Republika e Kosovës
Republika Kosova-Republic of Kosovo
Qeveria – Vlada – Government
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________
UDHËZIM ADMINISTRATIV (QRK)- NR. 21/2013 PËR ARSENIN, KADMIUMIN, MERKURIN, NIKELIN
DHE HIDROKARBURET AROMATIKE POLICIKLIKE NË AJËR1
ADMINISTRATIVE INSTRUCTION (GRK)- NO. 21/2013 FOR ARSENIC, CADMIUM, MERCURY, NICKEL
AND POLYCYCLIC AROMATIC HYDROCARBONS IN AIR2
ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO (VRK)- BR. 21/2013 O ARSENU, KADMIJUMU, ŽIVI, NIKLU I
POLICIKLIČNIM AROMATIČNIM UGLJOVODONICIMA U VAZDUHU3
1 Udhëzim Administrativ (QRK)- Nr.21/2013 për arsenin, kadmiumin, merkurin, nikelin dhe hidrokarburet aromatike policiklike në ajër, është miratuar në mbledhjen e 161
të Qeverisë së Republikës së Kosovës me vendimin Nr.04/161 me datë 18.12.2013.
2 Administrative Instruction (GRK) No.21/2013 for arsenic, cadmium, mercury, nickel and polycyclic aromatic hydrocarbons in air was approved on 161 meeting of the
Government of the Republic of Kosovo with the deccission No. 04/161, date 18.12.2013.
3 Administrativno Uputstvo (VRK) Br.21/2013 o arsenu, kadmijumu, živi, niklu i policikličnim aromatičnim ugljovodonicima u vazduhu osvojen je na 161 sednice Vlade
Republike Kosova, odluku br. 04/161, od 18.12.2013.
1/45
Qeveria e Republikës së Kosovës,
Në mbështetje të nenit 93 (4) të Kushtetutës së
Republikës së Kosovës, në pajtim me nenin 4
paragrafi 1 të Ligjit Nr. 03/L-160 për Mbrojtjen
e Ajrit nga Ndotja, (GZ, Nr. 67, 29.03.2010), si
dhe nenin 19 (6.2) të Rregullores të Punës së
Qeverisë Nr. 09/2011 (GZ, Nr. 15, 12.09.2011),
Miraton:
UDHËZIM ADMINISTRATIV (QRK)-
NR. 21/2013 PËR ARSENIN, KADMIUMIN,
MERKURIN, NIKELIN DHE
HIDROKARBURET
AROMATIKE POLICIKLIKE NË AJËR
Neni 1
Qëllimi
1. Qëllimi i këtij Udhëzimi Administrativ është:
1.1. Të krijoj vlerën e synuar për
përqendrimin e arsenit, kadmiumit, nikelit
dhe benzo (a) pirenit në ajër për të
shmangur, parandaluar ose reduktuar
efektet e dëmshme të arsenit, kadmiumit,
nikelit dhe hidrokarburet aromatike
policiklike në mjedis dhe në shëndetin e
njeriut;
Government of Republic of Kosovo,
Pursuant to Article 93 (4) of the
Constitution of the Republik of Kosovo, in
accordance with Article 4 paragraph 1 of
Law No.03/L-160 on Air Protection From
Pollution (OG No. 67, 29.03.2010), and
article 19 (6.2) of the Government Rules of
Procedure No. 09/2011 (OG No. 15,
12.09.2011),
Approves:
ADMINISTRATIVE INSTRUCTION
(GRK)- No. 21/2013 FOR ARSENIC,
CADMIUM, MERCURY, NICKEL
AND POLYCYCLIC AROMATIC
HYDROCARBONS IN AIR
Article 1
Purpose
1. The purpose of this administrative
instruction is to:
1.1. Create target value for the
concentration of arsenic, cadmium,
nickel and benzo (a) pyrene in the air
to avoid, prevent or reduce harmful
effects of arsenic, cadmium, nickel
and polycyclic aromatic hydrocarbons
to the environment and human health;
Vlada Republike Kosova,
Na osnovu člana 93 (4) Ustava Republike
Kosova, u skladu ċlana 4 stav 1. Zakona Br.
03/L-160 o Zaštiti Vazduha od Zagađenja (SL
Br. 67, 29.03.2010) kao i člana 19 (6.2)
Pravilnika o Radu Vlade Br. 07/2011, (SL br.
15, 12.09.2011),
Usvaja:
ADMINISTRATIVNO UPUTSTVO
(VRK)- Br.21/2013 O ARSENU,
KADMIJUMU, ŽIVI, NIKLU I
POLICIKLIČNIM AROMATIČNIM
UGLJOVODONICIMA U VAZDUHU
Član 1
Cilj
1. Cilj ovog Administrativnog Uputstva je:
1.1. Da stvori ciljnu vrednost o koncetraciji
arsena, kadmijuma, nikla i benzo (a) pirena
u vazduhu radi izbegavanja, sprečavanja ili
smanjenja štetne efekte arsena, kadmijuma,
nikla i policikličnih aromatičnih
ugljovodonika u životnoj sredini i ljudsko
zdravlje;
2/45
1.2. Të sigurojë, që cilësia e ajri të ruhet
dhe të përmirësohet në raste të prezences
së arsenit, kadmiumit, nikelit dhe
hidrokarbureve aromatike policiklike;
1.3. Të përcaktojë metodat dhe kriteret
për vlerësimin e përqendrimeve të arsenit,
kadmiumit, merkurit, nikelit dhe
hidrokarburet aromatike policiklike në
ajër si dhe depozitimin e arsenit,
kadmiumit, merkurit, nikelit dhe
hidrokarburet aromatike policiklike;
1.4. Të sigurojë që informatat per
përqendrimet dhe depozitimin e arsenit,
kadmiumit, mërkurit, nikelit dhe
hidrokarburet policiklike aromatike në
ajër është marrë dhe është vënë në
dispozicion të publikut.
Neni 2
Përkufizimet
1. Shprehjet e përdorura në këtë Udhëzim
Administrativ kanë këto kuptime:
1.1. Vlera e synuar - nënkupton
përqëndrimin e caktuar në ajër me qëllim
1.2. Ensure that air quality be
maintained and improved in case of
the presence of arsenic, cadmium,
nickel and polycyclic aromatic
hydrocarbons;
1.3. Determine the methods and
criteria for assessing the
concentrations of arsenic, cadmium,
mercury, nickel and polycyclic
aromatic hydrocarbons in air as well
as deposition of arsenic, cadmium,
mercury, nickel and polycyclic
aromatic hydrocarbons;
1.4. Ensure that information on
concentrations and deposition of
arsenic, cadmium, mercury, nickel
and polycyclic aromatic hydrocarbons
in air is available to the public.
Article2
Definitions
1. Terms used in this Administrative
Instruction shall have the following
meanings:
1.1. Target value - means certain
concentration in air in order to avoid,
1.2. Da obezbedi, da se kvalitet vazduha
čuva i poboljša u slučaju prisustva arsena,
kadmijuma, nikla i policikličnih
aromatičnih ugljovodonika;
1.3. Da odredi metode i kriterijume za
procenu koncetracija arsena, kadmijuma,
žive, nikla i policikličnih aromatičnih
ugljovodonika, u vazduhu kao
depozitovanje arsena, kadmiuma, merkura,
nikla i policikličnih aromatičnih
ugljovodonika;
1.4. Da obezbedi da informacije o
koncetracijama i deponovanju arsena,
kadmijuma, žive, nikla i policikličnih
aromatičnih ugljovodonika u vazduhu su
uzete i stavljene na raspolaganje javnosti.
Član 2
Definicije
1. Izrazi korišćeni u ovom Administrativnom
Uputstvu su sledećeg značenja:
1.1. Ciljna vrednost - podrazumeva
utvrđenu koncetraciju u vazduhu s ciljem
3/45
të shmangies, parandalimit ose zvogëlimit
të efekteve të dëmshme për mjedisin dhe
shëndetin e njeriut të arrihet për periudhë të
caktuar;
1.2. Depozitimi i plotë ose i pjeseshëm -
nënkupton masën e plote të ndotësve e cila
është transferuar nga atmosfera në tokë,
vegjetacion, ujë, objekte, brenda një zone
në kohë të caktuar;
1.3. Pragu i lartë i vlerësimit - ështe
niveli i specifikuar në Shtojcën II te ketij
Udhezimi Administrativ, brenda te cilit
nivel mund të përdoret kombinimi i
matjeve të caktuara dhe teknikave të
modelimit dhe masave treguese për të
vlerësuar cilësinë e ajrit;
1.4. Pragu i ulët i vlerësimit - është
niveli i specifikuar ne Shtojcen II te ketij
Udhezimi Administrativ brenda të cilit
nivel mund të përdoren teknikat e
modelimit ose vetëm teknikat e vlerësimit
objektiv për të vlerësuar cilësinë e ajrit;
1.5. Matjet fikse - janë matjet e kryeara në
vazhdimsi ose kohe pas kohe në vende të
caktuara, sipas nenit 6 (5) të Direktivës
96/62/EC;
prevent or reduce harmful effects on
human health and the environment to
reach within specified period;
1.2. Full or partial deposition-
means the full extent of pollutants
which is transferred from the
atmosphere to the soil, vegetation,
water, buildings, within an area in a
certain time;
1.3. High assessment threshold - is
the level specified in Annex II of this
Administrative Instruction, within
which can be used the combination of
certain measurements and modeling
techniques and indicative measures to
assess air quality;
1.4. Low assessment threshold - is
the level specified in Annex II of this
Administrative Instruction within
which level may be used only
modeling techniques or objective
assessment techniques to assess air
quality;
1.5. Fixed measurements - are
measurements conducted
continuously or periodically in certain
places, under Article 6 (5) of
izbegavanja, sprečavanja ili smanjenja
štetnih efekata po životnu sredinu i
ljudsko zdravlje da se postigne za utvrđen
period;
1.2. Puna ili delimična depozicija -
podzrazumeva punu masu zagađivača
koja je preneta iz atmosfere na zemljište,
vegetaciju, vodu, objekte, unutar jednog
područja u određeno vreme;
1.3. Gornji prag procene - je nivo
naveden u Prilogu II ovog
Administrativnog Uputstva, unutar kojeg
nivoa se može koristiti kombinacija
utvrđenih merenja i tehnika modeliranja i
pokaznih mera za procenu kvaliteta
vazduha;
1.4. Donji prag procene - je nivo
naveden u Prilogu II ovog
Administrativnog Uputstva, unutar kojeg
nivoa se mogu koristiti tehnike
modeliranja ili samo tehnika objektivne
procene da bi se procenio kvaliteta
vazduha;
1.5. Fiksna merenja - su merenja koja se
vrše kontinualno ili povremeno u
utvrđenim mestima, na osnovu člana 6
(5) Direktive 96/62/EC;
4/45
1.6. Arseni, kadmiumi, nikeli dhe benzo
(a) pyreni - është përmbajtja e plotë e
këtyre elementeve dhe komponimet në
fraksionin PM10;
1.7. PM10 – është materie grimcore e cila
kalon përmes hyrjes së masës së
përzgjedhur i përcaktuar sipas EN 12341
me efikasitet 50% të shkurtimit në
diametër aerodinamik 10µm;
1.8. Hidrokarburet aromatike policiklike
- janë komponime organike, që përmbajnë
të paktën dy unaza aromatike të bashkuara,
të perbera nga karboni dhe hidrogjeni;
1.9. Gazi i plotë i merkurit – është avulli i
merkurit elemantar (Hg0) dhe merkurit
reaktiv të gaztë, psh. llojet e merkurit që
treten në ujë me presion të avullit mjaft të
lartë për të ekzistuar në fazën e gaztë;
1.10. TMM - nënkupton Teknikat më të
mira të mundshme;
1.11. Ministria - nënkupton Ministrinë e
Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor.
Directive 96/62/EC;
1.6. Arsenic, cadmium, nickel and
benzo(a)pyrene - is the full content
of these elements and compounds in
the PM10 fraction;
1.7. PM10 - is particulate matter
which passes through the introduction
of selected measure as defined in EN
12341 with 50% efficiency of
reducing in aerodynamic diameter of
10µm;
1.8. Polycyclic aromatic
hydrocarbons - are organic
compounds that contain at least two
aromatic rings assembled, composed
of carbon and hydrogen;
1.9. Mercury full gas - is elemantal
mercury vapor (Hg0) and reactive
gaseous mercury, for example. types
of mercury dissolved in water with
high vapor pressure to exist in the
gaseous phase;
1.10. BAT - means the best available
techniques;
1.11. Ministry - means the Ministry
of Environment and Spatial Planning.
