Punimi apo përpunimi i kryer në materialet
jo të origjinës që përfitojnë statutin e
origjinës
(1) (2) (3) or (4)
Kapitulli 1 Shtazët e gjalla Të gjitha kafshët e
Kapitullit 1 duhet të
përfitohen plotësisht
Kapitulli 2 Mishi dhe pjesët e
brendshme të ngrënshme
të mishit
Prodhimi në të cilin të
gjitha materialet e
kapitujve 1 dhe 2 të
shfrytëzuara janë fituar
plotësisht
Kapitulli 3 Peshku dhe të tjerat të
mbyllura nga jashtë,
molusku dhe invertebratët
ujor të tjerë
Prodhimi në të cilin të
gjitha materialet e
kapitullit 4 të
shfrytëzuara janë fituar
plotësisht
Ex Kapitulli
4
0403
Prodhimet e qumështit;
vezët e zogjve, mjalta
natyrore, produktet e
ngrënshme me origjinë
shtazore që nuk janë
specifikuar apo përfshirë
diku tjetër përveç për:
Gjalpi nga qumështi,
qumështi dhe maza e
prerë, jogurti, kephir dhe
qumështi apo yndyra
tjetër e fermentuar dhe
aciduar qoftë apo jo të
koncentruar apo që
përmban sheqer të shtuar
apo materie tjetër
embësluese i aromatizuar
apo që përmban fruta të
shtuar, lajthi apo kakao
Prodhimi në të cilin të
gjitha materialet e
kapitullit 4 të
shfrytëzuara janë
fituar plotësisht
Prodhimi në të cilin:
— të gjitha materialet e
kapitullit 4 të
shfrytëzuara janë
fituar plotësisht ,
— të gjitha lëngjet e
frutave (përveç ato të
ananasi, limonadë
apo lëngjet nga
rrushi) të kreut 2009
shfrytëzimi është
origjinues dhe
— vlera e të gjitha
materialeve të
Kapitullit 17 të
shfrytëzuara nuk
235
tejkalon 30 % për
çmimin e ish punëve
të produktit
ex Kapitulli
5
ex 0502
Produktet nga origjina
kafshëve të paspecifikuar
apo përfshirë diku përveç
për:
Qimet dhe kreshtat e
derrave të butë dhe të egër
si dhe mbetjet e tyre
Prodhimi në të cilin të
gjitha materialet e
kapitullit 5 të
shfrytëzuara janë fituar
plotësisht
Pastrimi, dezinfektimi,
qortimi dhe drejtimi i
qimeve të shtazëve dhje
flokëve
Kapitulli 6 Pemët dhe bimët e tjera,
të gjalla; zhardhokët,
rrënjët dhe të ngjashmet
me to;
lulet e prera dhe
gjethnajat zbukuruese
Prodhimi në të cilin:
—të gjitha materialet e
kapitullit 6 të
shfrytëzuara janë
fituar plotësisht dhe
— vlera e të gjitha
materialeve të
shfrytëzuara nuk
tejkalon 50 % të çmimit
të ish punëve të
produktit
(1) (2) (3) or (4)
Kapitulli 7 Zarzavatet (perimet) e
ngrënshme dhe rrënjët dhe
tuberat përkatës
Prodhimi në të cilin të
gjitha materialet e
kapitullit 7 të
shfrytëzuara janë fituar
plotësisht
Kapitulli 8 Frutat dhe arrat e
ngrënshme; lëkurat e
agrumeve apo të pjeprave
Prodhimi në të cilin:
— të gjitha frutat dhe
arrat e ngrënshme të
shfrytëzuara janë
fituar plotësisht dhe
— vlera e të gjuha
materialeve në
Kapitullin 17 të
shfrytëzuara nuk
tejkalon 30 % të
vleres së çmimit të
ish punëve të
produktit
ex Kapitulli Kafe, çaj, mate dhe erëza; Prodhimi në të cilin të
236
9
0901
0902
ex 0910
përveç për:
Kafe nëse është apo jo e
pjekur apo dekafeninizuar
dhe lëkurat e kafesë;
zëvendësuesit e kafesë që
përmbajnë kafe në çdo
proporcion
Çaj nëse është apo jo i
aromatizuar
Përzierjet e erëzave
gjitha materialet e
kapitullit 9 të
shfrytëzuara janë fituar
plotësisht
Prodhim nga materialet
e ndonjë kreu
Prodhim nga materialet
e ndonjë kreu
Prodhim nga materialet
e ndonjë kreu
Kapitulli 10 Drithërat Prodhimi në të cilin të
gjitha materialet e
kapitullit 10 të
shfrytëzuara janë fituar
plotësisht
ex Kapitulli
11
ex 1106
Produktet e industrisë
bluajtëse; malt; niseshtet;
inulinë; gluteni i grurit;
përveç për:
Miell, miell misri she
aromatik të perimeve
leguminoze të thara dhe të
ç‘eruara të kreut 0713
Prodhim në të cilin të
gjitha ushqimet nga
drithërat, perimet e
ngrënshme, rrënjët dhe
zhardhokat e kreut
0714 apo frutat janë
shfrytëzuar dhe fituar
plotësisht
Tharja dhe bluarja e
perimeve leguminoze të
kreut 0708
Kapitulli 12 Farat vajore dhe frutat me
përmbajtje vajore; kokrra,
fara dhe fruta të ndryshme;
bimët industriale apo