1.6. Arsen, kadmijum, nikal i benzo (a)
piren – je puni sadržaj ovih elemenata i
jedinjenja u frakciji PM10;
1.7. PM10 – je čestica koja prolazi kroz
ulaz sakupljača propisano normom EN
12341 sa 50% - tnom efikasnošću
skračivanja čestica aerodinamičnog
prečnika 10µm;
1.8. Policiklični aromatični
ugljovodonici - su organska jedinjenja,
koji sadrže najmanje dva spojena
aromatična prstena, sačinjena od ugljenika
i vodonika;
1.9. Ukupni gas žive – je para
elementarne žive (Hg0) i reaktivne
gasovite žive, na pr. vrste žive rastvorljive
u vodi sa dovoljnim visokim naponom
pare da može postojati u gasovitom
stanju;
1.10. NMT - podrazumeva najbolje
moguće tehnike;
1.11. Ministarstvo - podrazumeva
Ministarstvo Sredine i Prostornog
5/45
2. Shprehjet tjera të përdorura në ketë Udhëzim
Administrativ janë të përcaktuara në Ligjin për
Mbrojtjen e Ajrit nga Ndotja.
Neni 3
Harmonizimi me legjislacionin e BE-së
Me këtë Udhëzim Administrativ krijohet baza
ligjore për zbatimin e Direktives 2004/107/EC
për arsenin, kadmiumin, merkurin, nikelin dhe
hidrokarburet aromatike policiklike në ajër.
Neni 4
Vlerat e synuara
1. Ministria ndëmerr të gjitha masat e
nevojshme që të siguroj se përqendrimet e
arsenit, kadmiumit, nikelit dhe benzo (a)
pyrenit, të përdoruara si indikator për rrezik
kancerogjen nga hidrokarburet aromatike
policiklike në ajër, sic ështe vleresuar në
përputhje me nenin 4. të këtij Udhëzimi
Administrativ duke mos tejkaluar vlerat e
synuara të përcaktuara në Shtojcën I të ketij
Udhezimi Administrativ.
2. Other terms used in this Administrative
Instruction are defined in the Law on Air
Protection from Pollution.
Article 3
Harmonization with EU legislation
This Administrative Instruction shall det
out the legal basis for the implementation
of Directive 2004/107/EC related to
arsenic, cadmium, mercury, nickel and
polycyclic aromatic hydrocarbons in the
air.
Article 4
Target values
1. Ministry takes all measures necessary to
ensure that concentrations of arsenic,
cadmium, nickel and benzo(a)pyrene used
as indicators for the carcinogenic risk of
polycyclic aromatic hydrocarbons in air, as
assessed in accordance with article 4. of
this Administrative Instruction by not
exceeding the target values set out in
Annex I to this Administrative Instruction.
Planiranja.
2. Drugi izrazi korišćeni u ovom
Administrativnom Uputstvu su određena
Zakonom o Zaštiti Vazduha od Zagađenja.
Član 3
Usklađivanje sa zakonodavstvom EU-je
Ovim Administrativnim Uputstvom stvaraju se
pravne osnove za sprovođenje Direktive
2004/107/EC o arsenu, kadmijumu, živi, niklu i
policikličnim aromatičnim ugljovodonicima u
vazduhu.
Član 4
Ciljane vrednosti
1. Ministarstvo preduzima sve potrebne mere da
obezbedi da koncetracije arsena, kadmijuma,
nikla i benzo (a) pirena, korišćenih kao
indikatora za kancerogeni rizik od policikličnih
aromatičnih ugljovodonika u vazduhu, kao što je
procenjeno u skladu sa članom 4 ovog
Administrativnog Uputstva ne prelazeći ciljane
vrednosti određenih u Prilogu I ovog
Administrativnog Uputstva.
6/45
2. Ministria harton listën e zonave dhe
aglomerateve në të cilat nivelet e arsenit,
kadmiumit, nikelit dhe benzo (a) pyrenit janë
nën vlerat e synuara. Ministria mban nivelet e
këtyre ndotësve në këto zona dhe aglomerate
nën vlerat e synuara dhe përpiqet për të ruajtur
cilësinë e ajrit në përputhje me zhvillimin e
qëndrueshëm.
3. Ministria përpilon listën e zonave dhe
aglomerateve ku tejkalohen vlerat e synuara të
përcaktuara në Shtojcën I të ketij Udhezimi
Administrativ. Për zona dhe aglomerate të tilla,
Ministria përcakton fushat e tejkalimit dhe
burimet që i kontribuojnë atyre. Në zonat e
përmendura, Ministria demonstron aplikimin e
të gjitha masave të nevojshme duke mos
përfshire shpenzime të tepërta, të drejtuara në
mënyrë të veçantë në burimet e emisionit
mbizotërues, në mënyrë që të arrihen vlerat e
synuara.Në rastin e instalimeve industriale të
perfshira ne Direktiven 96/61/EC, kjo
nënkupton aplikimin e TMM siç përcaktohet
me nenin 2 (11) të kësaj Direktive.
Neni 5
Vlerësimi i përqëndrimeve në ajër dhe
normat e depozitimit
1. Cilësia e ajrit për arsenin, kadmiumin,
2. Ministry compiles a list of zones and
agglomeration in which the levels of
arsenic, cadmium, nickel and benzo (a)
pyrene are below target values. Ministry
keeps the levels of these pollutants in these
zones and agglomeration under target
values and strives to maintain air quality in
line with sustainable development.
3. Ministry draws up a list of zones and
agglomeration which exceeded the target
values set out in Annex I of this
Administrative Instruction. For such zones
and agglomeration, the Ministry specifies
areas of excess and sources that contribute
to them. In the above mentioned areas, the
Ministry demonstrates the application of all
necessary measures without including
excessive costs, directed in particular at the
predominant emission sources, in order to
reach target values . In case of industrial
installations included in Directive
96/61/EC, this means the application of
BAT as defined by Article 2 (11) of this
Directive.
Article 5
Assessment of concentrations in air and
deposition rates
1. Air Quality for arsenic, cadmium, nickel
2. Ministarstvo izrađuje listu područja i
aglomerata u kojima nivoi arsena, kadmijuma,
nikla i benzo (a) pirena su ispod ciljanih
vrednosti. Ministarstvo održava nivo ovih
zagađivača u ovim područjima i aglomeracijama
ispod ciljanih vrednosti i zalaže se na očuvanju
kvaliteta vazduha u skladu sa održivim
razvojem.
3. Ministarstvo sastavlja listu područja i
aglomerata gde se prekoračuju ciljane vrednosti
utvrđenih u Prilogu I ovog Administrativnog
Uputstva. Za takva područja i aglomeracije,
Ministarstvo određuje oblasti prekoračenja i
izvore koji njima doprinose. U pomenutim
područjima, Ministarsvo demonstrira primenu
svih potrebnih mera ne uključujući velike
troškove, usmerenih na poseban način na
dominantne izvore emisija, kako bi se postigle
ciljane vrednost. U slučaju industrijskih
instalacija uključenih u Direktivi 96/61/EC, ovo
podrazumeva primenu NMT kao što je utvrđeno
članom 2 (11) ove Direktive.
Član 5
Procena koncetracija u vazduh i norme
depozicije
1. Kvalitet vazduha za arsen, kadmijum, nikal i
7/45
nikelin dhe bezo (a) pirenin duhet të vlerësohet
në të gjihtë terirorin e Republikës së Kosoves.
2. Në përputhje me kriteret e përcaktuara në
paragrafin 7 të këtij neni matjet janë të
detyrueshme në këto zona:
2.1. Zonat dhe aglomeratet në të cilat
nivelet janë në mes pragut të lartë dhe te
ulët të vlerësimit;
2.2. Zonat dhe aglomeratet tjera ku nivelet
tejkalojne pragun e lartë të vleresimit.
3. Matjet e parashikuara mund të plotësohen me
teknikat e modelimit për të siguruar një nivel të
përshtatshëm të informimit mbi cilësinë e ajrit.
4. Nje kombinim i matjeve duke përfshirë
matjet indikative të përmendura në shtojcën IV
pjesa I, të këtij Udhëzimi Administrativ dhe
teknikat e modelimit mund të shfrytëzohen për
të vlerësuar cilësine e ajrit mjedisor në zona dhe
agglomerate ku nivelet gjatë një periudhe
reprezentative janë në mes të pragut të lartë
dhe të ulët të vleresimit, që do të percaktohen
në pajtueshmeri me Shtojcën II, pjesa II të këtij
Udhëzimi Administrativ.
and benzo(a)pyrene should be evaluated in
all territory of the Republic of Kosovo.
2. In accordance with the criteria set out in
paragraph 7 of this article, measurements
are required in the following areas:
2.1. Zones and agglomerations in
which levels are between high and
low assessment threshold;
2.2. Zones and other agglomerations
where levels exceed the high
assessment threshold.
3. Expected measurements may be
supplemented by modeling techniques to
provide an adequate level of information on
air quality.
4. A combination of measurements
including indicative measurements
mentioned in Annex IV, Part I, of this
Administrative Instruction and modeling
techniques can be used to assess ambient
air quality in areas and agglomerates where
levels during a representative period are
between the high and low assessment
threshold, which will be determined in
accordance with Annex II, Part II of this
Administrative Instruction.
bezo (a) piren treba se proceniti na celoj teritoriji
Republike Kosova.
2. U skladu sa kriterijumima određenih u stavu 7
ovog člana merenja su obavezna u ovim
područjima:
2.1. Područja i aglomeracija u kojima su
nivoi između visokog i niskog praga
procene;
2.2. Područja i aglomeracije gde nivoi
prekoračuju visok prag procene.
3. Predviđena merenja mogu se ispuniti sa
tehnikama modeliranja da bi se obezbedio
pogodan nivo informacije o kvalitetu vazduha.
4. Kombinacija merenja uključujući indikativna
sredstva pomenuta u Prilogu IV, deo I ovog
Administrativnog Uputstva i tehnike modeliranja
mogu se koristiti za procenu kvaliteta okolnog
vazduha u područja i aglomeracije gde su nivoi
tokom reprezentativnog perioda između visokog
i niskog praga procene, koje će se proceniti u
skladu sa Prilogu II, deo II ovog
Administrativnog Uputstva.
8/45
5. Në zonat dhe aglomeratet ku vlerat janë nën
pragun e ulët të vleresimit, që do të përcaktohen
në pajtueshmëri me Shtojcën II, pjesa II të këtij
Udhëzimi Administrativ, mund të përdoren
teknikat e modelimit ose teknikat e vlerësimit
objektiv për vlerësimin e niveleve.
6. Ndotësit duhet të maten, matjet duhet të
merren në vende fikse, në mënyre të
vazhdueshme ose nga mostrat e rastit. Numri i
matjeve duhet të jetë i mjaftueshëm për të
mundësuar përcaktimin e niveleve.
7. Pragjet e larta dhe të ulëta të vlerësimit për
arsen, kadmium nikel dhe benzo (a) pyrene në
ajër janë të përcaktuara në pjesën I të Shtojcës
II të këtij Udhëzimi Administrativ . Klasifikimi
i secilës zonë ose aglomerat për qëllime të këtij
neni duhet të rishikohet të paktën çdo pesë vjet,
në përputhje me procedurat e përcaktuara në
pjesen II të Shtojcës II të këtij Udhëzimi
Administrativ. Në rast të ndryshimit të
konsiderueshëm në aktivitetet relevante për
përqendrimet e arsenit, kadmiumit, nikelit dhe
benzo (a) pyrene, në ajër, klasifikimi duhet të
rishikohet më herët.
8. Kriteret për përcaktimin e vendndodhjes së
pikave të mostrimit për matjet e arsenit,
5. In zones and agglomerations where the
values are below the lower assessment
threshold, that will be determined in
accordance with Annex II, Part II of this
Administrative Instruction can be used
modeling techniques or objective
evaluation techniques to assess the levels.
6. Pollutants should be measured, the
measurements must be taken at fixed
locations continuously or by random
sampling. The number of measurements
must be sufficient to enable the
determination of levels.
7. Higher and lower assessment thresholds
for arsenic, cadmium, nickel and benzo (a)
pyrene in the air are defined in Part I of
Annex II of this Administrative Instruction.
The classification of each zone or
agglomeration for the purposes of this
article shall be reviewed at least every five
years, in accordance with the procedures
set forth in Part II, Annex II of this
Administrative Instruction. In the event of
significant change in relevant activities to
concentrations of arsenic, cadmium, nickel
and benzo (a) pyrene in the air, the
classification should be reviewed earlier.
8. The criteria for determining the location
of sampling points for the measurement of
5. U područjima i aglomeracijama gde su
vrednosti ispod niskog praga procene koji će se
odrediti u skladu sa Prilogom II, deo II ovog
Administrativnog Uputstva, mogu se koristiti
tehnike modeliranja ili tehnike objektivne
procene za procenu nivoa.
6. Zagađivači se trebaju meriti, merenja se
trebaju uzimati u fiksnim mestima, na
kontinuiran način ili od slučajnih uzoraka. Broj
merenja treba biti dovoljan da bi omogućio
određivanje nivoa.
7. Visoki i niski pragovi procene za arsen,
kadmijum, nikal i benzo (a) piren u vazduhu
određeni su u delu I Prilog II ovog
Administrativnog Uputstva. Klasifikacija svakog
područja ili aglomeracija za ciljeve ovog člana
trebaju se razmotriti najmanje svake pete godine,
u skladu sa procedurama određenim u delu II
Prilog II ovog Administrativnog Uputstva. U
slučaju značajne izmene relevantnih aktivnosti
za koncetracije arsena, kadmijuma, nikla i benzo
(a) pirena, u vazduhu, klasifikacija se treba
razmotriti ranije.
8. Kriterijumi za određivanje lokacije
uzorkovanja za merenja arsena, kadmijuma,
9/45
kadmiumit, nikel dhe benzo (a) pyrene në ajër,
në mënyrë që të vlerësojë përputhshmërinë me
vlerat e synuara do të jenë ato të listuara në
seksionin I dhe II të Aneksit III të këtij
Udhëzimi Administrativ. Numri minimal i
pikave të marrjes së mostrave për matje fikse te
përqendrimeve të secilit ndotës është i
përcaktuar në pjesën IV të Shtojcës III të këtij
Udhëzimi Administrativ dhe duhet të
instalohen në secilën zonë ose aglomerat brenda
të cilave matja kërkohet nese matja fikse është
burimi i vetëm i të dhënave mbi përqendrimet
brenda saj.
9. Për të vlerësuar kontributin e benzo (a)
pirenit në ajër, Ministria duhet të monitorojë
hidrokarburet tjera të rëndësishme policiklike
aromatike në një numër të kufizuar të vendeve
të matjes. Këto komponime duhet të përfshijnë
së paku benzo (a) anthracenin, benzo (b)
fluorantheni, benzo (j) flurorantheni, benzo(k)
fluorantheni, indeno (1, 2, 3 - cd) pirenin dhe
dibenz (a, h) anthreni. Vendet e monitorimit për
këto hidrokarbure aromatike poli ciklike, duhet
të vendosen bashkë me vendet e marrjes së
mostrave për benzo (a) pyrenin dhe duhet të
zgjidhen në mënyrë të atillë që variacioni
gjeografik dhe trendët afatgjatë mund të
identifikohen. Duhet të zbatohen pjeset I, II
dhe III te Shtojces III të këtij Udhëzimi
Administrativ.
arsenic, cadmium, nickel and benzo (a)
pyrene in the air, in order to assess
compliance with target values shall be
those listed in Sections I and II of Annex
III of this Administrative Instruction. The
minimum number of sampling points for
fixed measurements of concentrations of
each pollutant is defined in Part IV of
Annex III of the Administrative Instruction
and shall be installed in each zone or
agglomeration within which measurement
is required if fixed measurement is the sole
source of data on concentrations within it.
9. To assess the contribution of benzo (a)
pyrene in the air, the Ministry shall monitor
other relevant polycyclic aromatic
hydrocarbons in a limited number of
measurement points. These compounds
shall at least include benzo (a) anthracenin,
benzo (b) fluoranthene, benzo (j)
fluororanthene, benzo (k) fluoranthene,
indeno (1, 2, 3 - cd) pyrene and dybenz (a,
h) anthrene. Monitoring sites for these poly
cyclic aromatic hydrocarbons shall be
placed with sampling sites for benzo (a)
pyrene and shall be resolved in a way that
geographical variation and long-term trends
can be identified. Parts I, II and III of
Annex III of this Administrative Instruction
shall be implemented.
nikla i benzo (a) pirena u vazduhu, da bi se
uradila procena u skladu sa ciljnim vrednostima
biće one iz spiska sekcije I i II Priloga III ovog
Administrativnog Uputstva. Minimalan broj
mesta uzorkovanja za fiksna merenja
koncetracija svakog zagađivača određen je u
delu IV Prilog III ovog Administrativnog
Uputstva i treba se instalirati u svakom području
ili aglomeraciji unutar kojih se merenje zahteva
ako je fiksno merenje jedini izvor podataka o
koncetracijama unutar njega.
9. Da bi se procenio doprinos benzo (a) pirena u
vazduhu, Ministarstvo treba da prati druge
značajne policiklične aromatične ugljovodonike
u jednom broju ograničenih mesta uzorkovanja.
Ove komponente trebaju da ubuhvate najmanje
benzo (a) antracen, benzo (b) fluoranten, benzo
(j) fluroranten, benzo (k) fluoranten, indeno (1,
2, 3 - cd) piren i dibenz (a, h) antren. Mesta
praćenja za ove policiklične aromatične
ugljovodonike trebaju se postaviti zajedno sa
mestima uzorkovanja za benzo (a) piren i trabaju
se izabrati na takav način da se geografska
varijacija i dugoročni trendovi mogu
identifikovati. Trebaju se sprovesti delovi I, II i
III Priloga III ovog Administrativnog Uputstva.
10/45
10. Pavarësisht nga nivelet e përqendrimit, një
pikë monitoruese e llojit prapavijë
(background), për matje indikative në ajër, të
arsenit, kadmiumir, nikelit merkurit total te
gaztë, benzo (a) pyrene dhe hidrokarburet
aromatike policiklike tjera referuar në
paragrafin 8 të këtij neni, si dhe depozitimit
total të kadmiumit, arsenit, merkurit,nikelit
benzo (a) pyrene dhe hidrokarburet tjetra
aromatike policiklike referuar në paragrafin 8.
të ketj neni, duhet të jetë e instaluar çdo 100
000 km2. Së paku një pikë monitoruese duhet të
instalohet, megjithatë shtetet fqinje munden me
marrëveshje, dhe në përputhje me udhëzuesit e
Komisionit Evropian të vendosin një ose disa
stacione matëse të përbashkëta, duke mbuluar
zonat fqinje në Shtetet Anëtare fqinj, për tu
arritur zgjidhja e nevojshme hapësinore.
Gjithashtu rekomandohet edhe matja e
grimcave dhe merkurit te gaztë dyvalent.
Monitorimi duhet të koordinohet me
Monitorimin Evropian dhe Vlerësimin e
Ndotësve (EMEP), strategjinë e monitorimit
dhe programin e matjes kur është e mundëshme.
Pikat mostruese për këta ndotës duhet të
zgjidhen në një mënyrë të tillë që variacioni
gjeografik dhe trendet afatgjata mund të
identifikohen. Duhet të zbatohen pjesët I, II
dhe III të Shtojcës III të këtij Udhëzimi
Administrativ.
10. Despite the concentration levels, a
monitoring point of background type, for
indicative measurement in air of arsenic,
kadmium, nickel, total gaseous mercury,
benzo (a) pyrene and other polycyclic
aromatic hydrocarbons referred to in
paragraph 8 of this Article and total
deposition of cadmium, arsenic, mercury,
nickel, benzo (a) pyrene and another
polycyclic aromatic hydrocarbons referred
in paragraph 8. of this article shall be
installed every 100 000 km2. At least one
monitoring point shall be installed,
however the neighboring countries may
agree to establish one or several common
measuring stations, and in accordance with
the guidelines of the European
Commission, covering neighboring zones
in neighbor Member States, to achieve the
necessary spatial resolution. Measurement
of particulate and gaseous bivalent mercury
is also recommended. Monitoring should
be coordinated with the European
Monitoring and Evaluation of Pollutants
(EMEP) monitoring strategy and
measurement program where appropriate.
Sampling points for these pollutants should
be selected in such a way that geographical
variation and long-term trends can be
identified. Parts I, II and III of Annex III of
this Administrative Instruction shall be
implemented.
10. Nezavisno od nivoa koncetracije, jedna
monitoring tačke iz pozadinske vrste
(background), za indikativna merenja u vazduhu,
arsena, kadmijuma, nikla, ukupne gasovite žive,
benzo (a) pirena i policikličnih aromatičnih
ugljovodonika referisanih u stavu 8, ovog člana,
kao i totalno deponovanje kadmiuma, arsena,
žive, nikla benzo (a) pirena i drugih policikličnih
aromatičnih ugljovodonika referisanih u stavu 8
ovog člana, treba da bude instalirana svakih 100
000 km2. Najmanje jedna tačka praćenja se treba
instalirati, iako susedne zemlje mogu
sporazumom i u skladu sa uputstvima Evropske
komisije da postave jedan ili više zajedničkih
mernih stanica, pokrivajući susedna područja u
zemljama članica da bi se postiglo potrebno
prostorno rešenje. Takođe se preporučuje i
merenje čestica dvovalentne gasovite žive.
Praćenje se treba koordinirati sa Evopskim
praćenjem i procenom zagađivača (EMEP),
strategijom praćenja i programom merenja kada
je moguće. Tačke uzorkovanja za ove
zagađivače trebaju se izabrat na takav način da
se geografska varijacija i dugoročni trendovi
mogu identifikovati. Trebaju se primeniti delovi
I, II i III Priloga III ovog Administrativnog
Uputstva.
11/45
11. Shfrytëzimi i bio indikatorëve mund të
merret parasysh aty ku do të vlerësohen
modelet rajonale në ekosistem.
12. Për zonat dhe aglomeratet brenda të cilave
informata nga pikat për marrjen e mostrave të
matjes fikse është e plotësuar me informata nga
burime tjera, siç jane inventari i emisioneve,
metodat e matjeve indikative dhe modelimi i
cilesise se ajrit, numri i pikave për marrjen e
mostrave që do të instalohen dhe rezolucioni
hapësinor i teknikave të tjera, do te jenë të
mjaftueshme për përqendrimin e ndotësve që
do të përzgjidhen në përputhje me pjesën I të
Shtojcës III dhe pjesën I të Shtojcës IV të këtij
Udhëzimi Administrativ.
13. Objektivat e cilësisë së të dhënave janë të
përcaktuara në pjesën I të Shtojces IV Aty ku
modelet e cilësisë së ajrit janë përdorur për
vlerësim, duhet te zbatohet pjesa II e Shtojces
IV të këtij Udhëzimi Administrativ.
14. Metodat referente për marrjen e mostrave
dhe analizen e arsenit, kadmiumit, mërkurit,
nikelit dhe hidrokarbureve aromatike
policiklike në ajër janë te paraqitura në pjesën
I, II dhe III të Shtojces V të këtij Udhëzimi
Administrativ. Pjesa IV e Shtojcës V të këtij
Udhëzimi Administrativ, përcakton teknikat
referente për matjen e depozitimit total të
11. The use of bio indicators may be
considered where regional models will be
evaluated in the ecosystem.
12. For zones and agglomerations within
which information from sampling points
for fixed measurement is supplemented by
information from other sources, such as the
emissions inventory, indicative
measurement methods and air quality
modeling, the number of sampling points to
be installed and the spatial resolution of
other techniques will be sufficient for the
concentration of pollutants that will be
selected in accordance with Section I of
Annex III and Annex IV of Part I of this
Administrative Instruction.
13. Data quality objectives are defined in
Part I of Annex IV where air quality
models are used for assessment; Part II of
Annex IV of this Administrative
Instruction shall be applied.
14. Reference methods for sampling and
analysis of arsenic, cadmium, mercury,
nickel and polycyclic aromatic
hydrocarbons in air are presented in Part I,
II and III of Annex V of this
Administrative Instruction. Part IV of
Annex V of this Administrative Instruction
sets reference techniques for measuring the
11. Korišćenje bio indikatora može se uzeti u
obzir tamo gde će se ocenjivati regionalni
modeli u ekosistemu.
12. Za područja i aglomeracije unutar kojih
informacija iz tačaka fiksnih uzorkovanja je
ispunjen informacijama iz drugih izvora, kao što
su inventar emisija, metode indikativnih merenja
i modeliranje kvaliteta vazduha, broj tačaka za
uzorkovanje koji će se instalirati i prostorna
rezolucija drugih tehnika, biće dovoljno za
koncetraciju zagađivaća koji će se izabrati u
skladu sa delom I Priloga III i delom I Priloga
IV ovog Administrativnog Uputstva.
13. Ciljevi kvaliteta podataka određeni su u delu
I Prilogu IV Tamo gde su modeli kvaliteta
vazduha korišćeni za procenu, treba se sprovesti
deo II Prilogu IV ovog Administrativnog
Uputstva.
14. Referentne metode za uzorkovanje i analizu
arsena, kadmijuma, žive, nikla i policikličnih
aromatičnih ugljovodonika u vazduhu
predstavljeni su u delu I, II i III Priloga V ovog
Administrativnog Uputstva. Administrativno
uputstvo određuje refernte tehnike za merenje
totalnog depozitiranja arsena, žive, kadmijuma,
nikla i policikličnih aromatičnih ugljovodonika,
12/45
arsenit, merkurit, kadmiumit, nikelit dhe
hidrokarbureve aromatike policiklike, pjesa V
e shtojcës V të këtij Udhëzimi Administrativ
referohet teknikave referente te modelimit te
cilësise së ajrit kur teknika të tilla janë në
dispozicion.
15. Çdo ndryshim i nevojshrm për ti përshtatur
dispozitat e këtij neni dhe te pjeses II të
Shtojcës II dhe të Shtojcave III deri V të këtij
Udhëzimi Administrativ, të progresit shkencor
dhe teknik duhet të miratohen në pajtim me
procedurën e referuar nga udhezuesit e
Komisionit Evropian, por nuk mund të rezultojë
në ndonjë ndryshim të drejtpërdrejte ose të
tërthorte me vlerat e synuara.