medicinale; kashta dhe
tagjia
Prodhimi në të cilin të
gjitha materialet e
kapitullit 12 të
shfrytëzuara janë fituar
plotësisht
237
(1) (2) (3) or (4)
1301
1302
lidhës gome natyral,
rrëshirat, gomë-rrëshirat
dhe oleorrëshirat (për
shembull balsamet)
lëngje dhe ekstrakte
vegjetale; substanca
pektike dhe pektaket;
agar-agar dhe lëndë të
tjera ngjitëse dhe trashëse
nëse janë apo jo të
modifikuara të rrjedhura
nga produktet vegjetale:
- Ngjitësit dhe trashësit, e
modifikuar të rrjedhur nga
produktet vegjetale
- Të tjera
Prodhimi në të cilin të
gjitha materialet e kreut
1301 të shfrytëzuara
nuk tejkalon 50 % të
çmimit të ish punëve të
produktit t
Prodhim nga ngjitësit e
pamodifikuar dhe
trashësit
Prodhim në të cilin
vlera e të gjitha
materialeve të
shfrytëzuara të mos
tejkaloj 50 % të çmimit
të ish punëve të
produktit
Kapitulli 14 Materialet vegjetale që
përdoren për thurje;
produktet vegjetale të
papërfshira dhe të
paspecifikuara diku tjetër
Prodhimi në të cilin të
gjitha materialet e
kapitullit 14 të
shfrytëzuara janë fituar
plotësisht
ex Kapitulli
15
1501
Vajra dhe dhjama prej
kafshëve apo vegjetale dhe
produktet e ndarjes së tyre;
yndyra të përgatitura të
ngrënshme, dyllte prej
kafshëve apo; përveç për
dhjam derri (përfshirë
sallon) dhe dhjami i
shpendëve ndryshe nga ai
o kreut Nr 0209 apo 1503:
- Yndyra nga eshtrat
dhe mbetjet
Prodhim nga materialet
e ndonjë kreu përveç
atij të produktit
Prodhim nga materialet
e ndonjë kreu përveç të
kreut 0203, 0206 apo
0207 apo eshtrave të
kreut 0506
Prodhim nga mishi apo
238
1502
- të tjera
Dhjami i gjedheve, deleve
apo dhive ndryshe nga ato
të kreut Nr. 1503.
- Yndyra nga
eshtrat dhe mbetjet
mbetjet e ngrënshme të
derrit të kreut 0203 apo
0206 apo të mishit apo
mbetjeve të ngrënshme
të shpendëve të kreut
0207
Prodhim nga materialet
e ndonjë kreu përveç të
kreut 0201, 0202, 0204
or 0206 apo eshtrave të
kreut 0506
(1) (2) (3) or (4)
1504
ex 1505
1506
1507 to
1515
- të tjera
Dhjama dhe vajra dhe
fraksionet e tyre të
peshkut apo të sisorëve
detar nëse janë apo jo të
rafinuara por jo të
modifikuara kimikisht:
- fraksionet ngurta
- të tjera
Lanolinë e rafinuar
Dhjama dhe vajra të tjera
me origjinë prej kafshëve
dhe fraksionet e tyre nëse
janë apo jo të rafinuara
por jo të modifikuara
kimikisht:
- fraksionet ngurta
- të tjera
Prodhimi në të cilin të
gjitha materialet e
kapitullit 2 të
shfrytëzuara janë fituar
plotësisht
Prodhim nga materialet
e ndonjë kreu duke
përfshirë materialet e
kreut 1504
Prodhimi në të cilin të
gjitha materialet e
kapitujve 2 dhe 3 të
shfrytëzuara dhe të
fituara plotësisht
Prodhim nga leshi i
palarë i kreut 1505
239
Vajrat vegjetale dhe
fraksionet e tyre:
- Sojë, kikirik, palmë,
kopra, thelb kopre,
babassu, vaj dhe oiticica,
rrëshirë mërsinë dhe
japoneze fraksionet e
jojoba dhe vajrat për
shfrytëzuesit teknik dhe
industrial nderyhsa nga të
tjetër të prodhuara nga
gjërat ushqimore për
konsumim të njeriut
- fraksionet e ngurta
përveç atyre nga vajo
jojoba
- të tjera
Prodhim nga materialet
e ndonjë kreu duke
përfshirë materialet e
kreut 1506
Prodhimi në të cilin të
gjitha materialet e
kapitullit 2 të
shfrytëzuara janë fituar
plotësisht
Prodhimi nga
materialet e ndonjë
kreu përveç të atij
produkti
Prodhimi nga
materialet e ndonjë
kreu përveç të kreut
1507 deri 1515
Prodhim në të cilin të
gjitha materialet
vegjetale të shfrytëzuar
janë përfituar plotësisht
(1) (2) (3) or (4)
1516
1517
Yndyra me origjinë prej
kafshëve dhe vegjetale
dhe fraksionet e tyre
tërësisht apo pjesërisht të
hidrogjenizuarea të
interestefikuara apo
elaidentifikuara (të
gliceridifikuara) nese janë
apo jo tëpor jo më tej të
përgatitura
Prodhimi në të cilin:
— të gjitha materialet e
Kapitullit 2 të
shfrytëzuara janë
përfituar plotësisht,
dhe
— të gjitha materialet
vegjetale të
shfrytëzuara janë
përfituar plotësisht.