Neni 6
Transmetimi i informatave
dhe raportimi
1. Për zonat dhe aglomeratet ku njëra nga
vlerat e synuara të përcaktuara në Shtojcën I të
këtij Udhëzimi Administrativ është tejkaluar,
Ministria duhet të përcjellë informatat për:
1.1. Listën e zonave dhe aglomerateve;
1.2. Zonat e tejkalimit;
total deposition of arsenic, mercury,
cadmium, nickel and polycyclic aromatic
hydrocarbons. Part V of Annex V of the
Administrative Instruction refers to
reference techniques of air quality
modeling when such techniques are
available.
15. Any change necessary to adapt the
provisions of this article and of Part II of
Annex II and Annexes III - V of this
Administrative Instruction on the scientific
and technical progress shall be adopted in
accordance with the procedure referred to
by the European Commission guidelines,
but may not result in any change directly or
indirectly with the target values.
Article 6
Transmission of information and
reporting
1. For zones and agglomerations where one
of the target values set out in Annex I of
this Administrative Instruction is exceeded,
the Ministry shall convey the information
to:
1.1. List of zones and agglomeration;
1.2. Excess areas;
deo V Prilogu V, ovog Administrativnog
Uputstva referiše se referentnim tehnikama
modeliranja kvaliteta vazduha kada su takve
tehnike na raspolaganju.
15. Svaka promena potrebna radi prilagođavanja
odredbi ovog člana i dela II Priloga II i
Dodataka III do V ovog Administrativnog
Uputstva, naučnog i tehničkog napretka treba se
usvojiti u skladu sa procedurom referisanom od
uputnika Evropske Komisije, ali ne može
rezultirati na neku direktnu ili indirektnu
promenu sa ciljnim vrednostima.
Član 6
Prenos informacija i
izveštavanje
1. Za područja i aglomeracije gde jedna od
ciljnih vrednosti navedenih u Prilogu I ovog
Administrativnog Uputstva je prekoračena,
Ministarstvo treba da prati informacije za:
1.1. Listu područja i aglomeracija;
1.2. Područja prekoračenja;
13/45
1.3. Vlerat e përqendrimeve të vlerësuara;
1.4. Arsyet për tejkalim, dhe në veçanti
ndonjë burim që kontribuon në atë;
1.5. popullata e ekspozuar një tejkalimi të
tillë.
2. Ministria raporton për të gjitha të dhënat e
vlerësuara në përputhje me nenin 4 të këtij
Udhëzimi Administrativ , krijimin e
shkembimit reciprok te informatave dhe të
dhënave nga rrjetet dhe stacionet individuale
duke matur ndotjen e ajrit mjedisor. Informatat
transmetohet për çdo vit kalendarik, jo më vonë
se 30 shtator të vitit vijues.
3. Përveç kërkesave të parashtruara në
paragrafin 1 të këtij neni, Ministria gjithashtu
duhet të raportojë masat e marra në përputhje
me nenin 3 të këtij Udhëzimi Administrativ.
4. Ministria duhet të sigurojë që informatat të
përcaktuara në paragrafin 1 të këtij neni janë
në dispozicion të publikut nëpërmjet mjeteve të
përshtatshme si, shtyp, internet si dhe media të
tjera lehtësisht të arritshme.
1.3. Concentrations estimated
values;
1.4. Reasons for the excess, and in
particular any source that contributes
to it;
1.5. population exposed to such an
excess.
2. Ministry reports for all data assessed in
accordance with article 4 of this
Administrative Instruction, establishing
mutual exchange of information and data
from networks and individual stations
measuring ambient air pollution.
Information is transmitted in each calendar
year, no later than 30 September of the
following year.
3. In addition to the requirements set forth
in paragraph 1 of this Article, the Ministry
shall also report the measures taken in
accordance with Article 3 of this
Administrative Instruction.
4. The Ministry shall ensure that the
information specified in paragraph 1 of this
Article are available to the public through
appropriate means, such as press, Internet
and other media easily accessible.
1.3. Vrednosti procenjenih koncetracija;
1.4. Razloge prekoračenja i posebno nekog
izvora koji tome doprinosi;
1.5. Stanovništvo izloženo takvom
prekoračenju.
2. Ministarstvo izveštava o svim podacima
ocenjenim u skladu sa članom 4 ovog
Administrativnog Uputstva, uspostavljanja
recipročne razmene informacija i podataka iz
mreža i pojedinačnih stanica merući zagađenje
okolnog vazduha. Informacije se prenose za
svaku kalendarsku godinu, najkasnije do 30
septembra naredne godine.
3. Osim zahteva podnetih u stavu 1 ovog člana,
Ministarstvo takođe treba da izveštava o merama
preduzetim u skladu sa članom 3 ovog
Administrativnog Uputstva.
4. Ministarstvo treba da obezbedi da su
informacije određenih u stavu 1 ovog člana na
raspolaganju javnosti putem pogodnih sredstava
kao, štampa, internet kao duge lako dostupne
medije.
14/45
5. Ministria miraton marrëveshje për përcjelljen
e informatave të dhëna sipas paragraft 1 i këtij
neni, në përputhje me procedurat e përcaktuara
në nenin 6 këtij Udhëzimi Administrativ.
Neni 7
Informimi i publikut
1. Ministria duhet të sigurojë qe informata për
përqendrimet e arsenit, kadmiumit, nikelit,
merkurit benzo (a) pyrene dhe hidrokarburet
aromatike policiklike në ajrin mjedisor,
referuar në nenin 4 paragrafi 8 këtij Udhëzimi
Administrativ, si dhe për normat e depozitimit
të, arsenit, kadmiumit, merkurit, nikelit dhe
benzo (a) pyrene dhe hidrokarburet aromatike
policiklike referuar në nenin 4 paragrafi 8 këtij
Udhëzimi Administrativ të jetë e qarte e
kuptueshme dhe e arritshme, në dispozicion te
publikut dhe të organizatave relevante
mjedisore, organizatat e konsumatorëve,
organizatat që përfaqësojnë interesat e grupeve
të ndjeshme të popullatës si dhe organet e
tjera relevante për mbrojtjen e shëndetit.
2. Informata duhet të tregojë çdo tejkalim
vjetor te vlerave të synuara për arsen, kadmium,
nikel dhe benzo (a) pyrene te përcaktuara në
5. The Ministry approves agreement to
transmit the information provided under
paragraph 1 of this Article, in accordance
with the procedures set forth in Article 6 of
this Administrative Instruction.
Article7
Public information
1. The Ministry shall ensure that
information on concentrations of arsenic,
cadmium, nickel, mercury benzo (a) pyrene
and polycyclic aromatic hydrocarbons in
ambient air referred to in Article 4,
paragraph 8 of this Administrative
Instruction, and deposit rates of arsenic,
cadmium, mercury, nickel and
benzo(a)pyrene and polycyclic aromatic
hydrocarbons referred to in Article 4,
paragraph 8 of this Administrative
Instruction shall be clear and
understandable, accessible, available to the
public and relevant environmental
organizations, consumer organizations,
organizations representing the interests of
sensitive population groups and other
relevant bodies for the protection of health.
2. Information shall indicate any annual
excess of target values for arsenic,
cadmium, nickel and benzo(a)pyrene
5. Ministarstvo usvaja sporazume za praćenje
datih informacija prema stavu 1 ovog člana, u
skladu sa procedurama određenim u članu 6
ovog Administrativnog Uputstva.
Član 7
Informisanje javnosti
1. Ministarstvo treba da obezbedi da
informacije o koncetracijama arsena,
kadmijuma, nikla, žive, benzo (a) pirena i
policikličnih aromatičnih ugljovodonika u
okolnom vazduhu, referišući se na član 4, stav 8
ovog Administrativnog Uputstva, kao i o
normama deponovanja arsena, kadmijuma, žive,
nikla i benzo (a) pirena i policikličnih
aromatičnih ugljovodonika referišući se na tačku
4 stav 8 ovog Administrativnog Uputstva, bude
jasno, razumljivo i dostupno, na raspolaganje
javnosti i relevantnih organizacija životne
sredine, organizacijama potrošaća,
organizacijama koji zastupaju interese osetljivih
grupa stanovništva kao i druge relevantne
organe za zaštitu ljudskog zdravlja.
2. Informacija treba da pokaže svako godišnje
prekoračenje ciljanih vrednosti za arsen,
kadmijum, nikal i benzo (a) piren određenih u
15/45
Shtojcën I të këtij Udhëzimi Administrativ.
Informata përmban arsyet për tejkalimin e
vlerave vjetore të synuara dhe zonën
përkatëse. Gjithashtu do të sigurojë një vlerësim
të shkurtër në lidhje me vlerat e synuara dhe
informata të përshtatshme për ndikimin në
shëndet dhe mjedis. Informatat mbi masat e
ndërmarra në pajtim me nenin 3 këtij Udhëzimi
Administrativ do të vihen në dispozicion për
organizatat e referuara në paragrafin 1 i këtij
neni.
3. Informatat duhet të jenë në dispozicion
nepermjet te internetit, shtypit dhe media të
tjera lehtësisht të arritshme.
Neni 8
Raportimi dhe rishikimi
1. Ministria raporton Komisionit Evropian per
vitin kalendarik paraprak deri me 31. Mars të
vitit vijues për:
1.1. Përvojat e kërkuara në aplikimin e
dispozitave të këtij Udhëzimi
Administrativ;
1.2. Në veçanti, rezultatet e hulumtimeve
të fundit shkencore në lidhje me ndikimin
në shëndetin e njeriut, duke i kushtuar
vëmendje të veçantë për grupet e
defined in Annex I of this Administrative
Instruction. Information containes reasons
for exceeding the annual target values and
respective area. It will also provide a short
assessment related to the target values and
appropriate information on the impact on
health and the environment. Information on
measures taken in accordance with Article
3 of this Administrative Instruction will be
available to the organizations referred to in
paragraph 1 of this Article.
3. Information should be available via the
Internet, the press and other media easily
accessible.
Article 8
Reporting and review
1. Ministry reports to the European
Commission for the previous calendar year
up to 31. March of the following year on:
1.1. Experience required in applying
the provisions of this Administrative
Instruction;
1.2. In particular, the results of recent
scientific research concerning the
effects on human health, paying
particular attention to vulnerable
Prilogu I ovog Administrativnog Uputstva.
Informacija sadrži razloge prekoračenja
godišnjih ciljanih vrednosti i dotično područje.
Takođe će obezbediti jednu kratku procenu u
vezi sa ciljanim vrednostima i informacijama
pogodne za uticaj na ljudsko zdravlje i životnu
sredinu. Informacije o preduzetim merama u
skladu sa članom 3 ovog Administrativnog
Uputstva staviće se na raspolaganje za
organizacije referisane u stavu 1 ovog člana.
3. Informacije trebaju biti na raspolaganje putem
internet, štampe i drugih lako dostupnih medija.
Član 8
Izveštavanje i revizija
1. Ministarstvo izveštava Evropsku Komisiju za
prethodnu kalendarsku godinu do 31. Marta
naredne godine o:
1.1. Traženim iskustvima u primeni odredbi
ovog Administrativnog Uputstva;
1.2. Posebno, rezultate najnovijih naučnih
istraživanja u vezi uticaja na ljudsko
zdravlje, posebno obraćajući pažnju na
ugrožene grupe stanovništva i životnu
16/45
ndjeshme të popullates dhe mjedisit, të
ekspozimit ndaj arsenit, kadmiumit,
mërkurit, nikelit dhe hidrokarburet
aromatike policiklike në ajër;
1.3. Zhvillimet teknologjike duke përfshirë
progresin e arritur në metodat e matjes ose
vlerësimit te perqendrimit te këtyre
ndotësve në ajrin mjedisor si dhe
depozitimin e tyre.
2. Raporti i referuar në paragrafin 1 të këtij
neni. do të ketë parasysh:
2.1. Trendet dhe parashikimet aktuale të
cilësisë së ajrit, deri dhe pas vitit 2020;
2.2. Qëllimin për të bërë reduktime të
mëtejshme te emisioneve ndotëse nga të
gjitha burimet relevante, dhe kontributin
e mundshëm për prezantimin e vlerave
kufitare që synojnë reduktimin e rrezikut
për shëndetin e njeriut, për ndotësit e
listuar në Shtojcën I këtij Udhëzimi
Administrativ, duke marrë parasysh
fizibilitetin teknik dhe kosto-efektivitetin
qe do të sigurojë mbrojtje të vecantë të
shëndetit të njeriut;
groups of population and
environmental exposure to arsenic,
cadmium, mercury, nickel and
polycyclic aromatic hydrocarbons in
the air;
1.3. Technological developments
including the progress achieved in
methods of concentration
measurement or assessment of such
pollutants in ambient air and their
deposition.
2. The report referred to in paragraph 1 of
this Article shall take into account:
2.1. Current trends and projections of
air quality until 2020 and thereafter;
2.2. Intention to make further
reductions of polluting emissions
from all relevant sources, and
potential contribution to the
introduction of limit values aimed at
reducing the risk to human health, for
the pollutants listed in Annex I of this
Administrative Instruction, taking
into account the technical feasibility
and cost-effectiveness that would
provide special protection to human
health;
sredinu od izlaganja arsena, kadmijuma,
žive, nikla i policiklične aromatične
ugljovodonike u vazduhu;
1.3. Tehnološke razvoje uključujući
napredak postignut u metodama merenja ili
procene koncetracije ovih zagađivača u
okolnom vazduhu kao i njihovo
deponovanje.