Megjithatë
materialet e kreut
1507, 1508, 1511
240
Margarine; përzierjet apo
përgatitjet e ngrënshme të
vajrave dhe dhjamërave
vegjetale apo prej
kafshëve apo të
fraksioneve të yndyrave të
ndryshme të këtij kapitulli
përveç yndyrave të
ngrënshme apo
fraksioneve të tyre të
kreut 1516
dhe 1513 mund të
shfrytëzohen
Prodhim në të cilin:
— të gjitha materialet e
kapitullit 2 dhe 4 të
shfrytëzuara janë
përfituar plotësisht,
dhe
— të gjitha materialet e
shfrytëzuara janë
përfituar plotësisht.
Megjithatë, materialet e
kreve 1507, 1508, 1011
dh3 1513 mund të
shfrytëzohen.
Kapitulli
16
Ushqimet e përgatitura
prej mishit, prej peshkut
apo prej krustaceve, prej
molusqeve apo prej
kafshëve të tjera
jovertebrore ujore
Prodhimi:
— nga shtazët e
kapitullit 1 dhe/ ose
— në të cilin të gjitha
materialet e
Kapitullit 3 të
shfrytëzuara janë
përfituar plotësisht
ex
Kapitulli
17
ex 1701
1702
Sheqernat dhe ëmbëlsirat
prej tij përveç:
Sheqer i prodhuar nga
kallam sheqeri apo nga
panxhari dhe saharoza
kimikisht e pastër në
formë të ngurtë që
përmban aromatizues dhe
ngjyrë
Sheqer tjetër duke
përfshirë laktozën,
glukozën dhe fruktozën
kimikisht të pastra në
gjendje të ngurtë;
shurupet e sheqerit që nuk
përmbajnë lëndë
aromatike dhe ngjyruese
shtesë; mjaltë artificiale
nëse është apo jo e përzier
Prodhim nga materialet
e ndonjë kreu përveç
atij të produktit
Prodhim në të cilin
vlera e të gjitha
materialeve të
Kapitullit 17 të
shfrytëzuara nuk
tejkalon 30% të çmimit
të punëve të mëparme
të produktit
Prodhim nga materialet
e ndonjë kreu duke
përfshirë materialet e
241
me mjaltë natyrale,
karamele
- maltoza dhe fruktoza
kimikisht të pastërta
- sheqernat e tjera në
formë të ngurtë që
përmbajnë materie
aromatike dhe ngjyruese
- të tjera
ndonjë kreu duke
përfshirë materialet e
kreut 1702
Prodhim në të cilin
vlera e të gjitha
materialeve të
Kapitullit 17 të
shfrytëzuara nuk
tejkalon 30% të çmimit
të punëve të mëparme
të produktit
Prodhimi në të cilin të
gjitha materialet e
shfrytëzuara janë
origjinuese
(1) (2) (3) or (4)
ex 1703
1704
Melasat e rezultuara nga
ekstraktimi dhe rafinimi i
sheqerit që përmbajnë
materie aromatike dhe
ngjyruese
Ëmbëlsirat prej sheqeri
(duke përfshirë çokollatën
e bardhë) që nuk
përmbajnë kakao
Prodhim në të cilin
vlera e të gjitha
materialeve të
Kapitullit 17 të
shfrytëzuara nuk
tejkalon 30% të çmimit
të punëve të mëparme
të produktit
Prodhim:
— nga materialet e
ndonjë kreu përveq
atij të produktit, dhe
— në të cilin vlera
vlera e të gjitha
materialeve të
Kapitullit 17 të
shfrytëzuara nuk
tejkalon 30% të
çmimit të punëve të
mëparme të
produktit
Kapitulli 18 Kakao dhe përgatitjet nga
kakao
Prodhim:
— Prodhim nga
materialet e ndonjë
kreu përveq atij të
242
produktit, dhe
— Prodhim në të cilin
vlera e të gjitha
materialeve të
Kapitullit 17 të
shfrytëzuara nuk
tejkalon 30% të çmimit
të punëve të mëparme
të produktit
1901 Ekstrakt malti; përgatitjet