2. Izveštaj referisan u stavu 1 ovog člana, imaće
u vidu:
2.1. Trendove i trenutna predviđanja o
kvalitetu vazduha, do i posle 2020 godine;
2.2. Svrhu da bi se uradile daljnje redukcije
emisije zagađivača iz svih relevantnih
izvora, i mogući doprinos za prezentiranje
graničnih vrednosti koji u cilju smanjenja
opasnosti po ljudsko zdravlje, za zagađivače
koji su navedeni u listi Priloga I ovog
Administrativnog Uputstva, uzimajući u
obzir tehnički fizibilitet i isplatljivost koji će
obezbediti posebnu zaštitu ljudskog
zdravlja;
17/45
2.3. Marrëdhëniet ndërmjet ndotësve dhe
mundësitë për strategjitë e kombinuara për
përmirësimin e cilësisë së ajrit të
popullatës dhe objektivave të ndërlidhura;
2.4. Kërkesat aktuale dhe të ardhshme për
informimin e publikut dhe për
shkëmbimin e informatave ndërmjet
Ministrisë dhe Komisionit Evropian;
2.5. Përvojat e fituara në zbatimin e këtij
Udhëzimi Administrativ, dhe në veçanti
kushtet nën të cilat matja është kryer siç
parashtrohet në Shtojcën III të këtij
Udhëzimi Administrativ;
2.6. Përfitimet sekondare ekonomike për
shëndetin e njeriut dhe mjedisin në
reduktimin e emisioneve të arsenit,
kadmiumit, mërkurit, nikelit dhe
hidrokarburet aromatike policiklike deri
në nivelin që këto mund të vlerësohen;
2.7. Përshtatshmërinë e fraksionit te
madhësisë së grimcave të përdorura për
marrjen e mostrave në funksion të
kërkesave të përgjithshme per matjen e
grimcave;
2.3. Relations between pollutants and
opportunities for combined strategies
in improving air quality for
population and related objectives;
2.4. Current and future requirements
for public information and for the
exchange of information between the
Ministry and the European
Commission;
2.5. Experiences gained in the
implementation of this administrative
instruction, and in particular the
conditions under which the
measurement is carried out as set out
in Appendix III of this Administrative
Instruction;
2.6. Secondary economic benefits for
human health and the environment in
reducing emissions of arsenic,
cadmium, mercury, nickel and
polycyclic aromatic hydrocarbons to
the extent that these can be assessed;
2.7. Adequacy of the particle size
fraction used for sampling in view of
general requirements for measuring
particles;
2.3. Odnosi između zagađivača i
mogućnosti za kombinovane strategije za
poboljšavanje kvaliteta vazduha
stanovništva i povezanih ciljeva;
2.4. Trenutni i budući zahtevi za
informisanje javnosti i razmenu informacija
između Ministarstva i Evropske Komisije;
2.5. Iskustva stečena u sprovođenju ovog
Administrativnog Uputstva, i posebno
uslova pod kojima je merenje sprovođeno
kako je navedeno u Prilogu III ovog
Administrativnog Uputstva;
2.6. Sekundarne ekonomske dobiti po
ljudsko zdravlje i životnu srednu u
smanjenju emisija arsena, kadmijuma, žive,
nikla i policikličnih aromatičnih
ugljovodonika do nivoa gde se one mogu
proceniti;
2.7. Prilagodljivost frakcije veličine čestica
korišćenih za uzorkovanje u pogledu opštih
zahteva za merenje čestica;
18/45
2.8. Përshtatshmërinë e benzo (a) pyrenit
si një shënues për aktivitetin total
kancerogjen të hidrokarbureve aromatike
policiklike, duke pasur parasysh format
kryesisht te gazta të hidrokarbureve
policiklike aromatike si fluorantheni. Në
kuadër te hulumtimeve shkencore dhe
teknologjike Ministria do të shqyrtojë
gjithashtu edhe efektin e arsenit,
kadmiumit nikelit në shëndetin e njeriut
me synimin për të kuantifikuar
karcinogjenitetin e tyre gjenotoksik.
3. Në përputhje me Strategjinë e merkurit të
Komisionit Evropian, Ministria shqyrton
mundësinë e marrjes së masave në lidhje me
merkurin, duke marrë parasysh fizibilitetin
teknik, kosto-efektivitetin dhe mbrojtje të
veçantë të shëndetit të njeriut.
4. Për të arritur nivelet e përqëndrimeve në ajër
që do të zvogëlojnë ndikimet e dëmshme në
shëndetin e njeriut dhe do të shpije në një nivel
të lartë mbrojtjen e mjedisit, duke marrë
parasysh fizibilitetin teknik dhe kosto-
efektivitetin e veprimit të mëtejshëm. Raporti
nga paragrafi 1 i këtij neni, mund të
shoqërohet me propozime për ndryshimin e
këtij Udhëzimi Administrativ, veçanërisht duke
marrë parasysh rezultatet e arritura në përputhje
me paragrafin 2 të këtij neni, Ministria merr
2.8. Suitability of benzo (a) pyrene as
a marker for the total carcinogenic
activity of polycyclic aromatic
hydrocarbons, considering mainly
gaseous forms of polycyclic aromatic
hydrocarbons such as fluoranthene. In
the context of scientific and
technological research, the Ministry
shall also examine the effect of
arsenic, cadmium and nickel on
human health with a view to
quantifying their genotoxic
carcinogenicity.
3. In accordance with the mercury strategy
of the European Commission, the Ministry
shall review taking action in relation to
mercury, considering technical feasibility,
cost-effectiveness and the special
protection of human health.
4. To achieve the levels of concentrations
in air that will reduce harmful effects on
human health and leads to a high level of
environmental protection, taking into
account technical feasibility and cost-
effectiveness of further action. The report
referred to in paragraph 1 of this Article
may be accompanied by proposals for
amendment of this administrative
instruction, especially considering the
results obtained in accordance with
2.8. Prilagodljivost benzo (a) pirena kao
markera za ukupnu kancerogenu aktivnost
policikličnih aromatičnih ugljovodonika,
imajući u obzir uglavnom gasovite forme
policikličnih aromatičnih ugljovodonika kao
fluoranten. U okviru naučnih i tehničkih
istraživanja Ministarstvo će razmotriti
takođe i efekat arsena, kadmijuma, nikla na
ljudsko zdravlje sa ciljem kvantifikacije
genotoksične kancerogenosti.
3. U skladu sa Strategijom žive Evropske
Komisije, Ministarstvo razmatra mogućnost
preduzimanja mera u vezi sa živom, imajući u
obzir tehnički fizibilitet, isplatljivost i posebnu
zaštitu ljudskog zdravlja.
4. Da bi se postigli nivoi koncetracije u vazduhu
koji će smanjiti štetne uticaje na ljudsko zdravlje
i voditi ka visokom nivou zaštite životne
sredine, imajući u obzir tehnički fizibilitet i
isplatljivost dalje aktivnosti. Izveštaj iz stave 1.
ovog člana, može se pridružiti sa predlozima za
izmenu ovog Administrativnog Uputstva,
posebno imajući u obzir rezultate postignute u
skladu sa stavom 2 ovog člana, Ministarstvo
uzima u obzir regulisanje deponovanja arsena,
kadmijuma, žive, nikla i policikličnih
19/45
parasysh rregullimin e depozitimit të arsenit,
kadmiumit, mërkurit, nikelit dhe
hidrokarburevve aromatike policiklike specifike
në ajër.
Neni 9
Shtojcat
Shtojcat I, II, III, IV dhe V janë pjesë përbërëse
të këtij Udhëzim Administrativ.
Neni 10
Hyrja në fuqi
Ky Udhëzim Administrativ hyn në fuqi shtatë
(7) ditë pas nënshkrimit nga Kryeministri.
Hashim Thaçi
_________________________
Kryeministër i Republikës së
Kosovës
09.01.2014
paragraph 2 of this Article, the Ministry
takes into account the regulation of
depositing arsenic, cadmium, mercury,
nickel and specific polycyclic aromatic
hydrocarbons in air.
Article 9
Anexes
The Anexes I, II, III, IV and V are an
integral part of this Administrative
Instruction.
Article 10
Entry into force
This Administrative Instruction enters into
force seven (7) days after signature by the
Prime Minister.
Hashim Thaçi
____________________________
Prime Minister of the Republic of
Kosovo
09.01.2014
aromatičnih ugljovodonika u vazduhu.
Član 9
Prilozi
Prilog I, II, III, IV, i V su sastavni deo ovog
Administrativnog Uputstva
Član 10
Stupanje na snagu
Ovo Administrativno Uputstvo stupa na snagu
sedam (7) dana od potpisivanja od Premijera.
Hashim Thaçi
_________________
Premijer Republike
Kosovo
09.01.2014
20/45
SHTOJCA I
Vlerat e synuara për arsen, kadmium, nikel dhe benzo (a) pyren
Ndotësi Vlera e synuar (*)
Arsen 6 ng/m3
Kadmium 5 ng/m3
Nikel 20 ng/m3
Benzo(a)pireni 1 ng/m3
(*) Për përmbajtjen totale në grimcat PM10 mesatarisht gjatë vitit kalendarik.
SHTOJCA II
Përcaktimi i kërkesave për vlerësimin e përqendrimeve të arsenit, kadmiumit, nikelit dhe
benzo (a) pyrenit në ajrin mjedisor brenda një zonë ose aglomerati
I. Pragjet e ulëta dhe të larta të vlerësimit
Arsen Kadmium Nikel Benzo(a)piren
Pragu i lartë I 60 % 60 % 70 % 60
vlerësimit në (3.6 ng/m3) (3 ng/m3) (14 ng/m3) (0.6 ng/m3)
përqindje të
vlerës së synuar
21/45
Pragu i ulët i 40 % 40 % 50 % 40 %
vlerësimit në (2.4 ng/m3) (2.4 ng/m3) (2.4 ng/m3) (2.4 ng/m3)
përqindje të
vlerës së synuar
II. Përcaktimi i tejkalimit për pragjet e epërme dhe të ulët të vlerësimit
Tejkalimi i pragut te epërm dhe të poshtëm të vlerësimit duhet të përcaktohet ne bazë te përqendrimeve gjatë pesë viteve të mëparshme, ku të
dhënat e mjaftueshme janë në dispozicion. Pragu i vlerësimit do të konsiderohet se është tejkaluar në qoftë se ka qenë i tejkaluar të paktën
gjate tri viteve kalendarike nga pesë vitet e mëparshme.
Kur janë në dispozicion të dhënat më pak se pesë vjet, MMPH mund të kombinojë kampanjat e matjeve me kohëzgjatje të shkurtër gjatë
periudhës të vitit dhe në lokacione qe mund te jene representative te niveleve më të larta të ndotjes, me rezultate te perfituara nga informatat e
inventarëve te emisioneve dhe të modelimit, për përcaktimin e tejkalimit te pragjeve te epërme dhe te ulët të vlerësimit.
SHTOJCA III
Lokacioni dhe numri minimal i pikave mostruese per matjet e perqendrimeve ne ajrin mjedisor si dhe shkalla e depozitimit
I.Poziconimi i makronivelit
Pikat mostruese duhet të lokalizohen në atë mënyrë që:
— të ofrojnë të dhëna në rajonet brenda zonave apo aglomerateve ku popullata ka gjasa të ekspozohet në mënyrë direkte apo indirekte
perqendrimeve te medha për një periudhë mesatare gjate vitit kalendarik.
22/45
- të ofrojnë të dhëna rreth niveleve në rajonet tjera brenda zonave apo aglomerateve që janë reprezentative të ekspozimit të popullatës së
përgjithshme.
— të ofrojnë të dhëna mbi shkallen e depozitimit qe përfaqësojnë ekspozim jo të drejtpërdrejtë të popullatës përmes zinxhirit ushqimor.
Pikat mostruese në përgjithësi duhet të vendosen ashtu që të shmangen matjet mikro-mjedisore, në rrethinën e drejtëpërdrejt, që do të thotë që
pika mostruese duhet të vendoset në një mënyrë që të jetë reprezentative e cilësisë së ajrit ne zonat perreth jo më pak se 200 m2 gjatësi në pikat
e orientuara nga trafiku dhe së paku 250m x 250 m në zonat industriale, ku eshte e mundur ,dhe disa kilometra katror ne zonat me prapavije
urbane.
Ku si objektivë është të vlerësohen nivelet e prapavijës pikat mostruese nuk duhet të ndikohen nga aglomeratet ose zonat industriale në afërsi,
psh. lokacionet më afër se disa kilometra.
Aty ku duhet të vlerësohen kontributet nga burimet industriale, së paku një pikë mostruese duhet të instalohet në drejtim të erës nga burimi në
zonën më të afërt të banimit.Ku përqëndrimi i prapavijës nuk është i njohur, duhet të vendoset një pikë mostruese shtesë, përbrenda drejtimit
kryesor të erës. Në veçanti, ku Neni 3 (3) zbatohet, pikat mostruese duhet të instalohet që aplikimi i BAT mund të monitorohet . Pikat
mostruese gjithashtu aty ku është e mundur, duhet të jenë reprezentative të lokacioneve të ngjashme jo në rrethinën e drejtpërdrejtë të tyre.
Aty ku është e përshtatshme duhet të jenë bashkë-vendosur me pikat mostruese për PM10.
II. Pozicionimi i mikronivelit
1. Kriteriet ne vijim duhet të zbatohen në shkallën më të lartë :
‐ rrjedhja përreth sondës hyrëse të aparatit të marrjes së mostrave duhet të jetë pa pengesa , pa ndonjë pengesë që do të ndikonte në
rrjedhjen e ajrit në afërsi të aparatit të marrjes së mostrës(zakonisht disa metra larg ndërtesave, ballkoneve, drunjëve dhe pengesave
tjera dhe së paku 0.5 m larg ndërtesës më të afërt, në rastin kur pikat mostruese përfaqësojnë cilësinë e ajrit në linjën e ndërtesave);
‐ në përgjithësi pika hyrëse e marrjes së mostrave duhet të jetë midis 1.5 m (zona e frymëmarrjes) dhe 4 m mbi tokë. Pozitat më të larta
(deri në 8 m) mund të jenë të domosdoshme në disa raste. Pozicionimi më i lartë mund të jetë i përshtatshëm nëse stacioni është
reprezentativ i një zone më të madhe;
‐ sonda hyrëse - nuk duhet të pozicionohet në afërsi të drejtpërdrejtë të burimit ndotës në mënyrë që të shmanget futja direkte e emisionit
pa përzierje me ajrin mjedisor;
23/45
‐ dalja e tubit të shkarkimt të aparatit të marrjes së mostrve duhet të pozicionohet në atë mënyrë që të shmanget riqarkullimi i ajrit
shkarkues në lokacionin hyrës të mostrës;
‐ lokacioni i pikave mostruese për monitorimin e ndotjes nga trafiku duhet të jetë së paku 25 m nga skaji i udhëkryqeve kryesore dhe se
paku 4 m nga trotuari. Sondat duhet te vendoset qe te jene reprezentative per cilësinë e ajrit afet linjës se ndërtesave;
2. Faktorët ne vijim që duhet gjithashtu të merren në konsideratë:
- burimet interferuese,
- siguria,
-qasja,
-vënia në dispozicion e energjisë elektrike dhe komunukimi telefonik,
-dukshmëria e lokacioneve në varësi nga ambienti rrethues,
-siguria e publikut dhe operatorëve,
-preferenca e bashkëvendosjes së pikës së përzgjedhjes së mostrave për ndotësit e ndryshëm,
-kërkesat e planifikuara.
III. Dokumentimi dhe rishikimi i përzgjedhjes së lokacioneve
1. Procedurat e përzgjedhjes së lokacioneve të pikave matëse duhet te dokumentohen plotësisht në fazën klasifikuese me mjete si
fotografitë e bëra, me busollë në rajonin përreth dhe hartat e detajizuara. Lokacionet duhet të rishikohen në intervale të rregullta me
dokumentacion të përsëritur në mënyrë që të sigurohemi se kriteriet e përzgjedhjes mbeten valide gjatë kohës.
IV. Kriteret për përcaktimin e numrit të pikave të marrjes së mostrave për matjet fikse për përqendrimet e arsenit, kadmiumit, nikelit
dhe benzo (a) pyrenit në ajrin mjedisor
Numri minimal i pikave për marrjen e mostrave për matje fikse për të vlerësuar pajtueshmërinë me vlerat e synuara për mbrojtjen e shëndetit të
njeriut në zonat dhe aglomeratet ku matja fikse është i vetmi burim i informacionit.
24/45
1. Burimet difuzeve
Popullimi i
aglomeratit ose
zonës (mijëra)
Nëse përqendrimet maksimale
tejkalojnë pragun e lartë të
vlerësimit*
Nëse përqendrimet maksimale
janë ndërmjet pragjeve të ulëta
dhe të larta të vlerësimit
As, Cd, Ni B(a)P As, Cd, Ni B(a)P
0-749 1 1 1 1
750 – 1999 2 2 1 1
2000 – 3749 2 3 1 1
3750 - 4749 3 4 2 2
4750 - 5999 4 5 2 2
> 6 000 5 5 2 2
* Të përfshihet së paku një stacion me prapavijë urbane dhe për benzol (a) pyrene, po ashtu një stacion me orientim trafiku me kusht që të mos
rritet numri i pikave të marrjes së mostrave.
2. Vendburimet
Për vlerësimin e ndotjes në afërsi të vendburimeve, numri i pikave për marrjen e mostrave për matje fikse, duhet të përcaktohet duke marrë
parasysh densitetin e emisionit, modelet e mundshme të shpërndarjes së ndotjes së ajrit mjedisor dhe ekspozimit të mundshëm të popullsisë.
Pikat e marrjes së mostrave duhet të vendosen ashtu që aplikimi i teknologjisë më të mirë të mundshme (TMM), e përcaktuar në Ligjin për
PKIN.
25/45
SHTOJCA IV
Objektivat e cilësisë së të dhënave dhe kërkesat për modelet e cilësisë së ajrit
1. Objektivat e cilësisë së të dhënave
Benzo(a)pireni Arsen,
kadmium
dhe nikel
Hidrokarbure
aromatike poli
ciklike përveç
benzo(a)pirenit,
merkuri i gazit
total
Depozitimi
total
- Pasiguria
Matjet indikativ dhe fikse
Modelimi
- Marrja e të dhënave
minimale
- Koha minimale e
mbulimit :
Matjet fikse
Matjet indikative*
50%
60%
90%
33%
14%
40%
60%
90%
50%
14%
50%
60%
90%
14%
70%
60%
90%
33%
* Matjet indikative, duke qenë matje që kryhen në rregull të reduktuar, por që plotësojnë objektivat tjera të cilësisë së të dhënave.
26/45
Pasiguria (e shprehur në një nivel të besueshmërisë prej 95%) e metodave të përdorura për vlerësimin e përqendrimeve të ajrit mjedisor do të
vlerësohet në pajtim me parimet e Udhëzuesit CEN për shprehjen e pasigurisë në matje (ENV 13005-1999), metodologjia e ISO 5725:1994,
dhe udhëzimet e ofruara në Raportin CEN, 'Cilësia e ajrit - qasja për vlerësimin e pasigurisë për referencë të metodave të matjes së ajrit
mjedisor’ (CR 14377:2002 E). Përqindjet e pasigurisë janë dhënë për matje të veçanta, të cilat janë mesatarisht rreth kohës së marrjes së
mostrave tipike për një interval të besueshmërisë prej 95%. Pasiguria e matjeve duhet të interpretohet si e zbatueshme në rangun e vlerës së
përshtatshme të synuar. Matjet fikse dhe indikative duhet të shpërndahen në mënyrë të barabartë gjatë vitit që të shmanget devijimi i
rezultateve.
Kërkesat për marrjen minimale të të dhënave dhe të kohës së raportimit nuk përfshijnë humbjet e të dhënave për shkak të kalibrimit të rregullt
ose mirëmbajtjes normale të instrumenteve. Marrja e mostrave njëzetekatërorëshe është e nevojshme për matjen e benzo (a) pyrene dhe
hidrokarbure të tjera aromatike policiklike. Mostrat individuale të marra me kujdes gjatë një periudhe deri në një muaj mund të kombinohen
dhe analizohen si një mostër e përbërë me kusht që metoda të sigurojë se mostrat janë të qëndrueshme për këtë periudhë. Benzo (b)
fluoranthene, benzo (j) fluoranthene, benzo (k) fluroanthene mund të jetë e vështirë për t’i zgjidhur në mënyrë analitike. Në raste të tilla mund
të raportohen si shuma. Marrja e mostrave njëzetekatërorëshe është gjithashtu e këshillueshme për matjen e përqendrimeve të arsenit,
kadmiumit dhe nikelit. Marrja e mostrave duhet të bëhet në mënyrë të barabartë gjatë ditëve të javës dhe të vitit. Për matjen mujore apo javore
të normave të depozitimit, rekomandohen mostrat gjatë gjithë vitit.
Vetëm marrja e mostrave të lagëta mund të përdoret në vend të marrjes së mostrave në masë, në qoftë se mund të demonstrohet se dallimi në
mes tyre është brenda 10%. Normat e depozitimit në përgjithësi duhet të jepen si µg/m2 në ditë.
Koha minimale e mbulimit më të ulët sesa paraqitet në tabelë, mund të aplikohet, por jo më pak se 14% për matjet fikse dhe 6% për matje
indikative, me kusht që të mund të demonstrohet se 95%, e pasigurisë për mesatare vjetore e llogaritur nga objektivat e cilësisë së të dhënave
në tabelë sipas ISO 11222:2002 - duhet të përmbushet "Përcaktimi i pasigurisë i mesatares kohore për matje të cilësisë së ajrit".
2. Kërkesat për modele të cilësisë së ajrit
Kur shfrytëzohet një model i cilësisë së ajrit për vlerësim, duhet të përpilohen referencat për përshkrimet e modelit dhe informacionit rreth
pasigurisë. Pasiguria për modelim është përcaktuar si devijim maksimal i niveleve të matura dhe të kalkuluara gjatë një viti të plotë, pa marrë
parasysh kohën e ngjarjeve.
3. Kërkesat për teknikat e vlerësimit objektiv
Kur përdoren teknikat e vlerësimit objektiv, pasiguria nuk duhet të kalojë 100%.
4. Standardizimi
Për substancat që do të analizohen në fraksionin PM10, vëllimi i marrjes së mostrave i referohet kushteve të mjedisit.
27/45
SHTOJCA V
Metodat referente për vlerësimin e përqëndrimeve në ajrin mjedisor dhe shkalla e depozitimit
1. Metoda referente për marrjen e mostrave dhe analizat e arsenit, kadmiumit dhe nikelit në ajrin mjedisor
Metoda referente për matjen e arsenit, kadmiumit nikelit në ajrin e mjedisor aktualisht është duke u standardizuar nga CEN dhe do të bazohet
në marrjen e mostrave manuale PM10 ekuivalente me EN 12341, e percjellur nga tretjet e mostrave dhe analizave në Spektometri të
Absormimit Atomik ose Shoqërimi i plazmës induktive me spektrometri të masës ( ICP –MS). Në mungesë të metodës standarde CEN,
Ministria mund të përdor metoda standarde kombëare ose standardin ISO.
A. Ministria mund të përdor edhe metoda tjera të cilat mund ë të japin rezultate të barazvlefshme me metodat e cekura me larte.
2. Metoda referente për marrjen e mostrave dhe analiza e hidrokarbureve aromatike poli ciklike në ajrin mjedisor
Metoda e referente për matjen e perqendrimeve të benzo (a) pyrenit në ajrin mjedisor aktualisht është duke u standardizuar nga CEN dhe do
të bazohet në marrjen e mostrave manuale PM10 ekuivalent me EN 12341. Në mungesë të metodeës se standardizuar nga CEN, per benzo (a)
pyrene ose hidrokarbure aromatike policiklike tjera nga nenin 4 paragrafi 8 i ketij Udhezimi Administrativ, Ministria mund të përdor metoda
standarde kombëare ose standardin ISO siç është standardi ISO 12884.
A.Ministria mund të përdor edhe metoda tjera të cilat mund të japin rezultate të barazvlefshme me metodat e cekura me lartë.
3. Metoda referente për marrjen e mostrave dhe analiza e merkurit në ajrin mjedisor
Metoda e referente për matjen e përqendrimeve të merkurit total në ajërin mjedisor është një metode e automatike bazuar në Spektrometrinë
e Absorbimit Atomik ose Spektrometrinë Atomike fluoreshente. Në mungesë të metodës së standardizuar nga CEN, Ministria mund të
përdor metoda standarde kombëtare ose standardin ISO.
A. Ministria mund të përdor edhe metoda tjera të cilat mund të japin rezultate të barazvlefshme me metodat e cekura me lartë.
4. Metoda referente për marrjen e mostrave dhe analiza e depozitimit të arsenit, kadmiumit, nikelit dhe hidrokarbureve aromatike
poli ciklike
28/45
Metoda referente për marrjen e mostrave të depozituara të arsenit, kadmiumie, merkurit, nikelit dhe hidrokarbureve aromatike policiklike
bazohet në enen cilindrike per mbledhjen e depozitit me dimensione të standardizuara. Në mungese te metodes së standardizuar nga CEN,
Ministria mund të përdor edhe metoda standarde kombëtare.
5. Teknikat referente të modelimit te cilësisë së ajrit
Teknikat referente të modelimit të cilësisë së ajrit ende janë të pa specifikuara. Çdo ndryshim për të përshtatur këtë pikë për progres shkencor
dhe teknik duhet të miratohet në përputhje me procedurën e paraparë nga Komisioni Evropian.