ushqimore prej miellit që
nuk përmbajnë kakao apo
që përmbajnë kakao ndaj
peshes më pas se 40 % të
llogaritur mbi një bazë
totalisht të ç‘yndyrosur të
paspecifikuar dhe të
papërfshira diku tjetër,
përgatitjet ushqimore të
mallrave të 0401 deri që
nuk përmbajnë kakao apo
që përmbajnë kakao ndaj
peshës më pak se 5% të
llogaritur mbi një bazë
totalisht të ç‘yndyrosur të
papërfshiira dhe të
paspecifikuara diku tjetër:
- ekstrakt malti
- të tjera
Prodhim nga drithërat e
Kapitullit 10
Prodhim:
— Prodhim nga
materialet e ndonjë
kreu përveç atij të
produktit, dhe
— Prodhim në të cilin
vlera e të gjitha
materialeve të
243
Kapitujve 4 dhe 17 të
shfrytëzuara nuk
tejkalon 30% të çmimit
të punëve të mëparme
të produktit
(1) (2) (3) or (4)
1902
1903
1904
Brumëra nese ajnë apo jo
të gatuara apo të mbushura
(me mish apo me
substanca të tjera) apo të
përgatitura ndryshe të tilla
si spageti, makarona,
makarona me petë, lasanje,
gnocchi, ravioli, kaneloni;
couscous nese janë apo jo
të përgatitura:
- që përmbajnë 20 % apo
më pak të peshës së mishit,
mbetjeve të mishit,
peshkut, crustaceus apo
molyst
- që përmban më shumë se
20 % të peshës së mishit
mbetjeve të mishit,
peshkut, crustaceus apo
molyst
Tapiokë dhe zevendesuesit
e përgatitur nga niseshte
në formë të shtresës,
kokrrave, perlës, gëzhutës
apo formave të ngjashme
Ushqimet e përgaditura
Prodhim në të cilin të
gjitha drithërat dhe
derivbatete (përveq
grurit durum dhe
derivateve të tij) të
shfrytëzuara janë
përfituar plotësisht
Prodhim në të cilin:
— të gjitha drithërat dhe
derivatet e tyre (përveq
grurit durum dhe
derivateve të tij) të
shfrytëzuara janë
përfituar plotësisht,
andall materialet e
Kapitujve 2 dhe 3 të
shfrytëzuara janë
përfituar plotësisht
— të gjitha materialet e
kapitujve 2 dhe 3
janë përfituar
plotësisht
Prodhim nga materialet
e ndonjë kreu përveq
niseshtes së patates të
kreut 1108
244
1905
fituara prej brumit apo
pjekjes së drithërave apo
produkteve të tyre (për
shembull fetëza drithi)
drithërat (ndryhse nga
misri (si drith)) në formë
kokrre apo apo në formë
fetëzash apo kokrra të
punuara ndryshe (përveq
miellit dhe kokrrave të
miellit) të pagatuara apo të
përgatitura ndryshe të
papërfshira apo
specifikuara diku tjetër
Bukë, torte, kek, biskota
dhe produkte të tjera të
furrtarit nese përmbajnë
apo jo kakao, nafore ,
hapet (kapsulat) të
përshtatshme për qëllime
farmaceutike, qaferet me
shtresa, letër orizi dhe
produkte të ngjashme
Prodhim:
— nga materialet e
ndonjë kreu përveq
atyre të kreut 1806,
— në të cilin të gjitha
drithërat dhe mielli
(përveq grurit durum
dhe Zea indurata
maize,dhe derivateve
të tyre) të
shfrytëzuara janë
përfituar plotësisht,
dhe
— në të cilat vlera e të
gjitha materialeve të
Kapitujve 4 dhe 17 të
shfrytëzuara nuk
tejkalon 30% të çmimit
të punëve të mëparme të
produktit
Prodhim nga materialet
e ndonjë kreu përveq
atyre të Kapitullit 11