ANNEX I
Target values for arsenic, cadmium, nickel and benzo(a) pyrene
Pollutant Target value (*)
Arsenic 6 ng/m3
Cadmium 5 ng/m3
Nickel 20 ng/m3
Benzo(a)pyrene 1 ng/m3
(*) For the total content in the PM10 particles average over a calendar year.
29/45
ANNEX II
Determination of requirements for assessment of concentrations of arsenic, cadmium, nickel and benzo (a) pyrene in ambient air
within a zone or agglomeration
I. Upper and and lower assessment thresholds
Arsenic Cadmium Nickel Benzo(a)pyrene
Upper assessment threshold 60 % 60 % 70 % 60
in percentage of target value (3.6 ng/m3) (3 ng/m3) (14 ng/m3) (0.6 ng/m3)
Lower assessment threshold 40 % 40 % 50 % 40 %
in percentage of target value (2.4 ng/m3) (2.4 ng/m3) (2.4 ng/m3) (2.4 ng/m3)
II. Determination of excess of the upper and lower assessment thresholds
Exceeding of the upper and lower assessment threshold shall be determined on the basis of concentrations during the previous five years where
sufficient data are available. Assessment threshold will be deemed to have been exceeded if it has been exceeded during at least three calendar
years from five years earlier.
When data are available less than five years, MESP may combine measurement campaigns of short duration during the year and at locations
that may be representative of the highest levels of pollution, the results obtained from the information of emission inventories and modeling to
determine exceeding of the upper and lower assessment thresholds.
ANNEX III
Location and minimum number of sampling points for the measurement of concentrations in ambient air and deposition rate
30/45
I. Macrolevel positioning
Sampling points shall be located in such a way that:
- Provide information on areas within agglomeration or zones where the population is likely to be exposed directly or indirectly in large
concentrations for an average period during the calendar year.
- To provide information on levels in other areas within zones or agglomeration that are representative of the exposure of the general
population.
- To provide data on the rate of deposition representing indirect exposure of the population through the food chain.
Overall sampling points should be placed so as to avoid micro-environmental measurements in the direct vicinity, which means that sampling
point should be placed in a manner that is representative of air quality in surrounding areas not less than 200 m2 length in points of traffic-
oriented and at least 250m x 250 m at industrial sites, where possible, and several square kilometers in urban background areas.
Where the objective is to assess background levels, sampling points should not be influenced by agglomerations or industrial sites in the
vicinity, for example. locations closer than a few miles.
Where contributions from industrial sources should be assessed, at least one sampling point shall be installed in wind direction from the source
in the nearest residential area. Where background concentration is unknown, an additional sampling point should be placed, within the main
wind direction. In particular, where Article 3 (3) applies, sampling points should be installed so that the BAT application can be monitored.
Sampling points where possible, shall be representative of similar locations not in their immediate vicinity.
Where appropriate, should be co-located with sampling points for PM10.
II. Microlevel positioning
1. The following criteria shall be applied in the highest degree:
- flow through introducing probe of sampling device shall be without obstacles, without any obstacle that would affect the air flow in the
vicinity of the sampling device (typically a few meters away from buildings, balconies, trees and other obstacles and at least 0.5 m away from
31/45
the nearest building, where sampling points representing air quality at the building line);
- In general, the entry point of sampling should be between 1.5 m (the breathing zone) and 4 m above the ground. Higher positions (up to 8 m)
may be necessary in some cases. Higher positioning may be appropriate if the station is representative of a larger area;
- Intoducing probe - should not be positioned in the immediate vicinity of pollutant sources in order to avoid direct introduction of emission-
without mix with ambient air;
- Exit of discharging pipe of sampling device shall be positioned in such a way as to avoid recirculation of discharge air at the opening location
of the sample;
- Location of sampling points for monitoring pollution from traffic must be at least 25 m from the edge of the main crossroads and at least 4 m
from the sidewalk. Probes should be placed to be representative on air quality near the line of buildings;
2. The following factors should also be taken into consideration:
- interfering sources,
- safety,
-accessibility,
-making available electricity and telephone communication,
-visibility of locations depending on the surrounding environment,
-public and operators safety
- preference of co-location of selection sampling point for different pollutants,
-planned requirements.
32/45
III. Documentation and review of the selection of locations
1. Procedures for selecting the locations of measuring points shall be fully documented in the classification phase with tools like
photographs through the director in the surrounding area and detailed maps. Sites should be reviewed at regular intervals with repeated
documentation in order to ensure that selection criteria remain valid over time.
IV. The criteria for determining the number of sampling points for fixed measurements of concentrations of arsenic, cadmium, nickel
and benzo(a)pyrene in ambient air.
The minimum number of sampling points for fixed measurement to assess compliance with target values for the protection of human health in
zones and agglomerations where fixed measurement is the sole source of information.
1. Diffuse sources
Population of
agglomeration or
zone (thousands)
If maximum concentrations
exceed the upper assessment
threshold *
If maximum concentrations are
between the upper and lower
assessment thresholds
As, Cd, Ni B(a)P As, Cd, Ni B(a)P
0-749 1 1 1 1
750 – 1999 2 2 1 1
2000 – 3749 2 3 1 1
3750 - 4749 3 4 2 2
33/45
4750 - 5999 4 5 2 2
> 6 000 5 5 2 2
* Include at least one urban background station and for benzene (a) pyrene also one traffic-orientated station provided not increase the number
of sampling points.
2. Deposits
For the assessment of pollution in the vicinity of the deposits, the number of sampling points for fixed measurement should be determined
taking into account emission densities, the likely distribution patterns of ambient air pollution and potential exposure of the population.
Sampling points should be placed so that the application of the best available technology (BAT) as defined in the Law on IPPC.
ANNEX IV
Data quality objectives and requirements for air quality models
Data quality objectives
Benzo(a)pyrene
Arsenic,
cadmium
and nickel
Poly cyclic
aromatic
hydrocarbons
except benzo
(a) pyrene, total
gaseous
mercury
Total
deposition
34/45
- uncertainty
Fixed and indicative
measurements
Modeling
- Collection of minimum
data
- The minimum time
coverage:
Fix measurements
Indicative measurements *
50%
60%
90%
33%
14%
40%
60%
90%
50%
14%
50%
60%
90%
14%
70%
60%
90%
33%
Indicative measurements being performed in reduced order, but meet other objectives of data quality.
The uncertainty (expressed at a confidence level of 95%) of the methods used for estimating ambient air concentrations will be evaluated in
accordance with the principles of the CEN Guide to express uncertainty in measurement (ENV 13005-1999), the methodology of ISO
5725:1994, and the guidance provided in the CEN Report, 'Air Quality - access to the evaluation of uncertainty for the reference methods of
measuring ambient air' (CR 14377:2002 E). Percentages of uncertainty are given for individual measurements, which are averaged over the
sampling time typical for a confidence interval of 95%. The uncertainty of the measurements should be interpreted as being applicable in the
range of appropriate target value. Fixed and indicative measurements shall be evenly distributed over the year to avoid the deviation of the
results.
Minimum requirements for minimum collection of data and reporting time do not include losses of data due to the regular calibration or normal
maintenance of instruments. Twenty-four hours sampling is required for the measurement of benzo (a) pyrene and other aromatic poly cyclic
hydrocarbons. Individual samples taken carefully over a period of up to one month can be combined and analyzed as a composite sample,
provided that the method to ensure that the samples are stable for that period. Benzo (b) fluoranthene, benzo (j) fluoranthene, benzo (k)
35/45
fluroanthene can be difficult to solve analytically. In such cases may be reported as sum. Twenty-four hours sampling is also advisable for the
measurement of concentrations of arsenic, cadmium and nickel. Sampling should be done equally on weekdays and the year. For monthly or
weekly measurement of deposition rates, samples are recommended throughout the year.
Just wet sampling can be used instead of mass sampling, if it can be demonstrated that the difference between them is within 10%. Deposit
rates should generally be given as µg/m2 per day.
The minimum time coverage lower than shown in the table can be applied, but not less than 14% for fixed measurements and 6% for indicative
measurements, provided that it can be demonstrated that 95% of the annual average uncertainty calculated from the quality objectives on the
table according to ISO 11222:2002 - must be fulfilled "Determination of the uncertainty of the time average of air quality measurements."
2. Requirements for air quality models
When an air quality model is used for evaluation, references for the descriptions of model and information about uncertainty shall be copmiled.
The uncertainty for modeling is defined as the maximum deviation of the measured and calculated levels over a full year, regardless of the
timing of events.
3. Requirements for objective assessment techniques
When objective assessment techniques are used, the uncertainty shall not exceed 100%.
4. Standardization
For substances to be analyzed in the PM10 fraction, the sampling volume refers to ambient conditions.
36/45
ANNEX V
Reference methods for the assessment of concentrations in ambient air and deposition rate
1. Reference method for the sampling and analysis of arsenic, cadmium and nickel in ambient air
Reference method for the measurement of arsenic, cadmium and nickel in environmental air is currently being standardized by CEN and shall
be based on manual PM10 sampling equivalent to EN 12341, followed by dissolution of the samples and analysis in the Atomic Absorbtion
Spectometer or association of inductive plasma with the mass spectrometer (ICP-MS). In the absence of CEN standard method, the Ministry
can use national standard methods or ISO standard.
A. The Ministry may also use other methods which can give the equivalent results to the above mentioned methods.
2. Reference method for the sampling and analysis of poly cyclic aromatic hydrocarbons in ambient air
The reference method for the measurement of concentrations of benzo (a) pyrene in ambient air is currently being standardized by CEN and
shall be based on manual PM10 sampling equivalent to EN 12341. In the absence of standardized method by CEN, for benzo (a) pyrene or
other polycyclic aromatic hydrocarbons from Article 4, paragraph 8 of this Administrative Instruction, the Ministry may use national standard
methods or ISO standard such as ISO 12 884.
A. Ministry can also use other methods which can give results equivalent to the above mentioned methods.
3. Reference method for the sampling and analysis of mercury in ambient air
The reference method for the measurement of total mercury concentrations in the ambient air is an automatic method based on Atomic
Absorption Spectometer or Fluorescent Atomic Spectometer. In the absence of CEN standardized method, the Ministry may use national
standard methods or ISO standard.
A. The Ministry may also use other methods which can give results equivalent to the above mentioned methods.
37/45
4. Reference method for the sampling and analysis of the deposition of arsenic, cadmium, nickel and poly cyclic aromatic
hydrocarbons
Reference method for the deposited sampling of arsenic, cadmium, mercury, nickel and polycyclic aromatic hydrocarbons is based on
cylindrical basin to collect the deposit with standardized dimensions. In the absence of a standardized method by CEN, the Ministry may also
use national standard methods.
5. Reference techniques of air quality modeling
Reference modeling techniques of air quality are still unspecified. Any change to adapt this point to scientific and technical progress shall be
adopted in accordance with the procedure established by the European Commission.
PRILOG I
Ciljane vrednosti za arsen, kadmijum, nikal i benzol(a) piren
Zagađivač Ciljana vrednost (*)
Arsen 6 ng/m3
Kadmijum 5 ng/m3
Nikal 20 ng/m3
Benzo(a)piren 1 ng/m3
(*) Za ukupan sadržaj u česticama PM10 prosečno tokom kalendarske godine
38/45
PRILOG II
Određivanje zahteva za procenu koncetracija arsena, kadmijuma, nikla i benzo (a) pirena u vazduhu
unutar jednog područja ili aglomeracije
I. Niski i visoki pragovi procene
Arsen Kadmijum Nikal Benzo(a)piren
Visok prag 60 % 60 % 70 % 60
ocenjivanja u (3.6 ng/m3) (3 ng/m3) (14 ng/m3) (0.6 ng/m3)
procentima
ciljane vrednosti
Nizak prag 40 % 40 % 50 % 40 %
ocenjivanja u (2.4 ng/m3) (2.4 ng/m3) (2.4 ng/m3) (2.4 ng/m3)
procentima
ciljane vrednosti
II. Utvrđivanje prekoračenja gornjeg i doljnjeg praga ocenjivanja
Prekoračenje gornjeg i donjeg praga ocenjivanja treba se utvrditi na osnovu koncetracija tokom pet ranijih godina, gde su na raspolaganju
dovoljno podataka. Prag ocenjivanja smatra će se da je prekoračen ako je prekoračen najmanje u toku tri kalendarske godine od pet ranijih
godina.
Kada su podaci na raspolaganju manje od pet godina, MSPP može da kombinuje kratkoročne kampanje merenja tokom godine, i na
lokacijama koji mogu biti reprezentativni za najviši nivo zagađenja, sa dobijenim rezultatima sa osnovu informacija inventara emisija i
modelovanja za utvrđivanje prekoračenja gornjih i donjih pragova ocenjivanja.
39/45
PRILOG III
Lokacija i minimalni broj tačaka uzorkovanja za merenje koncetracija u vazduhu i stepen deponovanja
I.Pozicioniranje makronivoa
Tačke uzorkovanja trebaju se lokalizovati na takav način da:
- pruže podatke u regionima unutar područja ili aglomeracija gde postoji mogučnost da stanovništvo bude izloženo na direktan ili indirektan
način velikim koncetracijama za prosečni period tokom kalendarske godine.
- pruže podatke o nivoima u drugim regionima unutar područja ili aglomeracija koji su reprezentativni izlaganju opšteg stanovništva.
- pruže podatke o stepenu deponovanja koji predstavljaju indirektnu izloženost stanovništva putem lanca ishrane.
Tačke uzorkovanja uglavnom se trebaju postaviti tako da se izbegnu mikro- ekološka merenja, u neposrednoj blizini, što znači da se tačka
uzorkovanja treba postaviti na način da bude pokazatelji kvaliteta vazduha u okolnim područjima ne manje od 200 m2 dužine u tačkama
orietisanim od saobraćaja i najmanje 250m x 250 m u industrijskim područjima, gde je to moguće, i nekoliko kvadratnih kilometara u
područjima sa urbanom pozadinom.
Gde je kao cilj da se procene nivoi pozadina, tačke uzorkovanja ne bi trebalo da su pod uticajem aglomeracija ili industrijskih područja u
blizini, na pr. u lokacijama bliže od nekoliko kilometra.
Tamo gde se trebaju oceniti doprinosi iz industrijskih područja, najmanje jedna merna tačka se treba instalirati u pravcu vetra iz izvora u
najbližem području naselju. Gde koncetracija pozadine nije poznata, treba se postaviti jedna dodatna tačka merenja, unutar glavnog pravca
vetra Posebno, gde se član 3 (3) sprovodi, merne tačke se trebaju instalirati da se primena NMT može pratiti. Tačke uzorkovanja takođe
tamo gde je moguće, trebaju biti reprezentativne sličnih lokacija ne u njihovoj direktnoj okolini.
Tamo gde je pogodno trebaju biti zajedno postavljene sa tačkama uzorkovanja za PM10.
II. Pozicijoniranje mikronivoa
1. Kriterijumi u nastavku trebaju se primeniti u najvišem stepenu:
40/45
‐ Protok oko ulazne sonde aparata uzorkovanja treba da bude neometan, bez neke prepreke koja će uticati na protok vazduha u blizini
aparata za uzorkovanje (obično nekoliko metara dalje od zgrada, balkona, drveća i drugih prepreka i najmanje 0.5 m dalje od najbliže
zgrade, u slučaju kada tačke uzorkovanja predstavljaju kvalitet vazduha u liniji zgrada);
‐ Uglavnom ulazna tačka uzorkovanja treba da bude između 1.5 m (zona disanja) i 4 m iznad tla. Najviše pozicije (do 8 m) mogu biti
neophodne u nekoliko slučaja. Najviša pozicija može biti pogodna ako je stanica reprezentativna za šire područje;
‐ Ulazna sonda - ne treba se pozicionirati u neposlednoj blizini izvora zagađenja, da bi se izbeglo diretkno uvođenje emisije bez mešanja
sa ambijentalnim vazduhom;
‐ Izlaz ispusne cevi aparata za uzorkovanje treba se postaviti tako da se izbegne recirkulacija uzročnog vazduha u ulaznoj lokaciji uzorka;
‐ Lokacija tačaka uzorkovanja za praćenje zagađenja od saobraćaja treba da bude najmanje 25 m od ivice glavnih raskrsnica i najmanje
4 m od trotoara. Sonde se trebaju postaviti da budu reprezentativne za kvalitet vazduha blizu linije zgrada.
‐ 2. Naredni faktori koji se takođe trebaju uzeti u obzir:
- interferentni izvori,
- bezbednost,
- pristup,
- stavljanje na raspolaganje električne energije i telefonska komunikacija lokacija u zavisnosti od okolnog ambijenta,
- vidljivost lokacija u zavisnosti od okruženja,
- bezbednost javnosti i operatera,
-preferencija zajedničkog postavljanja tačke izbora uzoraka za različite zagađivače,
-planirani zahtevi.
41/45
III. Dokumentiranje i razmatranje izbora lokacija
1. Procedure za izbor lokacija mernih tačaka trebaju se u potpunosti dokumentovati u klasifikacijonoj fazi sa fotografskim
sredstvima, kao sa busolom u okolnom regionu i detaljnim kartama. Lokacije se trebaju razmotriti u redovnim intervalima sa
obnovljenom dokumentacijom tako da se obezbedi da kriterijumi izbora ostaju važećim tokom vremena.
IV. Kriterijumi određivanja broja tačaka uzorkovanja za fiksna merenja za koncetracije arsena, kadmijuma, nikla i beno (a) pirenit u
okolnom vazduhu
Minimalni broj tačaka uzorkovanja za fiksna merenja radi procene usklađenosti sa ciljanim vrednostima za zaštitu ljudskog zdravlja u
područjima i aglomeracijama gde fiksno merenje je jedini izvor informacije.
1. Difuzivni izvori
Populacija
aglomeracija ili
područja (hiljade)
Ako maksimalne koncetracije
prekoračuju visok prag
ocenjivanja*
Ako su maksimalne procene
između niskih i visokih
pragova ocenjivanja
As, Cd, Ni B(a)P As, Cd, Ni B(a)P
0-749 1 1 1 1
750 – 1999 2 2 1 1
2000 – 3749 2 3 1 1
3750 - 4749 3 4 2 2
4750 - 5999 4 5 2 2
> 6 000 5 5 2 2
42/45
* Da se uključi najmanje jedna stanica sa urbanom pozadinom i za benzol (a) piren, isto tako jedna stanica sa orjentacijom saobraćaja pod
uslovom da se ne poveća broj tačaka uzorkovanja.
2. Nalazišta
Za procenu zagađenja u blizini nalazišta, broj tačaka za uzorkovanje za fiksna merenja, trebaju se odrediti imajući u obzir gustinu emisija,
moguće modele raspodele zagađenja vazduha i moguću izloženost stanovništva. Tačke uzorkovanja trebaju se postaviti tako da se mogu
primeniti najbolje moguće tehnologije (NMT), utvrđen Zakonom o SIKZ.
PRILOG IV
Ciljevi kvaliteta podataka i zahtevi za modele kvaliteta vazduha
2. Ciljevi kvaliteta podataka
Benzo(a)piren Arsen,
kadmijum
i nikal
Policiklični
aromatični
ugljovodonici
osim
benzo(a)pirena,
živa ukupnog
gasa
Totalno
deponovanje
43/45
- Nesigurnost
Indikativna i fiksna sredstva
Modeliranje
- Dobijanje minimalnih
podataka
- Minimalno vreme
pokrivanja :
Fiksna merenja
Indikativna merenja*
50%
60%
90%
33%
14%
40%
60%
90%
50%
14%
50%
60%
90%
14%
70%
60%
90%
33%
* Indikativna merenja, merenja koja se vrše po pravilu smanjenja, ali koji ispunjavaju druge ciljeve kvaliteta podataka..
Nesigurnost (izraženo na nivou nesigurnosti od 95%) metoda korišćene za procenu koncetracije vazduha oceniće se u skladu sa principima
Uputnika CEN za izražavanje nesigurnosti u merenju (ENV 13005-1999), metodologije ISO 5725:1994, i uputstava data u Izveštaju CEN,
'Kvalitet vazduha – pristup za procenu nesigurnosti za referentne metode merenja ambijetalnog vazduha’ (CR 14377:2002 E). Procenti
nesigurnosti su dati za posebna merenja, koja su u proseku tokom vremena uzimanja tipičnih uzoraka za interval poverenja od 95%.
Nesigurnost merenja treba se interpretirati kao izvodljivim u rangu ciljne pogodne vrednosti. Fiksna i indikativna merenja trebaju se raspodeliti
na podjednak način tokom godine da bi se izbegla devijacija rezultata.
Zahtevi za minimalno dobijanje podataka i vremena izveštavanja ne uključuju gubitke podataka zbog redovne kalibracije ili normalnog
održavanja instrumenata. Dvadesetčetiri časovno uzorkovanje je potrebno za merenje benzo (a) pirena i drugih policikličnih aromatičnih
ugljovodonika. Pojedinačni uzorci pažljivo uzeti tokom perioda do jednog meseca može se kombinovati i analizirati kao kombinovani uzorak
pod uslovom da metoda osigurava da su uzorci postojani za ovaj period. Benzo (b) fluoranten, benzo (j) fluoranten, benzo (k) fluroanten može
se teško rešiti na analtičan način. U takvim slučajevima može se izvestiti kao iznos. Uzimanje dvadesetčetiri časovnih uzoraka takođe je
preporučljivo za merenje koncetracija arsena, kadmijuma i nikla. Uzimanje uzoraka treba se uraditi na podjednak način tokom nedelje i tokom
godine. Za mesečna ili nedeljna merenja normi deponovanja, preporučuju se uzorci tokom cele godine.
44/45
Samo uzimanje vlažnih uzoraka može se upotrebiti umesto uzimanja masnih uzoraka, ako se može demonstrirati da je razlika između njih
10%. Norme deponovanja uglavnom se trebaju izraziti kao µg/m2 na dan.
Minimalno vreme pokrivanja nižeg od tabelarnog predstavljanja može se primeniti, ali ne manje od 14% za fiksna merenja i 6% za indikativna
merenja, pod uslovom da se može demonstrirati 95%, od prosečne godišnje nesigurnost izračunate od ciljeva kvaliteta podataka na tabeli
prema ISO 11222:2002 – trebaju se ispuniti " Određivanje prosečne vremenske nesigurnosti za merenje kvaliteta vazduha".
2. Zahtevi za modele kvaliteta vazduha
Kada se koristi jedan model kvaliteta vazduha za procenu, trebaju se pripremiti referencije za opis modela i informacije o nesigurnosti.
Nesigurnost za modeliranje je određeno kao maksimalna devijacija mernih nivoa i izračunatih tokom pune godine, bez obzira na vreme
događaja.
3. Zahtevi za tehnike ciljnih ocenjivanja
Kada se koriste tehnike ciljnog ocenjivanja, nesigurnost ne treba da pređe 100%.
4. Standardizacija
Za supstance koje će se analizirati u frakciji PM10, obim uzimanja uzoraka referiše se uslovima životne sredine.
PRILOG V
Referentne metode za procenu koncetracija u okolnom vazduhu i stepen deponovanja
1. Referentna metoda za uzimanje uzoraka i analizu arsena, kadmijuma i nikla u vazduhu
Referentne metode za merenje arsena, kadmijuma, nikla u vazduhu aktuelno se standardizuje od strane CEN i zasnovat će se na ručno
uzimnje uzoraka PM10 ekuivalentnih sa EN 12341, praćen rastvaranjem uzoraka i analizi u Spektometru atomske absorpcije ili Udruženje
induktivne plazme sa masenim spektrometrom ( ICP –MS). U nedostatku standardne metode CEN, Ministarstvo može da koristi standardne
nacionalne metode ili ISO standard.
A. Ministarstvo može da koristi i druge metode koji mogu dati podjednake rezultate sa gore navedenim metodama.
45/45
2. Referentna metoda za uzimanje uzoraka i analiza policikličnih aromatičnih ugljovodonika u vazduhu
Referentna metoda za merenje koncentracije benzo(a)pirena u vazduhu aktuelno je u fazi standardizacije od strane CEN i imače za osnovu
uzimanje manuelnih uzoraka ekvivalenta PM10 sa EN 12341. U nedostatku standardizirane metode CEN za benzo(a)piren ili druge
policiklične aromatične ugljevodonike iz člana 4 (8) ovog Administrativnog Uputstva. Ministarstvo može upotrebiti standardne nacionalne
metode ili ISO standard kao ISO standard 12884.
A. Ministarstvo može da koristi i druge metode koji mogu dati podjednake rezultate sa gore navedenim metodama.
3. Referentne metode za uzimanje uzoraka i analizu žive u ambijentalnim vazduhu
Referentna metoda za merenje koncetracije ukupne žive u vazduhu je metoda koja se automatski zasniva na Atomsku spektrometriju atomskog
absorbacije ili Atomsku fluoroscentnu spektrometriju. U nedostatku standardne metode od CEN, Ministarstvo može koristiti i standardne
nacionalne metode ili ISO standard.
A. Ministarstvo može da koristi i druge metode koji mogu dati podjednake rezultate sa gore navedenim metoda.
4. Referentne metode za uzimanje uzoraka i analizu deponovanja arsena, kadmijuma, nikla i policikličnih aromatičnih ugljovodonika
Referentna metoda za uzimanje uzoraka deponovanja arsena, kadmijuma, žive, nikla i policikličnih aromatičnih ugljovodonika zasniva se na
cilindričnu posudu za sakupljanje depozita sa standardnim dimenzijama. U nedostatku standardne metode od CEN, Ministarstvo može koristiti
i standardne nacionalne metode.
5. Referentne tehnika modeliranja kvaliteta vazduha
Referentne tehnike modeliranja kvaliteta vazduha još uvek su ne specifikovane. Svaka promena kako bi uskladila ovu tačku za naučni i
tehnički napredak treba se usvojiti u skladu sa procedurom predviđenom od strane Evropske komisije.